Prentarinn - 01.01.1967, Blaðsíða 22

í horfinu hvað kaupmátt launanna snertir
gagnvart síhœkkandi verðlagi. Arið 1959 eru
launin beinlínis lækkuð með lögíim og árið
eftir eru hin gömlu réttindi, sem H.I.P. fyrst
allra verkalýðsfélaga aflaði, að kaup væri mið-
að við vísitölu verðlags, afnumin með öllu.
Samningabaráttan hefur því miðazt við það
jöfnum höndum, að endurheimta það sem tap-
azt hafði og hamla gegn afleiðingum verð-
hækkananna. Enn þarf langt að sækja, að leið-
rétting fáist á því sem raskazt hefur hvað
launakjör snertir, og víðs fjarri að unnt sé að
láta dagvinnutekjur hrökkva fyrir lífsnauð-
synjum. Bilið hefur verið brúað á tvennan
hátt: með nokkrum yfirgreiðslum, sem at-
vinnurekendur hafa látið af hendi rakna til
þess að halda mannskapnum, og meiri vfir-
vinnu en nokkurt hóf er á, sízt þeirri stétt, sem
á öllum félagsferli sínum hefur barizt fyrir
styttum vinnutíma og menningarlegum skilvrð-
um til að njóta frístundanna.
Annað einkenni þessara tíu ára má telja sí-
vaxandi afskipli ríkisvaldsins af kjarasamning-
um og samstöðu þess með atvinnurekendum
gegn kröfum verkafólks um nauðsynlegar
launabætur. Þróast hefur einnig til þeirrar
áttar að knýja verkalýðsfélögin í æ ríkara
mæli til heildarsamninga, sem bersýnilega hafa
í sér fólgna þá hættu, að rýra frelsi og sjálfs-
ákvörðunarrétt hinna smærri félaga og félags-
hópa og þurrka út þau sérstöku viðhorf, sem
félög einstakra atvinnugreina eðlilega hafa
vegna sérstöðu sinnar í þjóðfélaginu. Þessi
þróun öll hefur mætt allmjög á H.Í.P., sem æ
oftar hefur verið stöðvað á leið frjálsra sanin-
inga við atvinnurekendur.
Enda þótt tímabil það, sem hér um ræðir
hafi reynzt mótviðrasamt í launabaráttunni og
kostað félagið samtals 45 verkfallsdaga, hefur
mikill árangur orðið á öðrum sviðum kjara-
baráttunnar. Þar hefur félagið lagzt á með
vaxandi þunga eins og eftirfarandi yfirlit sýn-
ir:
Stytting vinnuvikunnar: Laugardagar liálf-
ir: 1957 í marz; 1959 í febrúar; 1962 í jan-
úar; 1965 í október, nóvember, desember;
1966 40 stunda vinnuvika í lok árs 1971.
Sumarleyji: 1961 verður sumarleyfi þeirra,
sem starfað hafa 21 ár 21 dagur (áður eftir
25 ára starf). 1964 lengist sumarleyfi til sam-
ræmis við nýgerða samninga annara félaga í
21 dag fyrir alla og 24 daga fyrir þá, sem unn-
ið hafa 15 ár að prentstörfum.
Veikindadagar: 1965 fjölgar veikindadög-
um úr 12 í 14 og andvirði ónotaðra daga
greiðist til H.Í.P.
Líjeyrissjóður: 1959 var samið um lifeyris-
sjóð í stað hækkunar á launum, þar sem at-
vinnurekendur greiða 6% af kaupi starfs-
manna sinna.
GreiSsla fyrir aukavinnu: 1961 er samið
um 100% álag á alla yfirvinnu; 1962 næst
samkomulag um 6% á alla aukavinnu; 1963
er samið um að miða útreikning aukavinnu
við 44 stunda vinnuviku; 1964 hækkar orlofs-
prósentan á aukavinnu í 7%.
Laun nemenda: 1961 er nemendakaupið í
fyrsta sinn bundið við hlutfall af kaupi sveina.
1965 fæst hlutfall nemenda bætt verulega.
Auk ofangreindra kjarabóta, sem unnizt
hafa á síðustu 10 árum, hafa ýmsar smærri
lagfæringar á samningum átt sér stað.
En meginhluti þess afla, sem hér hefur verið
dreginn á land, verður því aðeins nýttur að
takast megi að skipa svo launamálum stéttar-
innar að dagvinnan ein nægi henni til menn-
ingarlífs.
Stefán Ogmundsson.
13
PRENTARINN