Freyr - 01.01.1994, Blaðsíða 36

innan leyfilegra marka. Því má við
bæta að mest hefur dregið úr beit á
viðkvæmustu svæðum landsins.
B. Afréttarbeit hrossa var að
mestu aflögð á 7. og 8. áratugun-
um. Nú eru hross aðeins rekin í
fáeina afrétti, einkum á Norður-
landi vestra. Þeir eru:
Víðidalstunguheiði, Eyvindar-
staðaheiði, Skrapatunguafréttur,
Staðarfjöll, Silfrastaðaafréttur,
Kolbeinsdalur og fáeinir smá-
afréttir austan vatna í Skagafirði
(Hofshreppur og Fljótahreppur).
Utan Norðurlands vestra eru að-
eins hross í Oddsstaðaafrétti í
Borgarfjarðarsýslu og í Eyjafjarð-
ardölum og Svarfaðardal í Eyja-
fjarðarsýslu, alls staðar fátt. Að
hluta er í raun um heimalönd að
ræða.
C. Engin þeirra afréttarsvæða
sem hross ganga á eru talin vera
„gróðurfarslega viðkvæm nema
Eyvindarstaðaheiði, en í gildi er
samkomulag við Landgræðslu rík-
isins um upprekstur tiltekins fjölda
hrossa í Guðlaugstungur, innar-
lega í þeim afrétti.
Ekki eru tiltækar nákvæmar töl-
ur um hrossafjölda í afréttum en ég
áætla að þau séu samtals um 3000
að meðtöldum folöldum. í öllum
þeim afréttum sem hross eru rekin
í er:
a) mun færri hross en áður tíðk-
aðist
b) mun styttri beitartími, þ.e.
aðeins 5-7 vikur í flestum tilfellum
og mest rúmir 2 mánuðir.
D. Af framansögðu má ráða að
hrossabeit í afréttum hefur farið
minnkandi og hún er orðin lítil.
Aftur á móti er aukið beitarálag í
sumum heimalöndum vegna fjölg-
unar hrossa og vegna þess að upp-
rekstur þeirra í afrétti er víðast
hvar ekki leyfður. Vandamál
tengd hrossabeit eru því mjög stað-
bundin, bæði í sveitum og í þétt-
býli. Vera má að sums staðar hafi
hrossum fjölgað það mikið hjá fjár-
bændum að þau komi í veg fyrir að
féð sé haft heima heldur en í af-
rétti. Þegar á heildina er litið tel ég
afréttabeit hrossa ekki skipta
sköpum. Reyndar er helsta gróð-
ureyðing í hálendinu í engum
tengslum við búfjárbeit því að nú á
seinni árum hefur mest munað um
ágang gæsa, ferðamanna og
Blöndulónið sem eyddi gróður-
lendi sem samsvarar um það bil
stærð byggðar Reykjavíkur, Kópa-
vogs og Seltjarnarness samanlagt.“
Þrátt fyrir fundarhöld og um-
fjöllun hélt þessi opinbera umræða
áfram í fjölmiðlum af hálfu fulltrúa
frá Landgræðslunni, m.a. um
vandamál vegna hrossabeitar á 200
jörðum. F.hrb. skrifaði af þessu
tilefni bréf til Landgræðslunnar og
spurði eftirfarandi spurninga:
1) Liggja fyrir upplýsingar um
hvaða jarðir þetta séu?
2) Getur F.hrb. fengið upp gef-
ið hverjar þessar jarðir séu?
3) Hefur verið skrifað bréf til
ábúenda, eigenda eða einhverra
annarra vegna þessara jarða? Ef
ekki, þá er spurt: Til hversu
margra aðilar hefur verið skrifað
varðandi þessi mál?
4) Hvað hyggst Landgræðsla
ríkisins gera frekar?
í svarbréfi Landgræðslunnar frá
20. júlí er sagt að um 15 ábúendum
hafi verið skrifað. Öðrum spurn-
ingum var ekki svarað beint.
Fulltrúar F.hrb. hafa í þessum
málum lagt áherslu á að Land-
græðslan tæki á þeim vandamálum
sem væru staðbundin við heima-
haga eða jarðir og veittu ráðlegg-
ingu hvernig F.hrb. gæti styrkt
Landgræðsluna í sínu starfi, en al-
hæfing og beinlínis rangar fullyrð-
ingar í fjölmiðlum og bréfaskrift-
um um stöðu þessara mála væri
ekki við hæfi.
F.hrb. lagði til að á fyrsta sam-
ráðsfundi Fagráðs búgreinarinnar
12. nóvember 1993 verði þessi mál
tekin sérstaklega til umfjöllunar.
7.4. Samskipti við
Búnaðarfélag íslands
Ýmis erindi bárust frá Búnaðar-
þingi og stjórn B.í. til kynningar,
s.s. um útigang hrossa, traustari
samstöðu í landbúnaði o.fl.
15. september 1993 barst F.hrb.
eftirfarandi bréf frá B.Í.:
„Á fundi stjórnar Búnaðarfélags íslands
hinn 14. september sl. var gerð eftirfar-
andi bókun:
Rætt var um gildandi samkomulag B.í.
og Félags hrossabænda um samvinnu við
gerð upprunavottorða fyrir íslensk hross.
Eftirfarandi bókun var samþykkt:
Vísað er til samkomulags á milli Bún-
aðarfélags íslands og Félags hrossabænda
frá 12.12.1990 um útgáfu upprunavott-
orða fyrir íslensk hross.
Á Búnaðarþingi 1993 var gerð um
þetta efni svofelld ályktun: „Búnaðar-
þing ályktar að þegar forritið Fengur er
tilbúið og allar skráðar heimildir um ein-
stök hross verða til í tölvubanka félags-
ins, skuli útgáfa upprunavottorða alfarið
vera á vegum Búnaðarfélags fslands".
Þar sem nú eru allar forsendur fyrir
hendi til að skrifa vottorðin beint út úr
tölvu félagsins og í öðru lagi eru fyrirsjá-
anlegar þær breytingar á starfsliði B.í. að
fela þarf sérstökum starfsmanni að ann-
ast ýmis afgreiðslustörf á aðalskrifstofu
félagsins, en hann gæti jafnframt annast
útskrift vottorðanna, afhendingu og
gjaldtöku, er fyrrgreindu samkomulagi
hér með sagt upp af hálfu B.f. með þeim
fyrirvara, sem samkomulagið kveður á
um. B.í. er reiðubúið að ræða við Félag
hrossabænda um þetta mál svo sem um
gjaldtöku fyrir vottorðin og ráðstöfun
gjaldsins.“
Þar sem hér var í annað sinn,
einhliða, án fyrirvara og án
ástæðna er séð varð, sagt upp skrif-
legu samkomulagi, var þessu máli
vísað í sama farveg og það var áður
en síðasta samkomulag var undir-
ritað, til Landbúnaðarráðherra
með efirfarandi bréfi frá 21. sept-
ember:
„Meðfylgjandi er afrit af bréfi Búnað-
arfélags íslands til Félags hrossabænda
þar sem einhliða er tilkynnt uppsögn á
samkomulagi frá 12. desember 1990 um
útgáfu upprunavottorða fyrir íslensk
hross.
Aðdragandi þessa samkomulags er allt
frá 1987, þegar útflutningsráðunaut Bún-
aðarfélags íslands var sagt upp, hann
tekinn út af launaskrá í mars en í lok
nóvember sama ár var fyrst tilkynnt um
starfslok hjá Búnaðarfélagi íslands og
hann beðinn að láta af hendi gögn emb-
ættisins. Hann vann þá að útflutnings-
málum hrossaræktarinnar fyrir Landbún-
aðarráðuneytið í samráði við Félag
hrossabænda. Samkomulag var undirrit-
að 3. mars 1988 milli stjórnar Félags
hrossabænda og Búnaðarfélags íslands
að tilstuðlan Landbúnaðarráðuneytisins,
sem fól í sér að Félag hrossabænda færi
með mál er varða útflutning hrossa eins
og það hafði gert, annaðist útgáfu upp-
runavottorða og innheimti sjóðagjöld.
í september 1990 sagði stjórn Búnaðar-
félag Islands einhliða upp þessum samn-
ingi og óskaði þá Félag hrossabænda eftir
28 FREYR -1-2‘94