Litli Bergþór - 01.03.1997, Blaðsíða 10

Skólinn
í okkar höndum
Höfundur:
Páll M. Skúlason
I þessari grein cetla ég að fjalla um málefni grunnskólans eins og þau blasa við mér, flutning skólansfrá
ríkinu til sveitaifélagins, samskipti skólans og heimilanna og hvernig ég tel œskilegt að skólinn þróist í
framtíðinni.
Flutningurinn.
Frá 1. ágúst 1996 telst grunnskólinn vera kominn að
fullu í okkar hendur. Margir telja fremur jákvætt að fá
þannig aukin tækifæri til að hafa áhrif hvemig
grunnskólamenntun bama þeirra er háttað. Ég held að
þeir séu einnig nokkuð margir sem láta sig það fremur
litlu skipta, að minnsta kosti enn sem komið er. Áður en
þessi flutningur varð var það fyrirkomulag á, að
sveitarfélagið hafði með höndum allan rekstur skólans
nema þann þátt sem lýtur að kennslunni. Með
verkefnisflutningnum varð sú breyting að allt starfsfólk
skólans varð starfsfólk sveitarfélagsins og allt fé til
kennslunnar kemur úr sveitarsjóði. Með öðmm orðum,
við höfum það orðið í hendi okkar í miklu ríkari mæli en
áður, hvers konar skóli er í sveitinni.
Það sem framundan er í málefnum skólans í okkar
höndum tel ég að velti í stórum dráttum á þrennu: í fyrsta
lagi á því fjármagni sem sveitarstjórn ákveður að veita til
skólans, í öðru lagi á starfsfólki skólans og í þriðja lagi á
foreldrum barnanna sem þangað sækja gmnnmenntun
sína.
Peningar.
Það hefur verið haft á orði að peningar sé afl þess sem
gera skal og auðvitað er það að mörgu leyti rétt.
Skólastjóri og skólanefnd gera á hverju ári áætlun um
fjárþörf skólans miðað við ákveðnar forsendur, s.s.
nemendafjölda og samsetningu, endurnýjun og viðhald
skólahúsnæðis og kennslutækja og stefnu skólans í
menntamálum.
Þessi áætlun er lögð fyrir sveitarstjórn og er þar rædd
sem hluti af fjárhagsáætlun sveitarfélagsins. það er á
þessu stigi sem ræðst hver fjárhagsramminn er. Hér koma
í meginatriðum fram áhrif sveitarstjórnar á skólastarfið.
Við flutning grunnskólans fluttist einnig fjármagn frá
ríkinu, sem ætlað er að standa undir kennslukostnaði.
þetta gerist þannig, að útsvarsprósenta hækkar en
tekjuskattur lækkar á móti. Auk þess kemur til fé úr
jöfnunarsjóði sveitarfélaga, sem ætlað er að gera minni
sveitarfélögum kleift að reka grunnskólann. þetta
fjármagn tekur mið af þeim kostnaði sem var við
kennsluna meðan hún heyrði undir ríkið og er ekki
eyrnamerkt skólanuin, þannig að sveitarstjórn getur í raun
ráðstafað því að vild. Hún getur ákveðið að setja meira
fjármagn í skólann en áður var gert, en þarf á móti að fara
hægar í sakirnar á öðrum sviðum. Hún getur líka dregið
saman í rekstri skólans frá því sem var, með þeim
afleiðingum að svigrúm skólans minnkar.
Reynsla nágrannaþjóða af flutningi skólans með þeim
hætti sem hér er gert er sú, að samkeppni milli
sveitarfélaga jókst. I hverju sveitarfélagi er skólinn
orðinn eins og hver önnur stofnun, sem þarf að reka á
hagkvæman hátt. í náinni framtíð munu smærri
sveitarfélög, eins og okkar, leita aukinnar hagkvæmni f
rekstri skólans. Ein þeirra leiða sem verður skoðuð af
mestri alvöru er samrekstur skólanna hér í uppsveitunum
að meira eða minna leyti. Fljótlega ætti að leita til þar til
hæfrar stofnunar, t.d. Kennaraháskóla íslands, til að láta
gera úttekt á skólahaldi í uppsveitunum. Markmið slíkrar
úttektar væri að stækka rekstrareiningarnar og auka
þannig möguleika skólans á að vera samkeppnishæfur í
þessari nýju aðstöðu sem hann er kominn í.
Flestir gera sér grein fyrir því að einn megin
grundvöllur búsetu fólks er grunnskólinn. Þar sem rekinn
er góður skóli af myndarskap sér fólk frekar ástæðu til að
setjast að með börn sín. Ég er heldur ekki í nokkrum vafa
um að ef fólk getur treyst því að skólinn sjái vel fyrir
menntun barna þeirra muni það eignást fleiri böm!
Fjármagn það sem skólinn hefur til ráðstöfunar hefur
tvímælalaust mjög mikil áhrif á gæði hans, en ekki er
síður mikilvægt að huga að því hvernig það fé sem hann
fær er notað. það er afar mikilvægt að stöðug
naflaskoðun eigi sér stað innan skólans með það
markmið að gera sem mest úr því fé sem fyrir hendi er.
Starfsfólk.
Kennslukraftur skólans er kominn heim. Sveitarstjórn
hefur síðasta orðið um ráðningu fólks til kennslu. það
hlýtur að vera keppikefli okkar að manna skólann hæfu
starfsfólki. Við megum hins vegar búast við, að á næstu
árum muni samkeppni um góða kennara aukast. Við
verðum að vera tilbúin að mæta þeirri samkeppni. Ef við
förum út á þá braut, að bjóða kennurum sæmileg kjör til
að halda þeim hjá okkur verðum við á móti að gera
auknar kröfur til þeirra um að þeir leggi sig fram um að
gera skólann betri. Á sama tíma erum við að fara út á
hála braut. Hvernig förum við að því að ákvarða gæði
Litli - Bergþór 10