Freyr - 15.02.1994, Blaðsíða 39

Tafla 2. Jafngreiðslustuðlar.
Ár 6% Vextir 8% 10% 12%
1 . . . . 1.0600 1,0800 1,1000 1,1200
2 . . . . 0,5454 0,5608 0,5762 0,5917
3 . . . . 0,3741 0,3880 0,4021 0,4163
4 . . . . 0,2886 0,3019 0,3155 0,3292
5 . . . . 0,2374 0,2505 0,2638 0,2774
6 . . . . 0,2034 0,2163 0.2296 0,2432
7 . . . . 0,1791 0,1921 0,2054 0,2191
8 . . . . 0.1610 0,1740 0,1874 0,2013
9 . . . . 0.1470 0,1601 0,1736 0,1877
10 . . . . 0,1359 0,1490 0,1627 0,1770
11 . . . . 0.1268 0,1401 0,1540 0,1684
12 . . . . 0.1193 0,1327 0,1468 0,1614
13 . . . . 0,1130 0,1265 0,1408 0,1557
14 . . . . 0.1076 0,1213 0,1357 0,1509
15 . . . . 0,1030 0,1168 0,1315 0,1468
16 . . . . 0,0990 0,1130 0,1278 0,1434
17 . . . . 0,0954 0,1096 0,1247 0,1405
18 . . . . 0.0924 0,1067 0.1219 0,1379
19 . . . . 0,0896 0,1041 0,1195 0,1358
20 . . . . 0,0872 0,1019 0,1175 0,1339
Tafla 3. Dœmi um mat á fjár- Tafla 4. Sama dœmi og í 3.
festingu án tillits til vaxta, kr. töflu. Allar tölur fœrðar til nú-
Ár Inn Út virðis miðað við 8% vexti, kr.
1993 1.000.000 Ár Inn Út
1994 90.000 1993 .... 1.000.000
1995 90.000 1994 .... . . . . 83.333
1996 90.000 1995 .... . . . . 77.160
1997 90.000 1996 .... . . . . 71.445
1998 90.000 1997 .... . . . . 66.153
1999 90.000 1998 .... . . . . 61.252
2000 90.000 1999 .... . . . . 56.715
2001 90.000 2000 .... . . . . 52.514
2002 90.000 2001 .... . . . . 48.624
2003 90.000 2002 .... . . . . 45.022
2004 90.000 2003 .... . . . . 41.687
2005 90.000 2004 .... . . . . 38.599
2006 90.000 2005 .... . . . . 35.740
2007 90.000 2006 .... . . . . 33.093
2008 90.000 2007 .... . . . . 30.641
Samtals 1.350.000 1.000.000 2008 .... . . . . 28.372
Ávinningur: 350.000 Samtals: Tap: 770.353 1.000.000 229.647
Árið 1991 reyndist fjárfesting í
búvélum töluvert (35-63%) meiri en
afskriftir af þeim. Tölulega má því
segja að vélaflotinn hafi verið að
vaxa, dæmt eftir hlutfalli hans í út-
gjöldum búanna. Þannig má lesa
ýmsan fróðleik um búvélakostnað-
inn úr búreikningunum. En lítum þá
á fastakostnaðinn af vélunum - af-
skriftirnar og vextina.
Kostnaðurinn við
að eiga vélina
Búvélar endast að jafnaði í all-
mörg ár. Þess vegna er kaupverð
þeirra ekki talið til gjalda það ár sem
þær eru keyptar heldur er því deilt út
á kaupárið og næstu ár. Sá gjaldalið-
ur sem þannig verður til kallast af-
skriftir eða fyrningar. Með afskrift-
unum er búinu gert að endurgreiða
kaupverð vélanna (og reyndar ann-
arra fjárfestinga), enda eru vélarnar
notaðar til að afla búinu tekna á
sama tíma. En búið þarf að gera
meiraenþað. Það þarflíkaað greiða
vexti af peningunum sem bundnir
eru í vélakaupunum. Hægt er að
reikna árlega vexti og afskriftir af
fjárfestingu með því að margfalda
kaupverðið með stuðli sem finnst í
þar til ætlaðri töflu (tafla 2). Ganga
þarf út frá ákveðnum endingartíma
og vaxtaprósentu. Þannig sést að vél
sem kostar 500.000 kr. og telst end-
ast í 10 ár veldur 74.500 kr. árlegum
kostnaði vegna vaxta og afskrifta ef
miðað er við 8% vexti (500.000 x
0,149).
Fjárfesting í búvél á því aðeins rétt
á sér að árlegt notagildi hennar fyrir
búreksturinn nemi að minnsta kosti
afskriftum og vöxtum af bundnu fé
auk beins rekstrarkostnaðar. Nota-
gildið getur verið fólgið í mörgu. Til
dæmis getur vélin
* sparað eða létt vinnu
* bætt nýtingu aðfanga
* aukið eða bætt afurðir
* aukið öryggi búrekstrarins
* minnkað aðkeypta þjónustu
Dœmi um mat
á fjárfestingu
Augljóslega er notagildið oft
vandmetið til fjár. Hér skulum við
þó skoða dæmi. Svo hagar til að
hægt er að spara aðkeypta þjónustu
með vélakaupum (tafla 3). Þannig
fellum við niður kostnaðarlið sem í
okkar dæmi nemur 90.000 kr. (til
einföldunar er hér ekki reiknað með
neinum rekstrarkostnaði við vél-
ina). Vélin kostar 1 millj. kr, telst
endast í 15 ár og er þá verðlaus. Ef
ekki þyrfti að taka tillit til vaxta
mætti reikna arðsemi vélakaupanna
eins og sýnt er á töflu 3. Þar kemur
fram 350.000 kr. ávinningur af véla-
kaupunum þetta 15 ára tímabil. Sag-
an er þó ekki öll sögð. Taflan sýnir
okkur hvernig vélin skilar kaupverð-
inu smám saman en augljóslega
bindur hún mikið fé fyrstu árin. Eftir
um það bil 11 ár hefur hún borgað
sig og eftir það kemur hagnaðurinn.
- Eða hvað? - Er nú víst að 90.000
kr. sem fást eftir 15 ár séu jafngildar
90.000 kr. í ár. Þótt ekki sé gert ráð
fyrir verðbólgu valda vextir því að
6‘94 - FREYR135