Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1932, Side 29

GUÐMUNDUR KAMBAN
9
eins og faðir hans og velgerðamað-
ur. — Urn sama bil tók Guðmund-
ur einnig þátt í starfsemi tilrauna-
félags þeirra sálarrannsóknar-
manna, og reyndist miðill góður,
eins og kverið sem áður er nefnt
ber vott um. Töldu þeir sálar-
rannsóknarmenn að æfintýrin væru
eftir Jónas Hallgrímsson, Snorra
Sturluson og H. C. Andersen, en
Valtýr Guðmundsson, — sem ann-
ars lofaði æfintýrin mjög — þóttist
kenna þar orðalag E. H. Kvarans.
En fleiri skifti liafði Guðmundur,
að sögn, af öndunum en skrifstofu-
störf ein. Hann veiktist um þess-
ar mundir hættulega af berklum í
lungum, en fékk bráðan bata, að
því er trúað var, fyrir tilstilii fram-
liðinna lækna. Aftur á móti kvað
miðilsgáfan hafa farið í súginn í
veikindunum.
Auk þeirra merku manna, sem
Kamban kyntist fyrir afskifti sín
af blaðamensku og sálarrannsókn-
um, er rétt að geta þess að hann
var skólabróðir og mikill vinur
þeirra sona Thor Jensens. Þangað
er það að rekja, að Ólafur Thors
stendur sem útgefandi á titilblaði
Höddu-Pöddu, fyrsta leikriti Kamb-
ans.
Allsnemma kom það í ljós að
Guðmundur var hagmæltur, og fór
bann að kasta fram stökum þegar
innan við fermingu. Orti hann ein-
liver kvæði á skólaárum sínum, en
flestcll munu þau vera týnd eða
pleymd. Örfá komu í blöðum og
tímaritum. Hefi eg alls fundið sjö
bvæði (í Æskunni 1904—05, Ing-
ólfi 1907—10, ísafold og Skími
1911), en merkast er víst kvæðið
“Spunakonan” (í ísafold 13. maí
1911).
En þegar frá eru skilin þessi fáu
kvæði, æfintýrin ósjálfráðu og svo
stjórnmálagreinarnar í ísafold, ligg-
ur lítið eftir liann frá þessum ár-
um, sem bent gæti til síðari íút-
starfa hans. Þó verður að nefna
þrjár greinar: “Um ættarnöfn”, í
Skírni 1908, “Málfræði og stíll”
(ísaf. 14. ág. 1909) og ritdóm um
Bóndann á Hrauni eftir Jóh. Sigur-
jónsson (ísaf. 5. des. 1908). Ættar-
nöfn þykir honum sjálfsagt að taka
upp, telur þeim meðal annars það
til gildis að þau styrki ættræknina
— en þaðan spretti mannúðin, al-
truisminn. En þjóðleg eigi þau að
vera: og til þess að ipæta mótbár-
um heimaríkra þjóðernissinna seg-
ir hann að lokum: “Víðtækastan
skilning á ættjarðarástinni hefir sá
maður, sem fer að eins og vorið:
að hann ryður burt því gamla, sem
ónýtt er; hitt yngir hann upp. Hann
veitir athygli hverjum nýjum
straumi, sem veita má inn í þjóð-
félagið — þetta er ljóssæknin.” Á
þessu má strax þekkja heimsborg-
borgaran Kamban, sem stýrir eft-
ir vitum heimsmenningarinnar án
þess þó að afrækja land sitt, velur
sér jöfnum höndum erlend og inn-
lend yrkisefni og skrifar bækur
sínar á íslenzku og dönsku. Ann-
ars virðast skoðanir hans í þessu
efni fara mjög nærri skoðunum
Einars H. Kvarans og má vel vera
að þær hafi mótast undir áhrifum
frá Einari. Næsta grein “Málfræði
og stíll” er rituð út af málfræði ís-
lenzkrar tungu eftir Finn Jónsson,
og þótt stutt sé, hefði hún eigi síð-
ur átt sess í Skírni en ættarnafna-