Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1963, Side 75

bækur
57
konur og galdramenn á Finnmörk
°g í Jötunheimum.
Aftast í síðara heftinu er all löng
°g greinagóð ritgjörð um Kalevala,
uppruna þess, breytiþróun og björg-
un frá tortímingu, ásamt um ís-
lenzku þýðinguna og höfund henn-
ar. eftir Sigurð A. Magnússon,
blaðamann og rithöfund. Hygg ég
sð hann fari með rétt mál, er hann
segir, að þýðingin sé með meiri
glæsibrag en frumkvæðið, eftir
þeim smáklippum að dæma, er ég
hefi séð á sænsku og ensku. Er það
reyndar ekki að undra, því enginn
uema fslendingur kann að glíma
við straumnið hrynhendunnar.
Bin málsgrein er þar þó nálægt
uiðurlagi greinarinnar, sem ekki má
fara óátalið. Hún hljóðar svo:
..Bandaríska ljóðskáldið H. W.
Longfellow hafði Kalevala að fyrir-
mynd, þegar hann reyndi að semja
amerískt þjóðkvæði, Hiawatha, en
þar brást honum bogalistin.“
Svona staðhæfingu á maður sízt
v°n á frá merkum rithöfundi. Mað-
ur freistast til að halda, að hann
hafi aldrei lesið Hiawatha, en farið
eftir frásögn einhvers óhlutvands
skriffinns Þegar Longfellow var
við nám á Norðurlöndum varð hann
eflaust hrifinn af stíl og hrynjanda
Kalevala ljóðanna og hugkvæmd-
ist, að yrkja álíka sagnabálk útaf
Pjóðsögnum frumþjóða Vestur-
eims. Hefði víst fáum dottið til
ugar að nefna það stælingu, ef
aunar háttur hefði verið notaður,
f,Vl efnið var annarstaðar frá og ó-
likt.
Nú á dögum hafa víst fæstir þol-
f^ui^ði til að lesa löng söguljóð.
n fyrir og um miðja síðustu öld
var allt öðru máli að gegna. Menn
gleyptu við söguljóðum Moore’s,
Scott’s, Tennyson’s og Tegners.
Longfellow var þar heldur ekki
neinn viðvaningur. Hiawatha, sem
var hans annað eða þriðja söguljóð,
öðlaðist strax þjóðarhylli. Stórkarl-
ar Bandaríkjanna, Emerson, Haw-
thorne og O. W. Holmes, hrósuðu
kvæðinu og voru allir sammála um,
að enginn hefði túlkað betur eða
á listrænni 'hátt söngva og sagnir
Indíánanna en Longfellow gerði í
Hiawatha. Merk tónskáld, svo sem
Stoepel (nú að mestu vanræktur) og
hálf enski blámaðurinn Coleridge
Taylor, sömdu við Hiawatha hin
ágætustu tónljóð, og heil leikhús-
kvöld voru tileinkuð kvæðinu. Á
Englandi öðlaðist kvæðið álíka
hylli.
Að vísu fylgir Longfellow full-
nákvæmt stíl og orðalagi Kalevala,
en að kalla það mislukkaða tilraun
er álíka sanngjarnt og að segja, að
Jónasi, Matthíasi, Stefáni frá Hvíta-
dal og ótal fleirum hafa „brugðizt
bogalistin“ að því að þeir „reyndu“
að yrkja sum sín beztu kvæði und-
ir Liljulagi Eysteins munks. Annað
er það sem sumir hneykslast á í
Hiawatha og úir og grúir af í Kale-
vala, eru endurtekning sömu hugs-
unar og efnis með lítið eitt breyttu
orðalagi og sé ég ekki betur en að
það fari yfirleitt vel og gefi frá
sögninni meiri þunga. Dæmi af
handahófi úr Hiawatha:
„Handsomest of all the women —
in the land of handsome women".
Og þetta gripið út úr Kalevala:
„Mælti þvínæst þessum orðum,
þessi orð af vörum mælti“.