Freyr - 01.11.1993, Blaðsíða 25

21.’93
FREYR 781
Fita
Þáttur Áhrlf Skýring
Strágerð Strágerð eykur fitupró- sentu Strágerð eykur jórtur og hefur áhrif á um- hverfi í vömb - hækkar sýrustig. Gerjun breyt- ist í átt að aukinni ediksýrugerjun, sem eykur fitumyndun í mjólk.
Sykur Sykur eykur mjólkurfitu Sykur (úr fóðurrófum) eykur smjörsýrugerj- un í vömb. Myndar mjólkurfitu í júgri.
Fita í fóðrinu Aukin fita hækkar fitupró- sentu Almennt eykur fóðurfita fituprósentu í mjólk. Óheft magn af „óvarinni" fitu hefur þó öfug áhrif vegna áhrifa á vambarstarfsemi. Einkum er það mettuð fita í fóðri sem hækkar fituprósentu.
Fóðrunaraðferð Margskipt fóðrun eða heilfóður getur hækkað fituprósentu Við kröftuga fóðrun gefur ör (skipt) fóðrun eða fóðrun á heilfóðri hærri fituprósentu en ella.
Kolvetni í kjarnfóðri Sterkja í kjarnfóðri hækk- ar fituprósentu Sterkja örvar própíonsýrugerjun í vömb en dregur úr myndun edikssýru.
Til að sýna þetta enn skýrar voru
valin þau 20 bú sem sýndu hæst
gildi fyrir mismunandi eiginleika
sem tengjast mjólkurmagni og
efnasamsetningu mjólkurinnar.
Fyrir þennan hóp er einnig reiknað
meðaltal allra eiginleikanna sem til
skoðunar voru. Einnig var reiknað
mjólkurverð miðað við nýjar til-
lögur um greiðslu mjólkur eftir
efnainnihaldi. Þessar niðurstöður
eru sýndar sem hlutfallstölur og er
verðið sýnt annars vegar á hvert kg
mjólkur en hins vegar á afurðir
eftir hverja kú. Fjölmargt athyglis-
vert má sjá þegar þessi tafla er
skoðuð. Þarna sést mjög skýrt að
með því að velja eftir áðurnefndu
hlutfalli á milli % próteins og %
fitu þá er fyrst og fremst verið að
velja bú þar sem fituprósenta í
mjólk er lág.
Það er einnig ástæða til að benda
á það sem fram kemur í töflunni að
með því að velja eftir magni af
mjólkurpróteini þá fást mest verð-
mæti í mjólkurframleiðslunni eftir
hvern grip. Þetta er einmitt sá úr-
valsgrunnur sem nú er notaður í
ræktunarstarfinu eins og lesendur
líklega þekkja. Hæst verð á hvert
kg mjólkur fæst að vonum þar sem
próteinprósenta mjólkurinnar er
hæst. Þau áhrif sem þarna koma
mest fram á verði á kg mjólkur til
framleiðenda eru 3 %, en ljóst er
að munur í raun er miklu meiri þar
sem öll meðaltölin fyrir efnapró-
sentur eru yfir meðaltali, nema
fituprósenta, þar sem valið er eftir
áðurnefndu hlutfalli. Raunmunurí
verði milli framleiðenda sem ná
minnstu og mestu verði er því á
bilinu 8-10 %.
Áhrif af fóðri á efnamagn í
mjólk.
Það er því ljóst að full ástæða er til
að huga vel að þeim þáttum í fóðr-
un og meðferð kúnna sem geta haft
áhrif til hækkunar á próteinhlut-
falli í mjólk hjá kúnum. í ýmsum
greinum í áðurnefndu Jerseyblaði
er fjallað um slíka möguleika og
nokkrir bændur skýra frá reynslu
sinni af því að taka upp breytta
fóðrun með það markmið í huga að
auka prótein í mjólk. A það er
samt strax rétt að leggja áherslu að
eins og fóðrun mjólkurkúa er nú
almennt háttað hér á landi, með
mikla áherslu á sem mesta og besta
nýtingu á heimaöfluðu fóðri, þá
eru þeir þættir sem hægt er að spila
á miklu minni en gerist við fóðrun
erlendis þar sem kjarnfóðurnotk-
un er gífurlega miklu (2-3 tonn á
kú) og uppistaða fóðrunarinnar.
Þegar hugað er að möguleikunum
sem fram koma í töflum sem vikið
er að hér á eftir er samt ljóst að
mikilvægasti þátturinn í þessu sam-
bandi fyrir íslenska mjólkurfram-
leiðendur verður að eiga sem mest
af orku- og próteinauðugu gróf-
fóðri. Snemmslegið vel verkað hey
eru því vafalítið áhrifamesti þátt-
urinn til að tryggja efnaauðuga
mjólk hjá íslenskum kúm.
í greinum í Jerseyblaðinu þar
sem fjallað er um fóðrun er gengið
út frá áðurnefndu hlutfalli milli %
próteins og % fitu í mjólkinni sem
að framan er rætt. Þeir segja að
það sé aðeins á þeim búum þar sem
þetta hlutfall sé undir meðaltali
sem ástæða sé til að huga að þátt-