Freyr - 15.02.1994, Blaðsíða 38

Greinctflokkur um hcigfræði
2. grein
Kaup og rekstur búvéla
Bjarni Guðmundsson og Gísli Sverrisson
Búvísindadeild - Bútœknideild - Hvanneyri
Búvélarnar gegna mikilvœgu hlutverki í búrekstri nútímans. Þœr losa mannshöndina
undan erfiðustu verkunum og með þeim má ná nauðsynlegum afköstum við búvörufram-
leiðsluna. En búvélarnar taka líka sinn hluta af tekjum búsins. Listin er sú að finna hœfilegt
jafnvœgi á milli útgjalda vegna búvélanna og ábatans af notkun þeirra.
E
P
'SZ'
Q)
to
c
U)
'D
XI
ro
vO
i_r
D
<o
ro
c
w
o
>
40
30
20
10
□ Rekstur
Afskriftir
Mynd 1. Dœmi um breytileika í búvélakostnadi tíu búa á sama búreikningasvœði
1992. Búunum er raðað eftir stœrð, nr. 1 er minnsta búið.
Tafla 1. Búvélakostnaðurinn 1991, þús. kr.
Kúa- Sauð- Blönduð
bú fjárbú bú
Reksturbúvéla 269 137 233
Reksturbúsbifreiða 210 171 190
Afskrift búvéla 445 225 401
Samtals 924 533 824
Reksturbúvéla, % 38 38 37
Afskriftbúvéla, % 62 62 63
Fjárfestingíbúvélum 711 303 655
Fjárf./Afskr 1,60 1.35 1,63
Unnið úr niðurstöðum búreikninga 1991 (Hagþj. landb.)
Hver er búvéla-
kostnaðurinn?
Búreikningar bænda gefa glögga
mynd af búvélakostnaðinum. I árs-
yfirliti búreikninganna getum við
t.d. fundið meðaltölur fyrir rekstrar-
kostnad búvélanna, þ. e. kostnaðinn
við að nota þær ár hvert, og meðal-
tölur afskrifta, þ.e. árlegan kostnað
við að eiga búvélarnar.
Sé nú litið á niðurstöður búreikn-
inga árið 1991 (tafla 1) sést að með-
alkostnaður búanna vegna vélvæð-
ingar liggur á bilinu 530-920 þúsund
krónur á ári. Kostnaður vegna bús-
bifreiða er þá talinn með. Mestur er
kostnaðurinn á kúabúuum enda eru
þau stærst. Á bak við þessar meðal-
tölur liggur mikill breytileiki. Hann
er afar fróðlegur þar sem í honum
felst t.d. ábending um sparnaðar-
möguleika, sjá 1. mynd.
Og fleira getum við lesið úr tölum
búreikninganna. Sé litið á rekstrar-
kostnað búvélanna annars vegar en
afskriftirnar hins vegar, sjáum við að
afskriftirnar nema tæplega tveimur
þriðju af búvélakostnaðinum -
reksturinn liðugum þriðjungi. Meg-
inkostnaðurinn liggur með öðrum
orðum í því að eiga vélarnar fremur
en að reka þœr. Viljum við ná taki á
búvélakostnaðinum þurfum við því
einkum að beina athyglinni að véla-
kaupunum - fjárfestingunni sjálfri -
með vönduðum undirbúningi.
I daglegum bústörfum finnum við
fyrst og fremst fyrir rekstrarkostnaði
búvélanna, svo sem í eldsneytis-
notkun, viðgerðum og varahluta-
kaupum. Kostnaðurinn af því að
eiga vélarnar - afskriftirnar og vext-
irnir - rennur oftast hljóðlega hjá
eftir að kaup hafa verið klofin, en
hans gætir af fullum þunga þegar
litið er til lengri tíma í rekstri búsins.
Um þetta verður sérstaklega fjallað
síðar í þessari grein.
134 FREYR - 6*94