Tónlistin - 01.11.1943, Page 54

52
TÓNLISTIN
rýrni og tapi áhrifakrafti 'sinum. Áheyr-
endum er þá aSeins sýnd veiöi en ekki
gefin; þeir fá aSeins að finna daufan
forsmekk aS sælu himnaríkis meS út-
þynntri „surrogat-músík“ eSa gervilist.
HiS heimskunna ættjarSarverk Finnans
Sibeliusar verSur blátt áfram fátæklegt
og skoplegt, þegar þaS er rúiS flugfjöSr-
unum i frumstæSri píanóútsetningu meS
undirsöng einraddaSs kórs í örstuttu
stefi í lok verksins. Grammófónninn
og útvarpiS hefir tök á aS kynna þetta
listaverk á óaSfinnanlegan tæknilegan
hátt, svo aS þessari kynningu karla-
kórsins er fyllilega ofaukiS. Sania má
segja um orgelkonsertinn eftir Hándel
og píanósónötuna eftir Mozart. IIiS und-
urfagra lag norska fiSlukonungsins Ole
Bull, Sunnudagur selstúlkunnar, var
keyrt i furSulega þröngar viSjar meS
glompóttri náladofaútsetningu, svio; a'S
átakanlegt var á aS hlýSa. Hin „natural-
istiska" eftirlíking froskafjölskyldunn-
ar í lagi Speisers naut sín aftur á móti
vel seni meinlaust gaman innan um hin
marglitu viSfangsefni. Einsöngvarar
voru Davina SigurSsson, Þorsteinn H.
Hannesson og Gunnar Pálsson, sem
leystu verkefni sín vel af hendi undir
umhyggjusamlegri stjórn SigurSar
ÞórSarsonar og píanóleiSsögn Fritz
Weisshappels, sem hefSi mátt gæta þess
aS stuSIa hljómfallshendingarnar betur
og forSast ójrarfa gaphús.
Af tveim passíutónverkum (passion)
Joh. Seb. Bachs hefir litla passían nú
veriS flutt í fyrsta sinn hér. Jóhannesar-
passían er upphaflega saniin sem tæki-
færisverk fyrir Leipzig til kirkjulegs
viShafnarauka vegna páskahelgarinnar,
enda fannst höfundinum ástæSa til aS
umrita hana tvisvar sinnum. Mattheus-
ar-passían er viSamejri og vandfluttari
og ítarlegri aS efnismeSferS en Jóhann-
esar-passían, sem hvorki gerir grein
fyrir heilagri kvöldmáltíS né atburSun
um á Olíufjallinu. Hin skemmri passía
Bachs er í rauninni allmyrkúSugt og
ástríSuríkt verk, hlaSiS blóSdrifnum lýs-
ingum á píslarunaSi heittrúarstefnunn-
ar. Hún er í öllu gervi sinu rómantísk-
ari og jafnframt ofsafengnari en systur-
verk hennar; kemur þaS höfuSeinkenni
hennar greinilegast fram i hinum v:g-
óSu upphrópunum múgkórsins í öSruni
kafla (Ei þennan, heldur Barrabas!).
í algjörri mótsetningu viS þessa grimmd-
arlegu einbeitíni stendur hin háSslega
vegsömun málaliSsmannanna í vaggandi
hljóSfalli hræsni og fordildar. Þvi miSur
hefir m. a. falliS úr viS þessa uppfærslu
hin dásamlega lögkænsku-fúga gySing-
anna, sem Bach notar á teiknandi skop-
legan hátt. Hér fær hann gulliS tækifæri
til aS Iýsa smásmugulegum en ákaf-
lyndum lögkrókamönnum meS sígildu
hermilögmáli fúgunnar.
Þegar flytja á hér stórverk sem þetta,
cr margs aS gæta í skiptingu hlutverka.
Einsöngshlutverkin eru mjög stór þátt-
ur í leikrænum verkum, og hvílir mikill
vandi á þeirra herSuin. Hér eru þau ó-
venjulega margskipt, svo að sameining
virSist æskilcg, enda má konrast af meS
sex einsöngvara. Hér verSa ekki rakin
öll einstök atriSi hins fjölmenna ein-
menningaflokks (tólf sólistar). Hinsveg-
ar ætti ekki aS gleyma því, aS flest af
söngvurum þessum er áhugafólk, sem
tekst þessi verkefni á hendur af brenn-
andi löngun til tónlistariSkunar eftir
fulIkomiS lýjandi dagsverk viS alóskyld
störf. ASstaSa þeirra er því algjörlega
ósambærileg viS aSstöSu menntaSra
söngvara, sem liafa rýmri tíma og staS-
betri undirstöSu til þess aS verSa vel viS
verkefni sinu. Og þá vaknar sú spurn-
ing, hvort alls ekki sé völ á einmitt æfS-
um söngkröftum, sem hægt sé aS bjóSa
þátttöku viS slíka uppfærslu sem þessa
meS þeim kjörum, aS þeir þekkist boSiS
og leggi sænul sína í aS levsa þaS eftir
allrabeztu getu og kunnáttu. ÞaS er meira
aS segja full ástæSa til aS halda, aS laun
til listamanna kæmu öllum aS betra
gagni á þann hátt heldur en þau gera í
núverandi mynd sinni, sem ber vott um
tómlætislegt skipulagsleysi og skort á
heilbrigSri hvatningu til samkeppni,