Freyr - 01.03.1995, Blaðsíða 21

Utflutningsbœtur a kindakjot
Aöalsteinn Aðalsteinsson, bóndi, Vaðbrekku
Eftirfarandi erindi flutfi höfundur í þœttinum „Um daginn og veginn“ í Ríkisút-
varpinu, Rás 1, 27. febrúar sl. og birtist það hér að ósk blaðins. Erindið er dálítið
stytt.
Framleiðslustjómun í landbúnaði
er viðamikill þáttur í stjóm þessa
lands en hún var tekin upp þegar
ákveðið var að aðlaga landbún-
aðarframleiðsluna að innanlands-
markaði. Á fáum ámm voru allar
útflutningsbætur á landbúnaðar-
vömr aflagðar og munu Islendingar
vera einir um það á norðurhveli
jarðar að leggja niður slíkar bætur.
Allar nágrannaþjóðir okkar eru með
miklar útflutningsbætur og í Evr-
ópu er þetta kerfi svo margslungið
að í raun veit enginn hvert hið raun-
verulega verð á landbúnaðarvörum
ætti að vera en allt er gert til að
halda niðri verði á matvöram. Fólk
kemst ekki hjá því að kaupa sér til
matar og ef slfkar nauðsynjar eru
dýrar verða þegnamir óánægðir og
heimta hærra kaup en það getur
komið illa við ýmsar greinar iðn-
aðar og þjónustu og því hagstæðara
að hafa matvörana sem ódýrasta.
Inn á þennan niðurgreidda mark-
að er íslenskum sauðfjárbændum
ætlað að flytja umframframleiðslu
sína án útlíutningsbóta. Auk þess
era innflutningstakmarkanir og við-
skiptahindranir sem margar þjóðir
setja til að vemda sína eigin land-
búnaðarframleiðslu og á Norður-
löndum er sums staðar ekki leyfi-
legt að auglýsa og selja íslenskt
lambakjöt sem séríslenska vöru að
kröfu þarlendra bændasamtaka
vegna þess að það spilli fyrir sölu á
þeirra eigin lambakjöti.
Með samkeppni á jafnréttis-
grundvelli held ég að íslenskir
sauðfjárbændur gætu vel spjarað
sig á mörkuðum í Evrópu, að
minsta kosti er lambakjöt víðast
hvar dýrara þar en hér.
Til að stjórna framleiðslunni var
fyrst sett búmark sem næst var
breytt í fullvirðisrétt og nú síðast í
Aðalsteinn Aðalsteinsson.
greiðslumark og við hverja breyt-
ingu var rétturinn til að framleiða
skertur en varð svo árlegur við-
burður og að endingu án bóta sem
hlýtur að vera valdníðsla þar sem
um seljanlegan framleiðslurétt er að
ræða.
í sauðfjárframleiðslu var skerð-
ingin flöt á alla framleiðslu sem
gerir það að verkum að mesta
skerðing verður hjá þeim sem hafa
lífsafkomu sína af þessari búgrein
og hafa minnsta möguleika til að
bæta sér upp skerðinguna vegna
langræðis að hugsanlegum vinnu-
stað. Með því hefur víða verið kippt
rekstrargrandvelli undan búrekstr-
inum og þar sem bú eru skuldsett
gerist aðeins það að um gjaldþrot
verður að ræða fyrr eða síðar.
Þá vaknar sú spuming hvort það
séu forsvaranlegir stjómsýsluhættir
að takmarka með aðgerðum þá
framleiðslu sem bóndinn hefur til
að standa straum af afborgunum
veðlána svo að hann að lokum tapar
eignum sínum bótalaust.
Bjargráð sauðfjárbænda eru fyrst
og fremst þau að til komi útflutn-
ingur á kindakjöti, því að vegna
neyslubreytinga er ekki hægt að
gera ráð fyrir aukinni neyslu kinda-
kjöts innanlands.
Þær útflutningstilraunir sem
gerðar hafa verið með lambakjöt
gefa í verði til bóndans kr. 150 á kg
og vonir um hækkun í kr. 200. Þetta
er of lítið og gefur engar tekjur í
búreksturinn og er aðeins afsetning
á umframframleiðslu. Ef greiddar
væru útflutningsbætur, þó ekki væri
meira en sem svaraði kr. 100 á hvert
kg, gæti verðið til bóndans hækkað
í kr. 250 til 300 sem þá gæfi aðeins
tekjur inn í reksturinn og væri mikil
bót að meðan unnið er að mark-
aðsmálum en ég tel að við eigum
möguleika á erlendum mörkuðum
ef það er unnið af dugnaði og heil-
indum en markaðsstarf kostar alltaf
sitt og þarf sinn tíma til að svara sér.
Þessi verðhækkun hefði það í för
með sér að heimaslátran og fram-
hjásala legðist af en meiri sala yrði
í þeirri framleiðslu sem er innan
greiðslumarks.
Ef greiddar væru útflutningsbæt-
ur sem næmu þessum 100 kr. á kg
útflutts dilkakjöts væri sú upphæð
200 milljónir á tvöþúsund tonna
útflutning og er ekki stór upphæð
og það eru ekki fjármunir sem er
verið að kasta á glæ. Þetta getur
bjargað heilmiklu á þeim búum sem
verst era sett með greiðslumark og
skapar töluverða atvinnu í kjöt-
vinnslu því að reikna verður með að
þessi útflutningur yrði allur í unn-
um kjötvöram.
Frh. á bls. 108.
3. '95 - FREYR 109