Freyr - 01.04.1994, Page 13
allra og þá sérstaklega þeirra sem
nota landið, bænda, ræktunar-
manna, fjár- og hrossaeigenda. í
Bandaríkjunum hafa málin þróast
þannig að brátt verða landnotendur
gerðir ábyrgir fyrir meðferð lands-
ins. Þeir sem ofbjóða jörð og gróðri
verða gerðir ábyrgir og bótaskyldir
fyrir tjóni á gróðri og jarðvegi sem
þeir valda með misnotkun lands-
gæða. Afleiðingar áfoks og jarð-
rennslis, oft fjarri upptökum upp-
blásturs og vatnsskolunar, eru talin
kosta árlega um 6 milljarða dala (420
milljarða króna) í Bandaríkjunum.
Þetta verður landnotendum gert að
bæta þeim sem verða fyrir tjóninu og
auk þess að haga landnýtingu sinni
þannig að jarðvegur fjúki ekki eða
skolist á önnur svæði.
Hér á landi er einnig verið að huga
að því að færa landverndaraðgerðir
sem mest til bænda og annarra land-
notenda og gera þá bæði meðvitandi
og meðábyrga á örlögum lands og
gróðurs. Ef við ætlum íslandi að
vera athvarf niðja okkar í framtíð-
inni, má ekki líðast að neins staðar
verði jarðvegseyðing vegna mis-
notkunar landsins. Það má ekki líða.
Búfjárbeit á ekki rétt á sér á landi
sem að dómi sérfróðra manna er í
uppblásturshættu, nema ráðstafanir
séu gerðar til þess að gróðurinn fái
næga næringu svo að jarðvegur tap-
ist ekki. Sama gildir um umferð og
umgengni ferðamanna á viðkvæm-
um svæðum.
Brian Roberts, þekktur ástralsk-
ur landverndarfræðingur, flutti inn-
gangserindi á síðasta þingi Alþjóða
Landverndarsambandsins, ISCO
sem haldið var í Ástralíu árið 1992.
Hann sagði að það væri einkum
þrennt í fari mannsins sem orsakaði
misþyrmingu hans á jarðveginum og
á umhverfi sínu - það væri vanþekk-
ing, græðgi og hroki. Fjölmargar
ályktanir voru samþykktar á þing-
inu. Þar á meðal að jarðvegseyðing
væri sú þróun sem myndi hafa mest
áhrif á umhverfið og þjóðfélög
um allan heim á næstu öld. Þingið
hvatti ríkisstjórnir allra landa til þess
að gera sér grein fyrir áhættunni sem
að steðjaði og setja jarðvegsvernd
efst á lista forgangsverkefna og fjár-
veitinga. Þingið kvað brýnast að efla
rannsóknir til að þróa áhrifameiri
aðferðir við jarðvegsvernd og sér-
Stóðhross geta gengið nœrri gróðri.
staklega að þjóðir heims gerðu það
að forgangsverkefni að rannsaka
stærð og hraða jarðvegseyðingar um
allan heim og hvaða áhrif jarð-
vegseyðing gæti haft á framtíð land-
búnaðar og búsetu í löndum sínum.
Þá lagði þingið áherslu á að þeir sem
nota landið verði hafðir með í ráð-
um, þegar gerðar eru áætlanir um að
stöðva landeyðingu og að skipu-
leggja landnytjar.
Allar eiga þessar ályktanir land-
verndarþingsins við um okkur Is-
lendinga. Okkur er nauðsynlegt að
vita sem nánast um stærðargráður
uppblásturs og ekki síst orsakir
hans. Því ber að efla rannsóknar-
starf í framhaldi af því stórvirki sem
unnið var með Landgræðsluáætlun-
unum þremur með stuðningi Þjóðar-
gjafar, sem hófust 1974. Úttekt, sem
gerð var á árangri þeim sem náðst
hafði af þeim rannsóknum á gróður-
fari, beitaráhrifum búfjár, fræöflun
og fræframleiðslu og vistfræðilegum
áhrifum landnýtingar og þær að-
Uppblástur hefurgert mikinn usla á íslandi og á þessari öld hafa landsmenn snúist
til varnargegn honum. Myndin erafslœtti á túnií Gunnarsholti á Rangárvöllum.
Hundruð hektara hafa verið rœktaðir þar sem áður voru svartir sandar.
7*94 - FREYR 245