Litli Bergþór - 01.06.1993, Síða 11

Sœluhúsið í Hvítárnesi.
eru þarna veðurtepptir. Ekkert ferðaveður, en þeim
tókst að verja tjöldin fyrir snjóþynglsum. Þeir gátu
lengi vel ekkert fylgst með hvað hestunum leið, en
það kom að því að hætti að snjóa og létti til með
harðnandi frosti. Þeir voru svo heppnir að finna alla
hesta uppistandandi og var þá hafist handa að búa
sig til ferðar á ný. Þá var haldið sem leið liggur
gamla Kjalveginn suður í Kjalfell og hér niður í
Svartárbuga. Það eru einmitt mennirnir, sem við
sáum fyrir okkur í móðu liðinna alda á bakka
Svartár. Það er aðeins einn maður nafngreindur í
þessari ferð, og er það nafn hans, sem hefur haldið
þessu frá gleymsku. Enmaðurinn var enginn annar
en séra Jón Steingrímsson, síðar þekktastur undir
nafninu Eldklerkur. Þess má geta að leið þessara
manna lá austur yfir Jökulfall og niður
Hreppamannaafrétt. Að Hamarsholti báðust þeir
gistingar. Þeim var vísað þar í útihús, sem var bæði
blautt og kalt því þá var komin rigning. Það mætti
rifja fleira upp í sambandi við ferð þessara manna,
en við látum þetta nægja núna.
í Hvítárnesi.
Næst er að halda sem leið liggur í Hvítárnes. Við
fðrum yfir Svartá á vaði, sem hefur verið farið síðan
fyrst varð bílfært hér og styttir leið fyrir þá sem ætla
að koma í Hvítárnes. Það var einmitt áætlun okkar
að koma þar við. Við nemum staðar á bílastæðinu,
sem er skammt frá sæluhúsinu, í blíðskapar veðri
og þá er gaman að koma í Hvítárnes. Það kemur
margt uppí hugann frá liðnum árum, en fátt af því
rifjað upp í þetta sinn. Ég held þó að ég komist ekki
hjá því að lýsa umhverfinu með einni af þeim snjöllu
erindum, sem skáldið Páll á Hjálmsstöðum gerði
þegar hann átti leið umþessar slóðir. En hann segir:
Hvítárnesið bjarta breiða,
bylgjur vatns í kringum freyða,
yfir þig jökuls ennið heiða
ódauðleikans birtu slœr.
Fegurðar er enginn eyða
í allri sköpun þinni.
Þú munt lengi lifa í sálu minni.
Sæluhúsið hérna í Hvítárnesi er frábrugðið öðrum
húsum Ferðafélagsins að útliti. Það minnir svo
mikið á fyrri aldar byggingar. Vonandi er að það fái
að halda sínu upphaflega útliti. Það var mikið í
ráðist að koma þessu húsi upp miðað við allar
aðstæður. Hvítá óbrúuð, enginn vegur, allt efni
bundið í bagga og flutt á reiðingshestum. Haustið
1929 voru sendir menn til að hlaða veggi, sem enn
standa sinn hvoru megin við húsið, og það er
gaman að geta þess að þeir fóru með hestvagn til
þess að flytja grjót og annað efni í veggjahleðsluna.
Það var nýtt að fara með hestvagn upp á Kjalveg,
og það var fyrsta farartækið sem fer norður yfirHvítá
á hjólum. Sumarið eftir, það er 1930, var húsið
smíðað og vel frá gengið, opið ferðamönnum til
gistingar. Það er búið að hýsa marga gegnum árin.
Hérna austan við sæluhúsið sjást greinilegar tóftir
og hafa verið talsvert miklar byggingar. Það sýnir að
hér hefur fólk búið. Hvenær og hve lengi veit
enginn. Allt horfið í móðu liðinna alda.
Á heimleið.
Það líður að kvöldi og við kveðjum hér. í þetta
sinn er ætlunin að koma við í Fremstaveri og sjá þar
nýlega byggt sæluhús. Farið er yfir Svartá á brú við
Svartártorfur. Þar sunnan við Svartána má sjá
nokkur sumarhús og miklar framkvæmdir í
landgræðslu. Það er Lionsklúbburinn Baldur, sem
þar er að verki. Áfram er haldið, og áður en varir
erum við komin suður að Bláfellshálsinn. Útsýnið er
að lokast að baki okkar en framundan er mikið
útsýni til suðurs. Við förum gamla veginn niður með
Bláfelli. Þegar kemur niður fyrir Hálsgilið fara að
koma gróðurblettir, sem aukast eftir að landið
lækkar. Þaðheita Skálar. Við komum að
vegamótum, til vinstri liggur braut í Fremstaver. Við
förum eftir henni og erum brátt komin að
sæluhúsinu í Fremstaveri. Það er nýlegt hús, vel
smíðað og frágangur allur til sóma. Ótrúlega margt
fólk rúmast hér og gott er að gista í því. Óneitanlega
myndi húsið njóta sín betur á einhverjum hlýlegri
stað. Víkjum nú að öðru. Við erum hérna á gömlu
ferðamannaleiðinni. Hún lá austanundir Bláfellinu.
Víða sést fyrir götuslóðum enn í dag. Vörður eru
flestar hrundar, en þó sjást nokkur merki þeirra á
stöku stað. Hér austur af tekur við mikið graslendi
og svo lengra inn með fjallinu það sem heitir Miðver.
Með öllu fjallinu að austan eru grónir blettir svo víða
er hægt að láta hest grípa í jörð. Tvö gil er yfir að
Litli - Bergþór 11