Freyr - 15.01.1987, Blaðsíða 44

mikilvægari, svo sem hæfni við-
komandi stofns til að hrygna í ánni
og þrífast að öðru leyti. Einnig má
benda á, að ýmsar laxveiðiár hér á
landi hafa beinlínis komið til sög-
unnar vegna sleppinga seiða í þær
af framandi stofnum, svo sem
Laugardalsá við Djúp, Fnjóská og
Skjálfandafljót svo nokkur dæmi
séu tekin.
Aðlögunarhæfni laxfiska
Þegar þessi mál eru rædd, er rétt
að hafa í huga þá aðlögunarhæfi-
leika sem laxfiskar almennt virð-
ast hafa. Má þar nefna þau mörgu
afbrigði af bleikju sem fyrirfinnast
hér á landi og mótuð eru af af-
komumöguleikum fisksins á
hverjum stað. Þannig eru bæði
murta og bleikja í Þingvallavatni
sem teljast til sömu tegundar. Allt
bendir til þess, að bleikja geti
breyst í murtu við breytt skilyrði
og öfugt. Þannig má telja ólíklegt
að hafbeitarstofn af laxi hafi misst
eiginleikann til að þrífast í náttúr-
unni, þó hann hafi verið alinn sem
seiði í eldisstöð í nokkrar
kynslóðir. Við skulum hafa í huga
að hafbeitarstofn lifir í villtri nátt-
úru í hafinu í 1—2 ár og þar veljast
úr sterkustu einstaklingarnir.
Laxinn sem húsdýx
Svo virðist sem öllu meiri hætta
gæti stafað af laxi, sem alinn væri í
seiðaeldisstöð og síðan kynbættur
sem húsdýr í sjókvíum. í því tilviki
missir laxinn algjörlega sitt villta
eðli og sjálfsbjargarviðleitni. Þar
við bætist, að á síðustu árum hefur
verið flutt inn nokkuð af kynbætt-
um eldislaxi frá Noregi. Rétt er að
benda á hættuna á því að flytja inn
fisksjúkdóma með slíkum laxa-
hrognum. Vitað er að ýmsar
veirur þola sótthreinsanir og ekki
er hægt að verjast þeim ef klak-
fiskurinn hefur á annað borð verið
sýktur. Rök fyrir innflutningi
þurfa því að vera mjög sterk og sá
fiskur, sem úr hrognunum kemur,
þarf að vera undir stöðugu eftirliti
fisksjúkdómafræðings og í algerri
sóttkví marga mánuði eftir að
hann kemur úr hrogni. Á seinni
Tafla 1. Fjöldi eldisseiða, sem rötuðu ekki á sleppistaðinn
í merldngartilraun 1975.
Endurheimtustaöir
Kollafjörður Elliðaár Ártúnsá
Sleppistaður Fjöldi Prósent Fjöldi Prósent Fjöldi Prósent
Kollafjörður .... Elliðaár 958 94,9 39 3,9 4 0,4
Bein slepping ... Elliðaár 1 2,2 44 97,8 0 0
Sleppitjörn Ártúnsá 5 3,2 151 96,8 0 0
Bein slepping.... Ártúnsá 4 33,3 1 8,3 7 58,3
Sleppitjörn 22 24,2 4 4,4 65 71,4

stigum þyrfti að halda þessum
fiski sem lengst frá íslenskum
vatnakerfum.
Ef einangrunin væri rofin gæti
slíkur lax valdið skaða, ef hann
slyppi út úr eldiskvíum og villtist
upp í laxveiðiár, svo ekki sé
minnst á hugsanlegar sleppingar
slíkra seiða úr eldisstöðvum, en
þær er erfitt að útiloka. Ekki er
vitað hvort slík slysablöndun hefði
neikvæð áhrif til langframa. Mið-
að við þær upplýsingar, sem fyrir
liggja um flutning laxastofna milli
landa og heimshluta til hafbeitar,
þyrfti svo ekki að vera, þar sem
aðflutti laxinn væri illa aðlagaður
að nýjum heimkynnum. í því til-
felli mundu staðbundnir stofnar
fljótlega þurrka út áhrif hinna
óboðnu gesta. Hinsvegar mælir
allt með því að komið sé í veg fyrir
slík slys og banna frekari innflutn-
ing erlendra stofna.
Kviaeldi í sjó
Ekki er víst að kvíaeldi í sjó komi
til með að verða mjög útbreytt inn
á fjörðum hér við land. Vegna
vetrarkulda er hugsanlegt, að þar
verði aðallega um sumareldi að
ræða. Beztu firðirnir fyrir slíkan
rekstur liggja að tiltölulega há-
lendum svæðum, á Vestfjörðum
og Austfjörðum þar sem lítið er af
laxveiðiám. Einstaka firðir eru í
öðrum landshlutum, svo sem
Hvalfjörður, Hrútafjörður og
Eyjafjörður. Ef lax slyppi úr kví-
um, má telja líklegt að hann
leitaði í ár á nærliggjandi svæðum.
Miðað við þá staðsetningu, sem
hér hefur verið rætt um, þyrfti
þessi rekstur að verða býsna viða-
mikill til að verða ógnun við hér-
lendar laxveiðiár.
Niðurstöður
Þegar á heildina er litið, er rétt að
stangveiðimenn og veiðiréttar-
eigendur hafi vakandi auga á því
sem er að gerast í laxeldismálum,
einkum í sínu næsta nágrenni. Og
reyna að hafa áhrif á þróunina
eftir því sem, kostur er. Ekki má
hefta framgang laxeldis- og haf-
beitarmála, en ákveðin miðstýring
er nauðsynleg. Hinar öflugu lax-
eldis og hafbeitarstöðvar á
Reykjanesskaga eru nokkuð vel
staðsettar að því er laxveiðiár
varðar.
Nýting laxveiðihlunninda hér á
landi er í betra horfi en í öllum
nágrannalöndum okkar. Verð-
mæti á veiddan fisk sennilega með
því hæsta í heimi. Veiðimálastofn-
un hefur ásamt hagsmunaaðilum í
stangveiði og veiðiréttareigendum
staðið vörð um þessa auðlind sem
er að verða einstæð í þessum
heimshluta.
Veiðimálastofnun er hinsvegar
ekki aðeins stjómunaraðili í
veiðimálum, heldur hefur hún
þróast og eflst sem rannsóknar-
stofnun. Þar vinna nú tólf sérfræð-
ingar, þar af fjórir við deildir úti á
landi. Það fer ekki hjá því, að
vaxtarbroddur Veiðimálastofn-
unar liggi á sviði rannsókna bæði í
Frh. á bls. 78.
84 Freyr