Foreldrablaðið - 01.11.1959, Blaðsíða 27

löngun til að fylgjast með því, sem
er að gerast í kringum það. Ef til vill
hróflar það við hversdagsleikanum
snöggvast, vekur ef til vill hrylling.
Um samúð með afbrotamönnum eða
hatur á þeim er sjaldan að ræða. Næsta
grein blaðsins er lesin og svo er ekki
meira um það. Allt öðru máli gegnir
um glæpasöguna og morðsöguna og þó
sérstaklega, ef lesandinn er barn eða
unglingur. Þá er það glæpurinn sjálfur,
sem allt snýst um, enda er hann venju-
lega sviðsettur til þess. Sá heimur, sem
sagan skapar, er til orðinn utan um af-
brotin og -þ9ð er hvergi hægt að kom-
ast framhjá þeim. Imyndunarríkur les-
andi er ekki kominn í þennan stað til
að lesa neitt. Hann er sjálfur í þeim
atburðum, sem gerast. Ýmist er hann
afbrotamaðurinn sjálfur eða sá, sem
hann á í höggi við. Hugurinn brennur
annaðhvort af skilningslítilli hetjudýrk-
un eða af hlindri heift. Sá, sem vaninn
er við að lesa um þessi efni, mun varla
telja þá sögu góða, sem ekki kemur hon-
um í þannig sefjunarástand.
Glæpasögur fyrir börn og unglinga
áttu sér ekki miklu fylgi að fagna lengi
vel. Þjóðin er fremur kunnáttulítil í
morðum og stríðsmenn fáir. Höfundar,
sem frumsemja þessar bækur hér, hafa
allt til þessa verið deigir við stórglæp-
ina. Við höfum átt hér nokkra allgóða
barnabókahöfunda, þó að ekki verði
nafngreindir hér, enda eru þeir margir
hverjir að gefast upp fyrir þýðingar-
leysi sínu, svo að þeir, sem eftir eru og
reyna að skrifa fyrir skynigæddar ver-
ur, verður nú að telja til algjörra und-
antekninga. Svo djúpt niður er þessi
tegund bóka að sökkva, að enginn rit-
höfundur, sem nokkurs virðir þann tit-
il sinn, lætur sér til hugar koma að
skrifa bók fyrir hernsku og æsku þjóð-
ar sinnar. Barna- og unglingabók er
nefnilega ekki bók lengur.
Framvegis munum við hvorki fá Kát-
an pilt né Sigrúnu á Sunnuhvoli frá
stórskáldum hinna Norðurlandaþjóð-
anna. Þar í löndum virðist ekki lengur
litið á börn sem skynigæddar verur með
leitandi hugi. Hér á fslandi eigum við
nógu stóran hóp til þýðinga á reyfurum
þaðan í staðinn. Allt of margt af því
fólki, sem gefur sig að þeirri iðju, er
smekklaust á stíl og heyrnarlaust á
hljóm í setningu. Nokkrir þeir, sem
frumsemja, eru teknir að reyna að segja
frá einhverju yfirspenntu, einhverju
æsandi, einhverju, sem alls ekki verði
slegið úl í reyfaramennsku. Dettur
þeim þá helzt í hug hvers konar leyni-
félagsskapur, undraflugvélar og flug-
slys, jafnvel hrap í klettum og drukkn-
anir niður um ís og annað það, sem
þægilegt er að grípa til. Umfram allt
að skrifa þannig, að hvergi reyni á sjálf-
stæða hugsun lesenda. Auk þeirra, sem
þannig skrifa og hinna, sem enn teljast
til undantekninga, eru margir hér, sem
skrifa barnabækur fullar af væmni um
ekki neitt, og er sá hópurinn líklega
fjölmennastur. En við því er auðvitað
ekkert að segja. Það er eðlilegt og hefur
sennilega enga hættu í för með sér.
Þá þróun, sem hér er í stöðugum
vexti, höfum við ekki kallað yfir okk-
ur vitandi vits. Hún hefur ekki átt
neina sérstaka formælendur hér fram
til þessa og líklega hefur hún hvergi
átt þá upphaflega. En hún er staðreynd
eigi að síður og veldur því, hve almenn-
ur sá skilningur er að verða, að harna-
og unglingahækur eigi að efni til að
vera utan við líf og tilveru.
Ég hef stundum horft á fólk í bóka-
verzlunum hér fyrir jólin, þegar það er
að velja börnum sínum bækur til jóla-
FORELDRABLAÐIÐ 25