Freyr - 01.01.1994, Blaðsíða 40

Ábyrgðartryggingar í búrekstri
Örn Gústafsson, framkvœmdastjóri hjá VÍS
í lok síðasta árs varð nokkur umrœða um gildissvið lögboðinna ábyrgðartrygginga drátl-
arvéla, í framhaldi af dómsúi
nokkrum og VÍS.
Umrætt mál snerist um það, hvort
slys sem varð vegna notkunar drátt-
arvélar sem aflgjafa færibands á hey-
hleðsluvagni væri bótaskylt úr
ábyrgðartryggingu dráttarvélarinn-
ar.
Tekið skal fram, að VÍS hefur það
sem meginreglu að ræða ekki opin-
berlega einstök mál af þessum toga.
Vegna hinnar einhliða umfjöllunar
sem mál þetta fékk í fjölmiðlum og
misskilnings sem félagið hefur orðið
vart við meðal bænda vegna þessa
máls, vill félagið eigi að síður upp-
lýsa allan þann fjölda viðskipta-
manna sinna sem tryggir dráttarvél-
ar hjá félaginu um hvað deilan snýst.
Réttaróvissa.
f>að ríkir nú veruleg réttaróvissa
um mörk gildissviðs lögboðinna
ábyrgðartrygginga dráttarvéla sem
ökutækja skv. umferðarlögum, og
hvenær slys í tengslum við notkun
þeirra falli undir notkunarhugtak
umferðarlaganna. Félagið telur því
brýnt að fá endanlega úr því skorið,
hvaða notkun dráttarvéla falli undir
notkunarhugtak umferðarlaganna.
Á það við um réttarstöðu eigenda
dráttarvéla, þeirra er verða fyrir
slysi og þá sem taka að sér ábyrgðar-
trygginguna, þ.e. vátryggingafélög-
in. Af þessum sökum hefur málinu
verið vísað til Hæstaréttar.
Eins og kunnugt er, lækkaði VIS
gjaldskrá ökutækjatrygginga drátt-
arvéla í janúar 1992 um 46,2%, mið-
að við 30% bónus. Iðgjald það sem
nú er tekið fyrir tryggingar af þessu
tagi er kr. 4,324, þar af er iðgjald
fyrir lögboðnu ábyrgðartrvgging-
una sem hér er til umræðu kr. 2,281.
Gjaldskrá sú sem lögð er til grund-
vallar byggir á hinni hefðbundnu
túlkun sem ríkt hefur í áratugi um
gildissvið ábyrgðartryggingar drátt-
/ /' héraði í skaðabótamáli
Örn Gústafsson.
arvéla, og styðst hún við áliti fræði-
manna í lögum og dóma Hæstaréttar
í svipuðum málum. Túlkun þessi er á
þá leið að slys sem standa ekki í
sambandi við akstur og notkun
dráttarvéla sem ökutækja, falli utan
gildissviðs þessarar ábyrgðartrygg-
ingar. Notkunarhugtakið nái ekki til
ýmiss sérbúnaðar, vélbúnaðar er
tengdur sé við dráttarvélar, t.d.
gröfur, heyhleðsluvagna, færi-
banda, heyblásara o.fl. sem notuð
séu óháð notkun dráttarvélarinnar
sem ökutækis. Við það hefur og
iðgjaldaákvörðun verið miðuð.
Verði niðurstaða Hæstaréttar sú,
að slys sem orsakast af notkun drátt-
arvéía sem kyrrstæðs aflgjafa við hin
ýmsu tæki í landbúnaði, séu bóta-
skyld úr lögboðinni ábyrgðartrygg-
ingu dráttarvélarinnar, verða áhrif
dómsins þau, að iðgjald fyrir
ábyrgðartryggingu dráttarvélar
hlýtur að stórhækka, þar sem bóta-
svið tryggingarinnar er þá orðið allt
annað og meira en það sem nú er
lagt til grundvallar.
sem höfðað var gegn bónda
Fyrir tæpum 30 árum síðan varð
hörmulegt slys í Saltvík á Kjalarnesi
sem beindi sjónum að tryggingamál-
um bænda. í framhaldi af því var
hrundið af stað mikilli söluherferð
sem leiddi til þess að allflestir bænd-
ur keyptu slysatryggingar fyrir sig og
það fólk er þeir höfðu í vinnu.
Einnig keyptu flestir frjálsar ábyrgð-
artryggingar.
Hlutverk þeirra er að tryggja hinn
vátryggða gegn þeim fjárútlátum
sem hann verður fyrir, þegar skaða-
bótakrafa er gerð á hendur honum,
vegna tjóns, sem hann eða starfs-
menn hans hafa valdið á mönnum
eða munum með saknæmum hætti.
Ábyrgðartryggingar af þessu tagi
eru t.d. ætíð innifaldar í heimilis- og
húseigendatryggingu sem VÍS býður
einstaklingum og fyrirtækjum.
Á aðalfundi Stéttarsambands
bænda 1971 var samþykkt tillaga um
það að fram færi sérstök könnun á
tryggingaþörf landbúnaðarins, og
var málinu síðan fylgt eftir á næstu
Búnaðarþingum sem leiddi til þess
að Samvinnutryggingar gt. (nú VIS)
gerðu hópsamninga við bændur um
frjálsar ábyrgðar- og slysatrygging-
ar, og var veittur verulegur afsláttur
af þeim. í 5. tbl. 70. árgangs Freys
frá 1974 er ítarlega fjallað um þessi
mál, bæði forsögu þeirra sem og
bótasvið trygginganna sjálfra. Allar
götur síðan hefur mikill meirihluti
bænda keypt þessar tryggingar og
hafa þær margoft sannað gildi sitt.
Vátryggingafélögin hafa ætíð síðan
stundað öfluga kynningar- og sölu-
starfsemi á tryggingum í landbúnaði.
Ofangreindar tryggingar hefðu
þannig skilyrðislaust svarað bóta-
kröfu þeirri sem deilur standa um í
fyrrnefndu máli. Því miður hafði
viðkomandi bóndi ekki slíkar trygg-
ingar. Allir þeir sem lenda í alvarleg-
um slysum eiga nógu erfitt þótt ekki
32 FREYR -1-2 94