Tónlistin - 01.12.1944, Blaðsíða 8

,'58
TÓNLISTIN
rit þetta eða aðrar heiniildir til
sömu laga, nokkrum alveg sleppt.
Undarlegt má virðast, að lög þessi
koma fyrst á prent í kveri Ara norð-
ur á Akueryri 6 árúni áður en bók
Péturs Guðjónssonar kemur út. Svo
er reyndar um fleiri lög hins nýja
söngs þá. Er því liklega þannig Iiátt-
að, að sú mikla alúð og ástundun,
sem Pétur lagði á að kcnná nýja
sönginn, eftir að hann kom heim
1840, hefir þegar horið þann árang-
ur, að lögin hafa hrátt tekið að
hreiðast út um landið á undan bók
Péturs 18(51, sjálfsagt mest með
skólamönnum, sem nú voru lika
lærisveinar Péturs. Hefir Ari notið
j)ess. Mætti geta j)ess, að bræðurnir
Daníel prófastur og Jóhannes
barnaskólastjóri Halldórssynir og
einnig séra Sigurgeir Jakobsson,
meðan hann naut sin, hafi veitt Ara
Sæmundsen aðstoð. Þeir voru allir
söngmenn góðir, j)ó einkum j)rófasl-
ur, og á næstu grösum við Ara.
Þess getur Ari líka, að hann hai'i
séð lög á nótum frá Pétri Guðjóns-
syni, sem hann tileinkar bók sína.
Bókin ber vott um nokkurt sjálfræði
Ara i meðferð laganna, og máske
olli það því, að Pétri Guðjónssyni
hafi ekki j)ótt mikið til hennar
koma. Nú, er vér vitum, að j)essi
lög eiga átthaga og föðurland hér
heima, ])á langar oss að grennslast
meira eftir „gömlu lögunum“, feðr-
um ])eirra. Hvað eru „gömlu lögin“?
— Máske svarað: „Þau lög, sem
fengin voru í Grallarann og Hóla-
bókina fyrir nær hálft fjórða hund-
rað árum.“ Samanburður sýnir þó,
að svo er ekki yfirleitt, ættarmót
sumsstaðar lítið, sumsstaðar ekkert-
Skal þetta nú lítið eitt athugað.
Vafalaust hefir messusöng verið
sýnd hér langmest rækt í kaþólskri
tíð. Sú söngmennt var að vísu jnesl
hjá hiuum lærðu kirkjuþjónum, eu
þeir voru margir, og almennt ])ótti
heilagt yndi að hlusta á þá og festa
sér lónana, enda fékk söfnuðurinn
við og við að svara þeim. En nú
skall siðabótin yfir, flestum ógeð-
felld vegna aðferðar þeirrar, sem
höfð var við innleiðslu liennar.
Söngurinn hætti, hljótt var að mestu
í 80 ár — þó liefir líklega i kyrrþei
verið iðkuð endurrifjun liinna glað-
legu söngsveipa, sem hélt við minni
um þá. En liið fyrra efni þeirra
mátti eklci heyrast. Eólkið söng
annað. Því miður mun hafa verið
farið að kulna æði niikið í þessum
efnum, ])egar liinn mikilhæfi elju-
maður Guðhrandur Þorláksson gat
komið því við að hlúa að lirörnuð-
uin hibýlum kristindómsins. Hjálp-
armeðul frá hans liendi voru mörg
dýrmæt og blessuð, bezt þó vor
heilaga bók, sem þjóðtungan nú
eignaðist. En hin nýju þýzku sálma-
lög, sem nu voru gefnar nótur að,
hvgg ég, að hafi aldrei náð fastri
kunnáttu. Til þess voru ónóg tök:
Dýrkunaráhugi dofnaður, sálmarn-
ir misjafnlega hugnæmir, söng-
þekking engin, nótnaskriftin þung-
skilin og féll illa að gölluðu rimi.
Hygg ég, að hin nýju lög hafi strax
fengið svip og hreyfingar frá kær-
ari minjum kaþólska söngsins. Virð-
isl mér stundum sveipir „gömlu
laganna" vorra sverja sig í ætt til
gregóríanska söngsins, síðan ég gat