Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1963, Page 133

Fertugasta og fjórða órsþing
Þjóðræknisfélags íslendinga
í Vesturheimi
Fertugasta og fjórða ársþing Þjóð-
yaeknisfélags íslendinga í Vesturheimi
sett af forseta þess, dr. Richard
“eck, í Góðtemplarahúsinu við Sargent-
,Xra?ti, mánudaginn 18. febrúar 1963,
10 f.h.
p, iokinni bænagerð dr. Valdimars J.
^■yiands flutti forseti ársskýrslu sína.
Sem her fer á eftir:
Heiðruðu fulltrúar og gestir!
Fyrir allmörgum árum átti ég þess
gost að dvelja í Ámasafni í Kaupmanna-
vo 5’ e-n Þar eru> ems og alkunnugt er,
u “moveitt íslenzk handrit svo hundruð-
skiptir, meðal þeirra mörg hin merk-
stu 0g dýrmætustu slíkra rita vorra,
Pott sumar allra mestu gersemar þeirra,
0 sem Konungsbók og Flateyjarbók,
e annars staðar að finna.
Þessa stund í Árnasafni fannst mér
p*111 eS stæði á vígðri íslenzkri grund,
• °a ellu heldur í musteri, þar sem helg-
rek °mar Þíóðar minnar, dýrkeypt af-
anda hennar og handa, umkringdu
tpJ a. a^a vegu. Ekki varð lotningar-
Ilnning mín minni, þegar ég fékk að
andleika handrit sjálfrar Snorra-Eddu.
J er ég gaf gætur að handritunum
orgu a hillum safnsins, skildi ég bet-
va *n .a®ur djúpan sannleik orða safn-
fpJSarins,> dr. Jóns Helgasonar pró-
ssors, í snjöllu og stórbrotnu kvæði
nans „f Árnasafni":
Undrandi renndi ég augum með bókanna
,. roðum:
luverk þúsunda, varðveitt á skrifuðum
jt moðum.
ar sem ég fletti, við eyru mér ólguðu
u og sung.u
PPsprettulindir og niðandi vötn minnar
tungu.
hekflilega varð mér þá ríkara í huga
aufil r*en .endranær, hversu ómetanlega
hand ver íslendingar eigum, þar sem
lífr Vor eru °S Þaer sérstæðu og
innnnU f-’ékmenntir, sem skráðar eru
i*t an sPÍalda þeirra, og spegla andlega
hen r’'|oSa.r vorrar, harðsótta baráttu
iir,,,ar fyrir tilveru sinni öldum saman,
uma hennar og vonir.
sonr>í?^>Ínstu kvæðabók Davíðs Stefáns-
ar rra Fagraskógi, í dögun, er merki-
legt og tímabært kvæði um íslenzku
handritin. í upphafserindum þess lýsir
skáldið því eftirminnilega, hvernig þessi
handrit urðu til í fyrstu, og hver upp-
spretta andlegrar orku og vakningar
þau voru íslenzku þjóðinni, ekki sízt á
mestu andstreymisöldum hennar, þegar
erlend kúgun og harðæri bundu henni
þyngstar byrðar:
Þeir slátruðu kálfum, eltu skorpin skinn
og skráðu á letur, mikil og ægifögur.
Fræðimenn skáru fjaðurpenna sinn
í fannbörðu hreysi norður við yztu
gjögur.
Þar krotuðu bræður við kolunnar glæður
kvæði og ættarsögur.
Lengi bárust ritin frá manni til manns
við mánaglætuna lesin oft og víða.
Þau voru eini fjársjóður fátæks lands
í forlagastormum myrkvaðra hungurtíða.
Sagnanna andi varð sviknu landi
sólskin og veðurblíða.
Þessa dagstund á Árnasafni fagnaði
ég því af heitum og þakklátum huga, að
vera sonur þeirrar þjóðar, sem þrátt
fyrir smæð sína og hin andvígustu kjör
öld eftir öld, hafði átt skapandi gáfu og
elju til þess að vinna þau afrek, er hand-
ritin íslenzku bera fagurt vitni. En sú
fagnaðarkennd var harmi þrungin og
sársauka, er ég minntist þess, hve lang-
ur dráttur varð orðinn á því, að íslend-
ingar endurheimtu þessa dýrmætu
fjársjóðu sína. Ekki verður barátta
þeirra að því marki rakin hér,
en mikið ánægjuefni má það vera
oss íslendingum vestan hafs, eigi síður
en löndum vorum heima á ættjörðinni,
að fyrir vaxandi skilning á þessu rétt-
lætismáli voru og drengilega afstöðu
margra Dana til þess, er svo langt komið,
að danska Þjóðþingið hefir samþykkt að
afhenda fslendingum meginhluta þeirra.
Má þess vegna telja það víst, að sú far-
sællega lausn þessa deilumáls sé eigi
langt undan landi, enda hefir Alþingi
þegar samþykkt stofnun og starfrækslu
Handritastofnunar á fslandi, og hinn á-
gætasti maður verið skipaður forstöðu-
maður hennar, en það er dr. Einar Ól.
Sveinsson prófessor, sem oss íslending-
um hér í álfu er að góðu kunnur, bæði
af gagnmerkum ritum sínum um íslenzk-