Freyr - 01.12.1993, Qupperneq 11

23.'93
FREYR 847
upp nöfn um 10 manna sem átti að
yfirheyra og ég var einn þeirra.
Það var ekki fyrr en eftir 4-5 daga
að röðin kom að mér en skipið hélt
áfram allan þann tíma. Við þessir
10 áttum von á því að vera fluttir
frá skipshlið þegar til íslands kæmi
og beint til Englands. Þetta var
ekki þægileg tilfinning.
Hverjir yfirheyrðu ykkur?
Það var amerískur offiséri og eitt-
hvert hjálparlið sem hann hafði,
sem komu með skipinu að heiman,
frá Utlendingaeftirlitinu.
Þetta var einkennilegt með mig.
Þeir vissu hvar ég hafði búið allan
tímann, í hvaða félagsskap ég hafði
starfað og í hvaða sönghóp ég hafði
sungið og þeir vissu hvaða dag dr.
Lods hafði heimsótt mig, en það
var þýskur dýralæknir og nazisti
sem hafði rannsakað votheysveiki
á Islandi upp úr 1930. Þeir vissu
hvar við höfðum borðað saman og
þeir vissu um ákveðna kunningja
mína sem þeir höfðu illan bifur á.
Ut úr þessu kom þó ekkert.
Þetta var ógleymanleg sjóferð.
Við sigldum fyrst til Gautaborgar
og síðan meðfram strönd Noregs
innan skerja til Bergen og þaðan
þvert yfir til Islands. Við komum
að landi undan Mýrdalnum og við
sigldum svo nálægt landi að við
sáum hvað fólkið var að gera á
túnunum. Við komum til Reykja-
víkur 9. júní, minnir mig.
Hvað beið þín svo þegar heim
var komið?
Það beið mín ekkert sérstakt og
það vantaði hvergi mann. Við
fórum til Gísla bróður míns sem
bjó í Reykjavík með dótið og vor-
um þar um sumarið. Ég fór og
talaði við Steingrím Steinþórsson
búnaðarmálastjóra, en hann var
með í ráðum þegar ég fór út. Hann
sagði að það væri langbest að ég
færi sem ráðunautur hjá Búnaðar-
sambandi Suðurlands. Ég skal tala
við Guðmund á Stóra-Hofi, sagði
hann. Það dróst en ég fékk til
bráðabirgða starf hjá Atvinnudeild
Háskólans.
Karen og Hjalti Gestsson.
Haustið 1945 var ákveðið að
reisa bændaskóla í Skálholti. Það
var sérstök nefnd sem átti að vinna
að því máli og hún réð mig sem
framkvæmdastjóra í hálfu starfi.
Guðmundur Þorbjarnarson á
Stóra-Hofi, formaður Bs. Suður-
lands, gaf svo ádrátt um að ráða
mig í hálft starf á móti því sem
ráðunaut hjá sambandinu. Áður
en frá því yrði gengið fékk ég starf
hjá nautgriparæktarfélögunum í
Árnessýslu. Eftir mitt ár 1946 var
svo gengið frá ráðningu minni hjá
Bs. Suðurlands og þá í hálft starf í
búfjárrækt.
Hverjir voru þá aðrir ráðunautar
Bsb. Suðurlands?
Það var Árni Jónsson, einnig í
hálfu starfi, í jarðrækt. Hann
kenndi jafnframt við Garðyrkju-
skóla ríkisins á Reykjum, í hálfu
starfi. Árni sagði upp um þetta
leyti og tók að sér oddvitastörf í
Ölvusi en í hans stað kom Rögn-
valdur Guðjónsson, sem jarðrækt-
arráðunautur.
Ég var svo í hálfu starfi hjá sam-
bandinu fram til ársins 1950 að
lögð var á hilluna hugmyndin um
að byggja bændaskóla í Skálholti.
Guðmundur Þorbjarnarson dó ár-
ið 1948 og Dagur Brynjúlfsson í
Gaulverjabæ tók við formennsk-
unni Búnaðarsambandsins árið
1949 en hann gerði það að skilyrði
að ég tæki við framkvæmdastjórn
þess með honum, en þetta var þó
lauslega orðað og mátti teygja á
ýmsa vegu, en ábyrgðin var hans.
Hvernig var búskapur á
Suðurlandl þegar þú komst frá
námi?
Það fyrsta sem snerti mig og afar
illa var það hve fátækt var mikil í
sveitunum. Ég sá mjög lítið af hús-
gögnum á bæjum. Það voru rúm og
það var verið að reyna að hafa
betri stofu með dívan, en almenni-
legir stólar voru óvíða til. Húsin
voru léleg og lítil. Þetta voru
járnklædd timburhús, forsköluð
hús og steinhús, en húsin voru illa
einangruð og allt gler einfalt. Af-
skaplega léleg upphitun. Ég þekkti
þetta allt frá gamalli tíð, þetta
hafði ekkert versnað. Það fraus í
baðstofunni þegar gerði gadd. Það
voru kallað baðstofur þar sem
fólkið svaf og innivinna önnur en
matseld fór fram. Þessar vistarver-
ur voru að sjálfsögðu gamaldags
vistarverur. Hins vegar var allt