Freyr - 15.12.2000, Qupperneq 56

Kynbótamat
í hrossarækt haustið 2000
Kynbótamat í hrossarækt var
reiknað út á haustdögum að
afloknum dómstörfum
sumarsins. Niðurstöður liggja fyrir
á tölvutæku formi í VeraldarFeng
og IslandsFeng en einnig á nýupp-
færðri heimasíðu hrossaræktarinn-
ar á bondi.is. Með þeirri ódýru og
hraðvirku útgáfu sem netið og
geisladiskar eru hafa tölu- og töflu-
ritin Hrossaræktin I og II runnið
sitt skeið í óbreyttu formi. Sjálfsagt
er þó að birta lista yfir allra efstu
hrossin hér í Hrossaræktar-Frey og
er það gert hér á eftir í nokkuð
hefðbundnu formi.
Almennt um niðurstöður
Kynbótamatið er reiknað út eins
og mörg undanfarin ár samkvæmt
BLUP aðferðinni miðað við fjöl-
breytu- einstaklingslíkan þar sem
dómar á hrossum allt frá árinu
1961 og allar þekktar ættemisteng-
ingar eru lagðir til grundvallar. Alls
er um að ræða rétt um 100 þúsund
hross þar sem kynbótadómur fylgir
17.462 þeirra. Prúðleiki á fax og
tagl hefur þó einungis verið metinn
frá árinu 1997 en hefur þegar sann-
að gildi sitt. Hægt tölt og fet hefur
verið stigað sérstaklega nú um 2ja
ára skeið og virðast þær upplýsing-
ar ætla að vera nytsamleg viðbót.
Einn þáttur í þessu ferli er að gera
einkunnir samanburðarhæfar án til-
lits til aldurs hrossanna við dóm,
kyns þeirra og sýningarárs. Með
því að leiðrétta dómana fyrir sýn-
ingarári má eyða áhrifum þess ef
dómar liggja almennt lægra eða
hærra einstök dómsár. Ekki síður er
mikilvægt að jafna út mun sem
stafar af því að hrossin eru á ólík-
um aldri þegar þau koma til dóms.
Til að skýra þetta enn frekar er gott
að líta á raunverulegt dæmi og
skoða hvernig hross af sitt hvom
eftir
Ágúst
Sigurðsson,
hrossa-
ræktar-
ráðunaut
BÍ
kyni og á mismunandi aldri þurfa
að standa sig í kynbótadómi til þess
að ná sama kynbótamati ef við ger-
um ráð fyrir að bakgrunnur þeirra
sé að öðm leyti nákvæmlega eins.
Miðum við 4ra vetra hryssu sem
nær 8,00 í aðaleinkunn í kynbóta-
dómi. Væri hún 6 vetra þyrfti hún
að ná 8,16 í aðaleinkunn til að
koma eins út í kynbótamati. I töfl-
unni hér fyrir neðan er sýnt hvemig
þetta kemur út fyrir hin hefð-
bundnu aldur-kyn flokkaskiptingu.
Aldur Hryssur Hestar
4 vetra 8,00 7,98
5 vetra 8,08 8,16
6 vetra og eldri 8,16 8,27
Tekin var ákvörðun á síðasta
vetri um að breyta stigun á vilja og
geðslagi í þá veru að slá þessum
þáttum saman. Hvað kynbótamatið
varðar eru þessir þættir þó ennþá
aðgreindir á hefðbundinn hátt en
heildarvægi þeirra þó að sjálfsögðu
samkvæmt nýju ræktunartakmarki.
Þar eru dómar ársins 2000 með-
höndlaðir á þann hátt að sama eink-
unn er látin gild fyrir vilja og geðs-
lag. Þetta er þó ekki fyrirkomulag
til framtíðar en meira þarf að safn-
ast inn af gögnum áður en hægt er
að beita öðrum aðferðum.
Skýringar við töflur
Flokkun hrossa í töflur fylgir
svipuðu sniði og verið hefur í
Hrossaræktinni I en í töflunum birt-
ast einungis þau hross sem tilheyra
besta hluta hrossastofnsins, metið á
mælistiku kynbótafræðanna. Þó er
rétt að geta þess að í töflumar koma
einungis hross sem hafa sjálf kyn-
bótadóm en hins vegar geta verið
þama hross sem flutt hafa verið úr
landi eða em fallin, þá getur einnig
verið um að ræða vanaða hesta. I 1.
töflu koma stóðhestar sem eiga flest
dæmd afkvæmi en það em þeir
hestar sem eiga möguleika á að ná
æðsta verðlaunastigi eða heiðurs-
verðlaunum fyrir afkvæmi. I 2. töjlu
em síðan þeir hestar sem eiga næg-
an afkvæmafjölda til að koma til
álita til 1. verðlauna fyrir afkvæmi
en um nánari skilgreiningu þess
verðlaunastigs er bent á reglur um
verðlaunastig afkvæmahrossa hér á
vefnum. í 3. töjlu em síðan ungu
óreyndu stóðhestamir (og einhveijir
geltir hestar einnig). Efstu hryssum-
ar em í 4. töjhi. Að lokum er tafla
með öllum hryssum sem standa það
vel að vígi í kynbótamati haustið
2000 að ná afkvæmaverðlaunum,
heiðursverðlaun og 1. verðlaun.
ítrekað er að töflur með mun fleiri
hrossum er að finna á bondi.is.
Einstök atriði í töflum
Fœðingarnúmer em átta stafa;
fyrstu tveir stafimir eru síðari tveir
stafir fæðingarársins, stafur þrjú er
lykill fyrir kynferði, 1 er hestur, 2
er hryssa, næstu tveir stafir eru
þjóðskrámúmer upprunahéraðsins
og síðustu þrír stafir fæðingamúm-
ersins eru númer úr raðnúmeraröð
ræktanda hrossins.
Najn og uppruni hrossanna kem-
ur fyrir í næsta dálki.
Hæð er kynbótamat eiginleikans
hæð á herðar, það er metið sem
Frh. á bls. 63
56 - FREYR 13-14/2000