Foreldrablaðið - 01.11.1959, Blaðsíða 26

Svo að byrjað sé á byrjuninni og
grundvallaratriðinu, skal það tekið
fram nú þegar, að það að miða verð-
leika umræddra bóka við það fyrst og
fremst, hvað börn og unglingar þykjast
vilja lesa, þegar spurt er, er fullkomin
fjarstæða. Því miður er ekki um að
ræða meinlausa heimsku þeirra, sem
það gera, heldur skaðlega heimsku. f
fyrsta Lagi er ekkert mark takandi á
því, sem börn segja um þessi efni og
veldur því margt, m. a. það, hvað þau
hafa verið vanin á að lesa. Annað er
hitt, að æsiefnið verður alltaf tiltæki-
legast, þegar spurt er. Það er einfaldast
í svari og nýtur þannig sérstöðu. Þó að
einhver gjaldi því jákvæði sitt, er svo
stendur á, þá þýðir það ekki, að hann
vilji ekki annað lesa .
Meðal manna og dýra hefur sú kvöð
allt til þessa legið á hinum eldri að segja
þeim yngri nokkuð til vegar, velja og
hafna þeirra vegna. Væri fróðlegt að
vita, hvar í náttúrunnar ríki þessu sé
öfugt farið annars staðar en þá í barna-
bókaútgáfu. Börn óska ekki ævinlega
sér til handa þess eins, sem þeim er gott
og gagnlegt. Nægir í því samhandi að
minna á óskir þeirra um sælgæti. Séu
þau vanin á eiturlyf, sem kvað vera
mjög auðvelt, þá heimta þau eiturlyf.
í hverju sem er geta harnalegar óskir
þeirra farið í bága við andlega eða lík-
amlega heilbrigði þeirra. Þar er það
uppalandans að skera úr hverju sinni
og vaka yfir velferð þeirra. Þetta ætti
hver skyniborinn maður að vita og veit
reyndar, ef hann nennir að hugsa um
það.
Sú þróun, sem komin er í fast form
hjá frændþjóðum okkar, vex nú einnig
hér hröðum skrefum. Farið er að ætla
börnum og unglingum það helzt til
skemmtilesturs, sem æsir og er spenn-
andi og er þó vægilega til orða tekið.
Með öðrum orðum: Börn og unglingar
skulu aðeins lesa reyfara. Sum þeirra
munu að vísu komast af reyfarastiginu
seinna. Langflest ekki. Þá hefur óheilla-
vænleg þróun átt sér stað og skapast
hafa hér tvær stéttir í andlegum efnum,
eins og víða annars staðar. Sú kynslóð
hér á landi, sem nú er miðaldra, ólst
ekki upp við reyfaralestur. Hún ólst
upp á þeim tíma, þegar vorhugur fór
um þjóðlíf og lærði snemma að meta
listræn verk. Hjá henni er heldur ekki
að finna aðeins fáa útvalda, sem notið
geta listar í frásögn. Þátttaka hennar
í fögnuði yfir því, sem bezt er skrifað,
hefur verið að kalla má almenn. Það
hefði verið okkur veglegt hlutverk að
vera öðrum þjóðum eftirbreytnisverð í
þessu efni enn um skeið og helzt þar
til upp rofar, En sá, sem vaninn er við
lestur á Bennabókum, Siggubókum og
hvað það nú heitir allt þetta siðlausa
kjaftæði, hann á langa leið fyrir hönd-
um til að komast þaðan burtu. Svo
langa leið, að það er borin von, að hon-
um endist þrek og skilningur til að
fagna nýrri Gerplu eða nýjum Tómasi
Guðmundssyni.
En nú þykir þroskuðu fólki mjög
girnilegt að lesa um morð í dagblöðum.
Svo segir að minnsta kosti Peter Grove.
Hví skyldu þá ekki böm og unglingar
fá slatta af morðum og dálítið af öðru-
vísi manndrápum til oð lesa um í bók-
um sínum? Það er vegna þess, að þetta
tvennt er á engan hátt sambærilegt. Á
þessu tvennu er eðlismunur svo mikill,
að það stappar nærri fávizku að tala
um þetta sem eitt og hið sama. Þroskað
fólk, sem les frásögn af morðmáli í dag-
blöðum, gerir það af vitaðri eða óvitaðri
24 FORELDRABLAÐIÐ