Foreldrablaðið - 01.11.1959, Blaðsíða 32

Hins er ekki að dyljast, að æðimörg
þeirra virðast á engan hátt geta þetta
af sjálfsdáðum fyrst í stað. Þau eru full
af eirðarleysi nútímans, skipta í sífellu
um bækur án þess að hafa kynnt sér
efni þeirra hið minnsta og halda alltaf
að næsta bók kunni að vera skárri og
meira spennandi, samt reynist hún
aldrei geta orðið það og ekki heldur, þó
að hún sé af hinni mestu reyfaragerð.
Allt annað verður uppi á teningnum,
þegar ég set þessum börnum fyrir að
lesa ákveðna bók og segi þeim, að und-
an því verði ekki komizt. Ef til vill
gengur þeim erfiðlega fyrst í stað og
hugurinn vill hvarfla, en smám saman
færist allt í annað horf og sá verður
vandinn mestur að þurfa að hætta, þeg-
ar tíminn er úti. Þetta er mér sönnun
þess ásamt mörgu öðru, að börn þurfa,
og eiga kröfu til, leiðbeininga viðvíkj-
andi bókalestri frá þeim, sem þroskaðri
eru, engu síður en þau þurfa þeirra með
á flestum sviðum öðrum. Það skýtur
því æði skökku við að gera þau í þessu
efni leiðbeinendur hinna eldri og láta
þau segja til um það, hvernig bækur
eigi að vera. Það fer ævinlega svo, þeg-
ar fullorðnir menn ætla sér að ganga í
barndóm, tala tæpitungu og stíga að
því þeim finnst niður til bernskunnar,
að úr verður hreinn óskapnaður. Hið
andlausa þrugl flestra barna- og ungl-
ingabóka nú til dags er um þetta glöggt,
en hræðilegt vitni. Vegna þess, hve að-
hald hefur verið lítið í þessum efnum
og engar kröfur gerðar til umræddra
bóka um bókmenntagildi, hafa hinir
ungu lesendur orðið gersamlega varnar-
lausir gegn hverjum blekbullara, sem
freistar þess að auka tekjur sínar með
því að semja eða þýða barnabækur, en
um annan tilgang er sjaldnast að ræða
hjá því fólki. Það er mál til komið, að
þessum ósköpum linni.
Ekki er til mikils mælzt, þó að farið
sé fram á það við menn eins og Peter
Grove, að þeir kynntu sér fyrst og
fremst, hvernig á því stendur, að börn
óska sér einkum þeirra bóka, sem hann
segir þau gera. Kynntu sér aðstæður
allar, hvað hörnin hafa verið vanin á
að lesa og hvers vegna þau hafa vanizt
á það. Gæti þá svo farið, að niðurstöður
yrðu nokkuð aðrar en fljótfærnisleg
ályktun þessa manns. Þessi aðferð væri
að minnsta kosti vísindamönnum sam-
boðnari en hin.
Ekki held ég, að sá rithöfundur, sem
skrifar fyrir þroskaða lesendur með
næman listasmekk, þætti líklegur til
góðra hluta, ef hann tæki að spyrjast
fyrir um það hjá almenningi, hvað
hann eigi að skrifa og hvernig hann
eigi að gera það. Allir höfundar, sem
nokkurs virði eru, skapa verk sín eftir
eigin höfði, byggð á reynslu sinni og
þekkingu. Margir eru þeir spámenn
sinna þjóða, unnendur fólksins, sjáend-
ur þess og leiðbeinendur. Höfundar
barna- og unglingabóka hljóta að eiga
sömu skyldum að gegna gagnvart les-
endum sínum og jafnvel í enn ríkara
mæli. Það væri mjög æskilegt, að þeir,
sem ekki skilja þessi einföldu sannindi,
væru ekki að fást við yfirborðslegar
rannsóknir um þessi mál, skrifa um
þær í blöð og þó allra sízt ættu þeir að
skrifa bækur fyrir börn og unglinga.
Sennilega ættu þeir að geta fundið hæfi-
leikum sínum starfssvið annars staðar,
éf þeir eru einhverjir. Að minnsta kosti
er það vonandi.
30 FORELDRABLAÐIÐ