Freyr - 01.08.2002, Síða 20

Hungur er ekld elnungls
vegna matarskorts
Um miðjan júní sl. efndi
Matvæla- og landbúnaða-
stofnun Sameinuðu þjóðanna,
FAO, til fundar til að meta
hvernig gengið hefur að ná
fram þeim markmiðum sem
matvælaráðstefna FAO fyrir
fímm árum samþykkti. Niður-
staðan kom ekki á óvart, enn
líða um 800 milljónir manna
skort á mat. Undanfarin ár hef-
ur þeim fækkað um 6 milljónir
á ári. Til að ná markmiði ráð-
stefnunnar fyrir fímm árum
hefði hungruðum þurft að
fækka um 22 milljónir manns á
ári.
Innan landbúnaðarins er sú
skoðun gjaman uppi að hungur
og matarskort megi bæta með
betri ræktunaraðferðum. Menn
telja m.a. að vandamálin séu
fólgin í ónógri vökvun lands, af-
kastalitlum stofnum og tegundum
nytjajurta, skorti á nýtísku vélum
og tækjum eða einfaldlega
ónógri þekkingu á ræktun.
Aköfústu talsmenn erfða-
breyttra jurta telja að ráða megi
bót á hungri með slíkum jurtum.
Annað sjónarmið á hungri er það
að jafnvægi milli umhverfís og
landbúnaðar hafí raskast.
Öll hafa þessi sjónarmið hafa
nokkuð til síns máls, en ekkert
þeirra bendir á mikilvægustu
ástæðuna fyrir hungri í heiminum,
sem er fátækt. Mikilvægasta verk-
efhið til að útrýma hungri er því
að draga úr fátæktinni, en fyrir
utan það að hina fátæku skortir fé,
þá er vandi þeirra fólginn í því að
þeir em neðstir í þjóðfélags-
stiganum og skortir ýmis gmnd-
vallar mannréttindi. Þeir hafa ekki
lánstraust, þeir geta ekki selt
afúrðir sínar á sanngjömu verði og
þeir hafa sjaldnast notið menntun-
nar. Þar af leiðandi hafa þeir enga
möguleika á að þróa atvinnulíf sitt.
Flest fólk í flokki hinna hungr-
uðu í heiminum býr ekki við
bráða hungursneyð, heldur frekar
viðvarandi vannæringu, sem
veldur því að fólkið er vamar-
lausara gagnvart sjúkdómum.
Það leiðir aftur til þess að það er
óvinnufært, þó að það hefði að-
gang að nútíma ræktunartækni.
Frá sjónarmiði Vesturlandabúa
getur þetta litið út sem vonlaus
aðstaða að takast á við, þar sem
hér er flókið mál á ferð og engin
einföld lausn. Málið er hins veg-
ar alvarlegra en svo að unnt sé að
hlaupast frá því. Og umfrarn allt
mega Vesturlönd ekki líta á þessi
samfélög sem mslahauga fyrir
offfamleiðslu sína, matvælaað-
stoð er ekki lausnin nema við
náttúmhamfarir.
Þess í stað eiga menn að taka
höndum saman og reyna að efla
landbúnað þessara svæða með
heildarlausnum. Þar má nefna
menntun, ný ræktunartækni og
umfram allt betri aðgangur að
lánsfé og mörkuðum fyrir fram-
leiðsluna.
A Vesturlöndum óttast menn að
ódýrar búvömr ffá þróunarlönd-
unum muni flæða inn á markaði
þeirra og löndin beita því háum
innflutningstollum gegn slíku.
Fólk á hungursvæðum þarf hins
vegar einkum á mat að halda til
eigin framfærslu. Takist því að
ná svo langt að geta hugsað um
eitthvað annað en mat, þá gæti
það orðið áhugasamt um annars
konar viðskipti við önnur lönd og
svæði, þar sem aðrar auðlindir
þeirra og sérkenni fá að njóta sín.
(Landsbygdens Folk, nr. 25/2002).
Að lenda í öðru
Jón Guðmundsson, rafvirkja-
meistari, ættaður af Rauða-
sandi, stjórnaði byggingu
vatnsrafstöðvar á Eiðum 1935-
’36 og á Hallormsstað 1937.
Seinna varð hann rafveitu-
stjóri á Isafírði og síðar starfs-
maður Rafmagnsveitna ríkisins
með aðsetur í Reykjavík.
Síðla sumars árið 1953 gekk
kunningi Jóns fram á hann á
Akureyri í vinnufötum með
kartöflukvísl í annarri hendi en
fötu í hinni. Kunninginn spurði
hverju þetta sætti og Jón svar-
aði. Eg er að fara að taka upp
kartöflur fyrir hann Kidda
bróður. Hann mátti ekki vera að
því, hann lenti í öðru.
Kiddi bróðir, sem hér er
nefndur, var dr. Kristinn
Guðmundsson, menntaskóla-
kennari á Akureyri og endur-
skoðandi KEA, sem fyrr um
sumarið hafði tekið við starfí
utanríkisráðherra.
Heimild:
Sigurður Blöndal, HaUormsstað.
| 20 - Freyr 7/2002
Freyr agust , Plate:5