Freyr - 01.08.1994, Síða 29

heldur mikla fitu og er næringar-
ríkastur af komtegundunum. I gul-
um maís er mikið af karótíni sem
breytist í A-vítamín, einkum í þörm-
um og lifur skepnunnar. Ef bætt er
aukreitis áðurnefndum amínósýrum
í fóðrið er talið að nota megi maís
allt að 70% af FES í smágrísafóður,
50% af FES í gyltufóður og 40% af
FES í sláturgrísafóður. An auka-
skammts af amínósýrum er ekki tal-
ið ráðlegt að nota meira en svarar
20% af komfóðrinu. Rétt er að
minna á að mikið magn af maís í
fóðri sláturgrísa hefur áhrif á gæði
afurðanna, þ.e.a.s. fitan verður of
lin.
En þessi maísfita hefur ekki haft
mikil áhrif hér á landi á undanförn-
um árum. Mestur hluti þess maís
sem notaður hefur verið hér á landi
hefur verið svokallað maísgrits. Þar
er um að ræða fituskertan og af-
hýddan maís. Því hefur í raun þurft
að tryggja hæfilegt magn fitusýra í
fóðri.
Ætla má að sá maís sem gritsið er
unnið úr sé af gæðum sem ætluð eru
til manneldis. En gritsið er notað
bæði í komflöguiðnaði og ölgerð.
Astæða þess að gritsið hefur verið
notað hér á landi er að leita í útflutn-
ingsbótakerfi EB. Óvíst er hver
breyting verður þar á og þá nú í
breyttu viðskiptaumhverfi.
Míló - dúrra - sorghum
Míló, dúrra, sorghum er eins
konar samheiti yfir fræ fjölda
grastegunda í hitabeltinu og heit-
tempraða beltinu. Þessar grasteg-
undir innihalda mikið af sterkju og
lítið af tréni. Próteinið í míló, dúrra
og sorghum hefur lágt líffræðilegt
gildi þar sem lítið er af lysín, cystín
og methionín í próteini þess.
Nokkrar tegundir af míló, dúrra og
sorghum innihalda tannín, eða bark-
arsýru, sem dregur úr vexti og átlyst
dýra. Ymsir erfiðleikar geta komið
upp við geymslu á míló, dúrra og
sorghum þar sem eiturefni geta
myndast í fóðrinu.
í gyltufóður er talið að hægt sé að
nota míló, dúrra og sorghum allt upp
í 50% af FES, handa slátursvínum
fram að 40 kg þyngd 20% af FES og
handa slátursvínum yfir 40 kg
þyngd allt að 40% af FES.
Míló, dúrra og sorghum er talið
óhæft í smágrísafóður.
Tapíóka - mam'ók - cassava
Tapíóka- og maníókmjöl eru
þurrkaðar og þvegnar rætur af
cassavaplöntunni. Þetta mjöl inni-
heldur mikið af sterkju og járni en er
með lítið magn af próteini, fosfór og
vítamínum. Sterkjumagnið er mjög
mismunandi og stundum getur verið
sandur í mjölinu. í tapíóka- og
maníókmjöli geta verið glúkósíð
sem myndað getur blásýru, en það
er mjög sjaldgæft þar sem blá-
sýrumyndandi hvatar eyðileggjast
við sólþurrkun.
Tapíóka- og maníókmjöl í háum
gæðaflokki er oft notað í smágrísa-
fóður vegna þess hversu orkuríkt
það er.
Eftirfarandi kröfur eru gerðar um
innihald tapíóka- og maníókmjöls ef
það er notað að einhverju magni
sem fóður handa svínum: hámark 50
ppm (milljónarhlutar) blásýra, 3%
sandur og lágmark 65% sterkja.
I gyltufóður má nota allt að 35%
af FES, handa smágrísum yngri en
3-ja vikna allt að 10% af FES, handa
smágrísum 3-5 vikna gömlum allt
að 20% af FES, sláturgrísum undir
40 kg þyngd allt að 20% af FES og
sláturgrísum þyngri en 40 kg alít að
35% af FES.
Próteinfóður:
Fiskimjöl
Fiskimjölið er framleitt með mis-
munandi aðferðum og fara fóður-
gæði þess eftir hráefninu, sem unnið
er úr, og framleiðsluaðferðinni.
Sem próteinfóður er gott fiskimjöl
mjög gott fóður og eitt það besta
sem völ er á. Hvað varðar amínó-
sýrusamsetningu lífsnauðsynlegra
amínósýra þá er mjólkin eina fóðrið
sem er betra hvað þetta atriði varðar.
Gott fiskimjöl er auðugt af stein-
efnum og inniheldur meira af selen
en annað próteinfóður. Helstu ókost-
imir við fiskimjöl eru oftast hátt
innihald af ómettaðri fitu sem spillt
getur bragðgæðum og lit fitunnar.
Vegna áhrifa á bragðgæði og lit
fitunnar er fituríkt fiskimjöl algjör-
lega óhæft handa eldisgrísum síð-
ustu mánuðina fyrir slátmn. Ef
fiskimjölið er gott og með lágt inni-
hald af ómettuðum fitusýrum er ráð-
lagt að nota allt að 5% af FES í
fóðurblöndur handa gyltum, allt að
12% af FES í fóður smágrísa 5 vikna
og eldri og allt að 2% af FES í fóðri
sláturgrísa fram að 40 kg þyngd.
Eftir að sláturgrísir hafa náð 40 kg
þyngd er óráðlegt að nota fiskimjöl í
fóðri þeirra vegna áhrifa á bragð-
gæði og lit fitunnar.
Kjötbeinmjöl
Kjötbeinmjöl er framleitt úr slát-
urhúsaúrgangi og skepnum sem ekki
þykja hæfar til manneldis. Líffræði-
legt gildi próteins í kjötbeinmjöli er
fremur lágt og mjög breytilegt eftir
því úr hvaða hráefni kjötmjölið er
unnið. Kjötbeinmjöl er mjög stein-
efnaríkt og er því mikið notað er-
lendis með sojamjöli sem prótein-
fóður í svínablöndum. Kjötbeinmjöl
inniheldur oftast allmikla fitu, eða 6-
8%, vegna þessa er hætt við þránun í
mjölinu ef ekki eru sett efni í kjöt-
beinmjölið sem hindra þránun fit-
unnar.
Talið er að hægt sé að nota kjöt-
beinmjöl allt að 5% af FES í fóður-
blöndur eldisgrísa og gyíta. Kjöt-
beinmjöl er talið óhæft í smágrís-
ablöndur.
Sojamjöl
Sojamjöl er eina komtegundin
sem notuð er að nokkru marki sem
próteinfóður í svínafóðurblöndum.
Til þess að nýting sojamjöls verði til
fulls þarf að hita mjölið upp í ca
100°C í 20 mínútur áður en það er
sett í blöndurnar. Þannig er komið
meðal annars í veg fyrir að amínó-
sýran trypsín eyðileggist. Þótt soja-
mjöl sé próteinríkast og hafi hæsta
líffræðilegt gildi próteins af komteg-
undunum þá stendur sojamjöl langt
að baki mjólk, mjólkurafurðum og
fiskimjöli sem próteinfóður, einkum
með tilliti til lífsnauðsynlegu amínó-
sýranna lýsíns og methioníns. Soja-
mjöl er stundum notað sem eina
próteinfóðrið í svínafóðurblöndum,
en ef það er gert verður að bæta
aukreitis eftirfarandi efnum í blönd-
umar: a) kalsíum og fosfór, b)
míkrósteinefnum, c) amínósýrunum
lysín og methionín og d) B-vítamín-
um. Sojamjöl frá hinum ýmsu hlut-
um heims er mjög breytilegt að
gæðum, því er nauðsynlegt að vera
vel á verði varðandi gæði sojamjöls-
ins.
Í gyltufóðri, fóðri sláturgrísa og
fóðri smágrísa frá 5 vikna aldri má
sojamjöl vera allt að 30% af FES og
15-16'94-FREYR 533