Árbók VFÍ/TFÍ - 01.06.2000, Síða 351

Tækni og visindagreinar 349
votviðris, þannig að rakinn hafí kornið að utan. Sé þetta rétt ályktað, og eigi þetta við í flestu
árferði en ekki aðeins við tímabil sýnatökunnar, ætti besta fyrirkomulagið að vera að liafa
eins góða rakasperru og unnt er utanvert á útveggjum liúsa, t. d. tiltölulega þykka húð
gufuþéttrar málningar. Á hinn bóginn mætti búast við að æskilegast væri að hafa sem
minnsta rakaspcrru að innanverðu. Með þessu móti ætti útveggjasteypan að jafnaði að geta
lækkað að nokkru marki rakastig sitt með því að veita rakanum inn í húsið, þar eð hið háa
rakastig viðhéldist ekki lengur eða endurnýjaðist sífellt af vatni að utan. Þessi heildarályktun
er mjög í andstöðu við það sem til þessa hefur almennt verið haldið fram um hvernig
málunum sé háttað, eins og getið er um í innganginum.
Nokkrar mælingar og útreikningar á hlutþrýstingi vatnsgufú í háræðum steypu úr
fyrrnefndum sýnatökuveggjum styðja mjög framangreinda heildarályktun. Niðurstöður
tilraunanna, sem fóru fram árið 1997, sýndu að þrýstingur vatnsgufu var oft meiri í háræðum
steypu útveggjar húss en sá sem mældist inni í húsinu, bæði að sumar- og vetrarlagi. Við slík
skilyrði ætti útveggjasteypan að veita rakanum inn í húsin, þ. e. „þorna“ inn á við. [2]
í ljósi þess sem hér hefúr komið fram mætti búast við að mjög villandi gæti verið að nota
meðaltalsgildi fyrir útihita og loftraka, eins og mánaðarlegar tölur frá Veðurstofúnni, ásamt
samsvarandi mældum eða áætluðum gildum fyrir innanhússloft, til að reikna streymi vatns-
gufu í gegnum útveggi. Við svo einfaldaðar aðferðir er ekki tekið tillit til tíðrar blotnunar
ytra yfirborðs útveggja af regni og þéttingu gufu, þ. e. daggar. Þegar slík blotnun verður má
gera ráð fyrir að þrýstingur vatnsgufunnar sé nánast mettunarþrýstingur hennar. Viðbúið er
að við þess háttar skilyrði verði þrýstingsfall vatnsgufu í stefnu inn á við hvað eftir annað
allan ársins hring. Þar sem hvorki er vatnsfæla né vatnsþétt málningarhúð á ytra yfirborðinu
bætist augljóslega við þetta að háræðaísog eykur mjög flutning raka, sem vatnsvökva, inn í
útveggjasteypuna.
í þeim tilgangi að útskýra niðurstöður tilraunanna, sem hér hefur verið gerð grein fyrir,
þ. e. viðvíkjandi rakabúskap í útveggjasteypu, hlýtur að verða að ganga út frá því að áhrif
þessarar blotnunar yfirborðs séu talsvert meiri en áhrif vegna svolítið hærri gufuþrýstings
inni í húsum en í útilofti, sem áður er rökstutt að sé fyrir hendi að jafnaði til langs tíma litið.
Þá verður að gera ráð fyrir að blotnun, sem kann að verða öðru hverju þar sem einangrun
liggur að úlveggjasteypu, þ. e. vegna daggarmyndunar þegar kalt er á veturna, dugi ekki lil
viðbótar við gufuna að innan til þcss að yfirvinna blotnunina að utanverðu.
Lokaorð
Mikilvægi þeirra rannsóknaniðurstaðna, sem hér hefur verið gerð grein fyrir, liggur í
væntingum um hagnýtingu þeirra til að minnka verulega kostnað eigenda steinsteyptra húsa
hér á landi við viðhald húsa sinna. Umtalsverður hluti viðhalds húsanna er fólginn í málun
steinflata að utan með öllum þeim undirbúningi, sem oftast er þörf á, þar með talið að þétta
og hylja sprungur, sem koma fyrir í útveggjum í stórum stíl, eins og alkunna er. Fram að
þessu hafa steinfletir flestra húsanna verið málaðir að utan með efnum í flokkum VP og LP.
Ending húða þcssara gerða málningar hefur reynst vera tiltölulega stutt, einkum vegna
hinnar almennu kröfu um að þær hamli lítt útgufun og þurfi því að vera fremur þunnar. VP-
og LP-húðir eru allstökkar og því opnast sprungur í undirlaginu gjarnan mjög fljótt í gegnum
þær, þar eð allar spmngur í steini eru sífellt á hreyfingu, reyndar mjög mismikilli. Sprungur
sem sjást í málningarhúð kalla aftur á móti ýmsu öðm fremur á endurmálun fyrr en síðar.