Freyr - 01.01.1994, Blaðsíða 52

EB-fönd með auðar sveitir og
blómstrandi búvöruiðnað
Sveitir í löndum Efnahagsbanda-
lagsins eru á fallandi fæti. í öllum
þessum löndum gefur að líta eyði-
jarðir og auðar sveitir. En þar má
líka finna tiltölulega fáa stórbænd-
ur og miðlæg héruð sem sópa til sín
gnótt styrkja úr sjóðnum EB vegna
landbúnaðarstefnu bandalagsins.
Og fjölþjóðaiðnað sem vinnur úr
búvöru og græðir á kerfinu.
Gerard Choplin, einn af forystu-
mönnum Evrópusambands smá-
bænda (Coordination Paysanne
Europienne) flutti nýlega erindi á
ráðstefnu sem Norsk Bonde- og
Smbrukerlag hélt um landbúnað-
arstefnu EB. I ræðu sinni gagn-
rýndi hann þá stefnu harðlega.
Hverjar eru afleiðingar land-
búnaðarstefnu EB? spurði Chop-
lin og svaraði: í fyrsta lagi fækkar
bændabýlum jafnt og þétt. Á síð-
ustu 20 árum hafa níu milljónir
bænda horfið úr stéttinni, þannig
að nú eru aðeins átta milljónir eft-
ir.
I öðru lagi hefur munur á tekjum
snauðra og ríkra bænda og munur
á fátækum og auðugum svæðum
stöðugt farið vaxandi.
I þriðja lagi vex innflutningur og
útflutningur á vörum sífellt. Það er
gott fyrir þau fjölþjóðafyrirtæki
sem græða á viðskiptum en ekki
fyrir bændur.
I fjórða lagi vex rányrkja á
náttúru og umhverfi meir og meir.
I fimmta langi versnar maturinn.
íbúar EB fá staðlað iðnaðarfæði,
þ.e. unna matvöru. Góði maturinn
og staðbundnar matartegundir eru
bara notaðar í veislum og handa
ríku fólki.
Hugmyndin að baki því að
leggja niður búskap á jörðum, hef-
ur verið sú að hjálpa þeim sem
erfitt áttu uppdráttar en það hefur
ekki gengið eftir. Sveitir eyðast
bæði í Bretlandi með 2,2% vinnu-
afls við landbúnað og í Grikklandi
þarsem 25% þjóðarinnar vinna við
landbúnað.
20/80 stefna
Síðustu ár hefur landbúnaðar-
stefnu EB verið breytt til að reyna
að sníða af henni verstu gallana, en
þess er talin brýn þörf. Pær aðgerð-
ir hafa ekki borið tilætlaðan árang-
ur-.
Áður fengu stærstu framleið-
endurnir mestu framlögin, þannig
að 20% bænda fengu 80% af
styrkjum. Nú fá þeir sem flestar
hafa skepnurnar og stærstu jarð-
irnar mestan stuðning þannig að
áfram fá 20% af bændum 80% af
styrkjum.
Choplin skýrði þetta með tölum.
í Hollandi voru 286.000 bændur
árið 1989 og þeir fengu 3,7 millj-
arða ECU (um 300 milljarða
króna) í stuðning frá EB. í Portú-
gal voru þá 944.000 bændur eða
meira en þrisvar sinnum fleiri en í
Hollandi en þeir fengu aðeins 450
milljónir ECU, eða einn áttunda af
hlut Hollendinga í framlög.
Helmingur af landbúnaðarsjóði
EB er notaður til að styrkja of-
framleiðslu og birgðahald. En
framlag EB til þess að taka land úr
ræktun breytti litlu um þetta, því
þegar bændur leggja lélegasta
landið í tröð eða kaupa eða leigja
jarðlönd til að taka þau úr ræktun.
geta þeir haldið uppi sömu fram-
leiðslu. Þess vegna er kornfram-
leiðslan 1993 jafn mikil og árið
áður.
Hugmyndin að taka land úr
ræktun er komin frá Bandaríkjun-
um en EB lönd hafa ekki of mikið
af ræktuðu landi eins og Bandarík-
in. EB framleiðir of mikið á sínum
ræktarlöndum, og það er flísin sem
við rís, sagði Choplin.
Öðruvísi landbúnaður
Það er dýrt spaug fyrir þjóðfé-
lagið að hafa landbúnað sem er í
ójafnvægi við náttúruna. Offram-
leiðsla er dýr, birgðahald er dýrt,
umhverfisspjöll eru dýr og stuðn-
ingur við stórframleiðendur er gíf-
urlegur. En ekki nóg með það. Það
verður líka að taka með í reikning-
inn þann félagslega vanda sem
verður þegar byggðir eyðast í vax-
andi atvinnuleysi og missi félags-
legs tryggingakerfis. Þessu fylgir
líka að síður er hægt að bregðast
við náttúruspjöllum; enginn er
lengur til þess að vera á varðbergi
fyrir skógareldum eða snjóflóðum.
Við í Evrópusambandi smá-
bænda, sagði Choplin, köllum það
sem er að gerast á landsbyggðinni í
EB landeyðingu, og það orð er
jafnvel farið að nota í EB-skjölum
uppá síðkastið. Við fáum tvenns-
konar búskap, annarsvegar af-
kastamikil verksmiðjubú með
mikla veltu og hins vegar stað-
bundinn búskap sem framleiðir af-
urðir handa ríku fólki til brúks í
veislum og á sunnudögum.
Choplin vitnaði í landa sinn
einn, fyrrverandi erindreka hjá
EB. Við erum að semja og semja
án þess að vita um hvað við erum
að semja. Það er kominn tími til að
ræða meginreglur í staðinn, til þess
að átta okkur á hverskonar land-
búnað við höfum þörf fyrir.
Choplin kynnti landbúnaðar-
stefnu smábændasambandsins og
sagði
- að hún væri sú að tryggja réttláta
greiðslu fyrir vinnu við landbún-
að og
Frh. á bls. 43.
44 FREYR -1-2*94