Freyr - 01.11.2001, Page 7

ráðunautastörf. Þetta var afar fróð-
legt og gaman að kynnast þessu
fólki. Þama var fólk af öllum meg-
intrúarbrögðum heimsins, þannig
að ekki var hægt að bera á borð fyr-
ir hópinn annan mat en úr fiski,
lambakjöti eða fuglakjöti, auk
grænmetis og ávaxta. Hindúar
máttu ekki borða nautakjöt og
múslimar ekki svínakjöt.
Það eitt að kynnast fólki frá
svona mörgum og dreifðum lönd-
um var mikil upplifun. Ég minnist
þess t.d. að eitt sinn var verið að
sýna okkur ýmsar gerðir véla og
verkfæra sem notaðar voru við
kartöflurækt, sumar geysistórar en
aðrar minni, þar á meðal var upp-
tökuvél fýrir hesta eins og faðir
minn hafði notað. Einn þátttakand-
inn var ráðunautur frá Indónesíu og
hann sýndi vélunum lítinn áhuga.
Ég spurði hann þá hvort svona upp-
tökuvél kæmi ekki að góðu gagni
heima hjá honum. Hann sneri þá
upp á sig og nánast hreytti út úr sér:
Heldur þú að ég ætli að fara að
flytja inn svona vél sem sviptir
fimm manns vinnu sinni?
Varþetta ekki dýrt nám?
Jú, þetta hlýtur að hafa kostað
mikið, en ég fékk það ókeypis.
Hollendingar reka þessi námskeið
sem þróunarhjálp, en einnig gekk
þeim það til að afla sér markaða
fyrir útsæðiskartöflur. Þeir rækta
mjög mikið af útsæðiskartöflum
sem þeir flytja út um allan heim og
í sambandi við það stunda þeir
miklar kynbætur á kartöflum. Mörg
fyrirtæki stunda þessar kynbætur
og það eru sífellt að koma ný af-
brigði á markaðinn.
Eitt af þessum fyrirtækjum bauð
þama fram mörg ný afbrigði, og
eitt af þeim nefndist Premier. Það
flutti ég til íslands og fór að gera
tilraunir með það. Síðan hafa
Premier útsæðiskartöflur verið
fluttar til landsins svo að svolítið
hafa Hollendingar fengið upp i
kostnaðinn við nám mitt. Premier
hefur reynst nokkuð vel og er nú
ræktað töluvert á Islandi.
Hverjir voru skólastjórar á
Hvanneyri á þinum ferli?
Ég hefi starfað hjá fjórum ágæt-
um skólastjórum, Guðmundi Jóns-
syni, Magnúsi B. Jónssyni, Sveini
Hallgrímssyni og Gísla Karlssyni,
sem var skólastjóri í eitt ár á meðan
Magnús var i námsleyfi.
Þeir lögðu sig allir fram í mjög
erfiðu starfi. Það er meira en að
segja það að stjóma skóla á fram-
halds- og háskólastigi, rannsóknum,
endurmenntunarstofnun, skólabúi
og uppbyggingu á skólastað, með
takmörkuðu íjármagni. Mér finnst
að þeir sem fara með ijárveitinga-
valdið átta sig ekki á því hvað það
er miklu dýrara að reka skóla sem
verða að vera með verklega og bók-
lega kennslu en skóla þar sem bók-
nám er yfirgnæfandi.
Þrátt fyrir allt held ég að skólarn-
ir, sem heyra undir landbúnaðar-
ráðuneytið, séu nokkuð sambæri-
legir við svipaða skóla á hinum
Norðurlöndunum. En ég er sann-
færður um að okkar norrænu skólar
eru töluvert lakari en sams konar
skólar í Hollandi og líklega víðar á
meginlendi Evrópu. Árangurinn er
líka góður í hollenskum skólum.
Sennilega eru hollenskir bændur
þeir bestu í heimi, þeir einoka allt
að því vandasömustu greinar land-
búnaðar sem gefa mestu tekjur, t.d.
blómlaukarækt, ræktun útsæðis-
kartaflna og grænmetisfræs. Vegna
kostnaðar getum við auðvitað ekki
hagað verklegri kennslu eftir hol-
lenskri fyrirmynd, en við gætum
margt af þeim lært.
En hvað lagðir þú einkum stund
á i Bretlandi?
Þar var ég lengst á kynbótastöð fyr-
ir grös og belgjurtir í Wales sem
neíhdist „Wales Plant Breeding
Station“ í Aberystwyth, en heitir eitt-
hvað allt annað núna. Þar var tækni
við ffamkvæmd tilrauna að mörgu
leyti betri en ég hafði séð annars
staðar.
I Noregi var ég svo sex mánuði
við Landbúnaðarháskólann á Ási.
Þar sótti ég m.a. fyrirlestra í jarð-
rækt og garðyrkju. Ég var þar undir
handarjaðri prófessors Birgers
Opsahl, sem bauð mér með sér í
ferðalög, m.a. á tilraunastöðvar. Á
Ási lærði ég miklu meira um græn-
metis- og berjarækt en ég hafði lært
áður. Það kom mér að miklum not-
um seinna.
Mér virðist að kennslubœkur
nágrannaþjóðanna sé glœsilegri
og jjölbreyttari en hér á landi?
Eðlilega er það eitt af vandamál-
Tilraunafólk á Hvanneyri sumarið 1959. Fré vinstri: Magnús Einarsson, Sif
(föðurnafn vantar), Hanna Frimannsdótir, Þorsteinn Þorsteinsson, Hildur
Guðmundsdóttir og Magnús Óskarsson.
FR6VR 11/2001 - 7