Freyr - 01.08.2003, Page 34

skóginum. Timbrið skilar síðan
arði þegar að uppskeru kemur og
þarf þá að taka svæði úr beit til að
tryggja endumýjun skógarins.
Uppgræðsla árbakka
Uppgræðsla árbakka er hugsuð
til þess að þjóna sem verndar-
svæði um ána og til að auka íjöl-
breytni lífríkisins í ánni og þar
með fískgengd. Aburður og eitur-
efni frá akuryrkju eru tekinn upp
af trjánum og menga þá ekki vatn-
ið. Vel grónir árbakkar minnka
skemmdir af völdum flóða því að
trjágróður styrkir þá ineð djúpu
rótarkerfí sínu. Afrennsli yfír-
borðsvatns af landsvæðinu í kring
gerist hægar þar sem trjágróður-
inn eykur eiginleika jarðvegsins
til að taka við vatni. Mikilvægasti
ávinningurinn frá okkar bæjardyr-
um séð er kannski sú staðreynd að
lauffall og aukið skordýralíf í
skóglendinu eykur fæðuframboð
og þar með viðkomu vatnalífs.
Þessi tegund skógræktar hefur
ekki verið þróuð hér á landi og
erfítt að fínna innlendar heimildir
sem staðfesta þessar fullyrðingar,
en nokkrar tilraunir í norðanverðri
N-Ameríku hafa sýnt fram á mik-
ilvægi gróðurs fyrir fískgengd og
vatnsvemd, sjá meða! annars vef-
síðu AFTA og http://www.buff-
er.forestry.iastate.edu/
Traða-ræktun
Traða-ræktun (Alley-cropping)
byggir á því að rækta verðmæt
timburtré á ökrum með korni,
grænmeti eða öðrum nytjategund-
um. Timbrið er ræktað í röðum
með 8 -30 m millibili og traðimar
á milli nýttar til ræktunar nytja-
plantna. Trén veita ákveðna vemd
þar sem vindar leika ekki lausum
hala á akrinum heldur veitir lauf-
krónan nokkurt viðnám og dregur
þar með úr vindstyrk og vindkæ-
lingu. Ræktun eðaltimburs er
mjög fysileg á þessum ökmm því
að þeir em erjaðir árlega og ein-
hver hluti áburðarins kemur trján-
um til góða. Trjákrónan virkar
þannig að snemma vors, þegar
þumkar em oft vandamál á norður-
slóðum, helst rakinn í jarðvegin-
um, en þegar rætur trjánna em í
hvað örustum vexti síðsumars,
sem oft er rigningartíð, taka trén
upp mikið af vatni og seinka
þeirri jarðvegskólnun sem fylgir
haustregninu. Ennfremur virka
laufin sem áburður á akrana ásamt
umsetningu fínróta sem endumýj-
ast árlega. Þær rannsóknir, sem
hafa borist hingað upp á sker, snú-
ast um samspil trjánna og nytja-
plantnanna, bæði ofanjarðar og
ekki síður sú samkeppni sem verð-
ur um vatn í jarðveginum. Aspir
og bygg hafa kornið vel út saman,
eik og maís sömuleiðis. Vera má
að þessi aðferð geri okkur kleift að
rækta beinvaxinn hlyn, álm eða
jafnvel ask. Reynitré geta ömgg-
lega gefið eðaltimbur á rófuökmm
og úrvalsbirki er eftirsótt til ým-
issa nota enda þéttleiki birkiviðar
mitt á milli eikur og álms og næst-
um helmingi meiri en grenis.
Styrkur birkis gerir það sérlega
gott i húsgögn og innréttingar, en
Beitarskógar
r
Ibókinni Skógfrœðileg lýsing Islands skrifar
Kofoed-Hansen í kaflanum „Hagnýting hins
íslenska skóglendis“ talsvert langt mál um skógi
vaxið beitiland. Þar segir meðal annars:
Rokmold er skógargróðri óhagstæð, en öllum
jurtagróðri afar hagstœð. Björkin er meðal
þeirra trjátegunda sem eru skuggalitlar. Þetta
tvennt veldur því, að hœgt er aó framleiða í
skóglendinu framúrskarandi haga. Enda þótt
skógargróðurinn sé víðast hvar smávaxinn og
kyrkingslegur, vegna þess, aó hann hefur sætt
illrí meðferð, er skóglendið samt verðmætt land,
en verðmœti þess á vorum dögum er ekki aðal-
lega í trjágróðrinum heldur í skógartorfunni.
Skógrœkt getur orðið hér aó arðsömu fyrirtœki
á fáum árum, ef lögð er áhersla á að búa til
skógivaxið beitiland. En ekki má beita þar
skepnum nema á sumrum frá l.-15.júní til 1.-15.
október eftir því, sem vorið og haustið verður.
Hugmyndin um skipulega meðhöndlun birkiskóg-
ar til búfjárbeitar var endurvakin í skógræktarkafla
landgræðsluáætlunar 1974-1978. Ekkert varð úr því
að ganga skipulega til verks í þessu efni. Þó var ár-
ið 1980 ráðist í umfangsmikla beitartilraun í birki-
skógi á Hallormsstað og stóð hún í fímm ár. RALA
og Skógrækt ríkisins stóðu að henni undir stjóm
Ingva Þorsteinssonar á RALA. Hann hafði reyndar
einnig gert beitartilraun á Stálpastöðum í Skorradal
1965-1966 til að kanna plöntuval kinda.
Skógræktarmenn hafa alllengi bent á mikla
möguleika á að sauðijárbeit gæti verið að finna í
lerkiskógi á vissum aldursstigum, ekki síst eftír tvær
til þrjár grisjanir. Rannsóknir hafa ekki enn farið
fram á þessu en hljóta að verða gerðar í framtíðinni.
Texti: Ur Islandsskógar - hundrað ára saga, bls 62,
eftir Sigurð Blöndal og Skúla Björn Gunnarsson. Mál og
Mynd, Reykjavík 1999.
| 34 - Freyr 6/2003