Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1932, Page 31

GUÐMUNDUR KAMBAN
11
lengra mun hann aldrei hafa ætl-
að sér á þeirri braut.
Hitt var meira um vert og sýnir
hve hiklaust hann gengur að
niarki, að þegar á fyrsta ári sínu
leitaði hann til leikarans Peter
Jerndorff, sem þá þótti einhver
bezti leikkennari Dana, og kom
sér undir leiðsögn hans í drama-
tiskum fræðum og framsagnarlist.
Naut hann tilsagnar Jerndoffs full
fjögur ár (1910—14) og. að þeim
loknum sendi Jerndorff hann á
eigin kostnað til frekara náms við
þýzk leikhús. En dvölin í Þýzka-
landi varð skammvinn, því eftir
nokkra mánuði var Kamban kvadd-
ur til Hafnar til þess að aðstoða
við sýningu fyrsta leiks hans,
Höddu-Pöddu, er sýnd var á kon-
unglega leikhúsinu í árslok 1914.
Segir Kamban sjálfur svo frá, að
leikhúsmönnum hafi þótt síðasti
þátturinn illvænlegur viðfangs og
viljað að höfundur hefði sjálfur veg
og vanda af honum.
Annars átti Hadda-Padda sér
nokkuð langa sögu þegar hér var
komið. Leikurinn var skrifaður í
Danmörku 1912 — á íslenzku. Eft-
ir að hafa þýtt hann á Dönsku bauð
höfundur konunglega leikhúsinu
hann, en svör urðu ógreið. Loks
var hann tekinn, “sökum bók-
uientalegs gildis”, en engu lofað
um framfærsluna.
Þá fór Kamban með ritið til
Gyldendals og fékk hann til að
gefa það út (1914). Hann sendi
Ueorg Brandes eitt eintak, og dag-
inn eftir fékk hann bréf frá Bran-
óes, er kvaðst hafa lesið ritið og
bauð honum heim til sín. Eftir
Uokkra daga sat hann inni hjá
Brandes, er tók honum hið bezta,
kvaðst fá að jafnaði 12 bækur
sendar daglega frá ungum höf-
undum, og þó hann gerði ekki
annað, gæti hann ekki lesið tólfta
partinn af þeim. “En eg ætla að
skrifa grein um leikritið yðar,”
bætti hann við og það efndi hann.
Án efa hefir þessi grein Brandes-
ar flýtt fyrir forlögum leiksins, en
til sýningar kom eigi fyr en Kamb-
an hafði sjálfur tekið að sér leik-
stjórnina: 14. nóvember 1914.
En frá áhrifum leiksins mun
Kamban sjálfur hafa sagt í inn-
gangi að hinni ensku þýðingu: Sjálf-
ur sat hann í höfundarstúkunni og
beið áhrifanna með eftirvæntingu.
Eyrstu þrír þættirnir fóru greið-
lega fram, og fengu hóflegt lófa-
klapp. Alt var undir fjórða þætti
komið. Tjaldið reis og þátturinn
hófst. Þögnin smaug merg og bein.
Undir lokin reis upp einn þekt-
asti leikritagagnrýnari borgarinn-
or og fórnaði höndum eins og í
skelfingu. Tjaldið féll og þögnin
hélzt. Mínúta leið. Kamban stóð'
upp, en vildi ekki trúa því að hann
hefði beðið ósigur. Þá brauzt fram
lófaklappið, æst og óheft, og stóð
yfir í nokkrar mínútur. Linti mann-
fjöldinn eigi fyr fagnaðarlátunum
en leikhússtjórinn hafði leitt höf-
undinn fram fyrir tjaldið og sýnt
hann áhorfendum, en hann þakk-
aði þeim viðtökurnar.
Næstu daga voru blöðin full af
lofi um hinn unga höfund og leik-
rit hans, enda gekk Hadda-Padda.
í fjóra mánuði í Kaupmannahöfn
og fór þaðan um öll Norðurlönd.
Hafði jafnvel verið umtal að sýna
hana í Þýzkalandi, en þær ráða-