Freyr - 01.03.1995, Blaðsíða 23

Ég ætla ekki að verja hér miklum
tíma í hvaða breytinga er þörf hjá
framleiðendum sjálfum, en læt
nægja að rifja upp að um það bil
fjórði hver bás í fjósum landsins
stendur auður, þannig að aukinn til-
flutningur á mjólkurkvóta ætti að
geta haft mikla hagræðingu í för
með sér.
Hins vegar er ég nokkuð sann-
færður um að sauðfjárræktin fylgir
allt öðrum lögmálum en mjólkur-
búskapurinn. Auðvelt er að færa
rök að því að sauðfjárrækt framtíð-
arinnar muni að miklu leyti verða
hlutastarf eða aukabúgrein. Ég er
einnig nokkuð sannfærður um að til
lengri tíma litið má ná auknum
útflutningi lambakjöts, ef rétt er á
málum haldið, en það er verkefni
annarra að leiða ykkur inn á braut
sannleikans í þeim efnum.
Verðlagning á kjöti þarf að
vera frjáls
En byrjum á því að líta á kjötið.
Ykkur, sem hér eruð, er fullkunnugt
um hvemig verðlagningu á kjötvör-
um er háttað. Þessu kerfi þarf að
breyta þegar í stað. Fáránleiki opin-
berrar verðlagningar er augljósastur
í nautakjötinu, (við skulum hafa
sem fæst orð um hrossakjötið), en
verðlagningu þar hefur ekki verið
fylgt um langan tíma. Fulltrúar
neytenda hafa fyrir löngu lagt fram
óskir um að nautakjötið verð tekið
undan verðlagsákvæðum - gefið
frjálst eins og það heitir. Mér er
gjörsamlega óskiljanlegt af hverju
þessi ósk okkar hefur strandað á
andstöðu bænda og landbúnaðar-
ráðuneytis. Sama gildir um verð til
sláturhúsa, sem nú er ákveðið af
Fimmmannanefnd.
Það þarf að gera stórátak á sviði
slátrunar í landinu. Þar eru ekki til
peningar til úreldingar eða annarrar
aðstoðar og blasir því við að greinin
á eftir að ganga í gegnum meiri
þrengingar á næstunni, en hún hefur
upplifað áður.
I skýrslu, sem gefin var út af
Búnaðarfélaginu árið 1992, má
finna eftirfarandi upplýsingar um
slátrun í Englandi. Menn heimsóttu
sláturhús í Birmingham, en þar
störfuðu um 28 manns - allt frá rétt
að matsmanni. Þama var slátrað allt
árið og 8.000 til 20.000 fjár slátrað
á viku. Forstjórinn spurði um fjölda
sláturlamba á íslandi og þegar hann
heyrði þá tölu hugsaði hann sig að-
eins um og sagði síðan að ef hún
dreifðist á árið væri hægt að anna
henni allri í húsi hans. Svo mikil
vom afköstin.
Að sögn forstjóra þessa húss
standa gærur og innmatur undir
sláturkostnaði að fullu! Slátur-
kostnaður á kind er 3,5 - 5 ensk
pund eða 300-500 kr. íslenskar.
Slátur og heildsölukostnaður er
hins vegar 135 krónur á kg að með-
altali á íslandi sem er yfir 2000
krónur á dilk. Þó að heildsölukostn-
aðurinn sé hér innifalinn þá sjá allir
í hendi sér hverskonar endaleysa er
á ferðinni.
Athyglisverðar upplýsingar komu
fram um tilraunir á færanlegum
„sláturhúsum" sem flutt eru í
aftanívögnum milli bæja. Þar slátra
tveir menn 40-50 lömbum á dag og
er allt kjötið heilbrigðisskoðað.
Það er rétt að vekja athygli á því
að ekkert virðist koma í veg fyrir að
slík slátmn geti hafist hér á landi nú
þegar, með hreyfanlegum slátur-
vögnum og þess vegna enskum
slátmmm! Sammkeppnisstaða slíkr-
ar starfsemi er bersýnilega auðveld
miðað við það sem hér hefur verið
dregið fram.
Það er ljóst að greinin hefur ekki
efni á þessari yfirbyggingu og það
virðist því miður jafn ljóst að ekkert
er þar að gerast sem gefur mér
vonir um annað en að hörð sam-
keppni muni hellast yfir greinina án
þess að hún sé á nokkum hátt í
stakk búin til að mæta henni.
Mjólkurbúin
Énn er sömu sögu að segja.
Framleiðslugeta mjólkurbúanna er
langt umfram þarfir. Otal dæmi em
um mjólkurbú, sem gætu tekið yfir
framleiðslu granna síns án þess að
bæta við vélum eða jafnvel mann-
afla. Ég ætla ekki að ég þurfi að
eyða miklum tíma í að fjalla um
hvaða upphæðir mætti spara á þann
hátt. Ég þarf ekki heldur að eyða
hér tíma í að útlista þær breytingar
sem hafa orðið á flutningamögu-
leikum og geymsluþoli mjólkur frá
þeim tíma er núverandi kerfi var
sett í gagnið. Reyndar er ég þess
fullviss að mjólkurbúum hefði fyrir
löngu fækkað ef reglur hefðu ekki
verið þannig að stjórnendur gátu
nánast gert hvað sem þeim sýndist
- nema tapa.
Nýjungar í pökkun mjólkur sýna
að ekki er nema tímaspursmál uns
auðvelt verður að þjóna neyslu-
markaði mjólkur um allt land frá
Skotlandi eða Danmörku. Og þá er
ég að tala um allt árið um kring.
Allt tal um fjarlægðarvernd er því
að verða úrelt.
Til þess að hjálpa mjólkuriðnað-
inum við að undirbúa þessa framtíð
þá samþykktum við í Sjömanna-
nefnd að leggja til að tæpur hálfur
milljarður kr. í Verðmiðlunarsjóði
yrði notaður til úreldingar í grein-
inni.
Það var langt frá því að vera sjálf-
gefið að komast að þessari niður-
stöðu. Ýmsir aðrir fletir voru skoð-
aðir. Bent var á að starfsmenn
mjólkurbúa misstu ekki aðeins
vinnu sína heldur gætu stórtapað
eignum við að þurfa að flytja frá
viðkomandi byggðarlagi. Var ekki
rétt að þeir fengju einhverjar bætur
fyrir?
Það var einnig rætt um hvort rétt
væri að úreldingarfé rynni að ein-
hverju eða jafnvel öllu leyti til
sveitarfélagsins til atvinnuupp-
byggingar. í því sambandi voru
uppi grunsemdir uppi um að sveit-
arstjórnir mundu leggjast gegn
nauðsynlegum úreldingum af ástæð-
um sem hefðu lítið með raunhæfar
athuganir á rekstrargrundvelli að
ræða.
Fleiri leiðir voru ræddar en niður-
staðan var sú að bjóða þessa upp-
hæð til úreldingar, og umsóknir um
100% bætur fyrir úreldingu þurftu
að vera komnar fyrir 1. desember
síðastliðinn en frestur er til næst-
komandi 1. desember til að fá 80%
af úreldingarfénu.
A aðalfundi Landssambands kúa-
bænda á síðastliðnu ári lét ég þau
orð falla að ég óttaðist að kafli ævi-
sögu minnar mundi fjalla um það
tímabil í lífi mínu, þegar ég hafði
um hálfan milljarð kr. til að kaupa
verðlausar eignir - en enginn vildi
selja. Og hvernig fór?
Éitt mjólkurbú - í Borgamesi -
hefur sótt um úreldingu. Nokkur bú
á Austurlandi skiluðu inn umsókn
fyrir I. desember þar sem ekki var
3.'95 - FREYR 111