Orðlaus - 01.03.2003, Blaðsíða 27

i
1. Atvinnuleysi hér á landi hefur ekki verið
jafn mikið og nú í langan tíma.Var atvinnu-
leysi í janúar um 60% meira en árinu áður
og er það sérlega mikið meðal ungs háskóla-
menntaðs fólks. Hvernig er best að sporna
við þessu vaxandi vandamáli?
Ég held að skipta megi aðgerðum gagnvart atvinnuleysis-
vandanum (tvennt. Annars vegar bráðaaðgerðir gagnvart
ástandinu eins og það er, hins vegar að móta framsækna
atvinnustefnu, sem tryggir betur en nú er stöðuga og fulla
atvinnu fyrir landsmenn á komandi árum og áratugum.
Varðandi bráðaaðgerðir er tvímælalaust rétt að flýta fram-
kvæmdum og fara í sérstök átaksverkefni þar sem Atvinnu-
leysistryggingasjóður kemur til skjalanna. Það ber að gera
allt sem hægt er til að aðstoða fólk sem misst hefur vinnuna
í formi endurmenntunar og starfsþjálfunar og tryggja að
fólk geti komist af á þeim tíma sem það er án atvinnu. Það
er til háborinnar skammar að atvinnuleysisbætur skuli ekki
vera nema 77 þúsund krónur á mánuði. Það þarf að móta
framsækna og metnaðarfulla atvinnustefnu þar sem lögð
er rækt við rannsóknir og þróun og byggt er á fjölbreytni í
atvinnulífinu.
2. Telur þú þjóðina græða eða tapa á Kára-
hnjúkavirkjun þegar til langs tíma er litið?
(mínum huga erenginn vafi á þvíað allirtapa á Kárahnjúka-
virkjun af þeirri einu ástæðu að náttúruperlurnar,sem fórna
verður á altari virkjunarinnar ef hún rís,eru óbætanlegar og
umhverfisspjöllin eru óafturkræf. Einnig hellast yfir okkur
upplýsingar um að s(ðan verði mikill efnahagslegur fórn-
arkostnaður samfara þessum miklu framkvæmdum þannig
að gríðarlegt tap verði í öðru atvinnu- og efnahagslífi, út-
flutningsgreinarnar munu búa við mjög óhagstæð skilyrði
um árabil og án efa fara einhverfyrirtæki beinlínis á höfuð-
ið. önnur verða aldrei til sem ella hefðu getað orðið það
þannig að þar verður kostnaður í formi glataðra tækifæra
og glataðra möguleika. Síðast en ekki síst er allt sem bendir
til að af sjálfu fyrirtækinu verði beinlínis tap. Raforkuverðið
er einfaldlega svo hörmulega lágt. Sjálfir forsvarsmenn verk-
efnisins viðurkenna einnig að nánast ekkert megi út af bera
þá snúist þeirra eigin útreiningar yfir í tap.
3. Hverja telur þú vera helstu kosti og galla
þess að ganga í Evrópusambandið?
Satt best að segja þá sé ég fáa kosti við það. Sú ástæða er
oft nefnd að með því að ganga í sambandið getum við haft
einhver frekari áhrif á gang mála innan þess og það geta
vissulega fylgt því kostir. Það má horfa á ákveðnar jákvæðar
hliðar í sambandi við fulla aðild að ýmsum byggðaþróun-
ar- og rannsóknarverkefnum og ýmsir hafa þá trú að hér
muni komast á meiri stöðugleiki með tilkomu evrunnar.
( mínum huga er þó enginn vafi að gallarnir vega miklu
þyngra og þá nefni ég skert sjálfstæði.skertan sjálfsákvörð-
unarrétt og samningsrétt sem við íslendingar höfum sem
sjálfstæð þjóð utan Evrópusambandsins og hefur reynst
okkur gríðarlega dýrmætur. Yfirráðum yfir auðlindum okkar
myndum við að talsverðu leyti tapa til Evrópusambandsins
eða til Brussel og ýmsir efnahagslegir ókostir myndu fylgja.
Lítill vafi er á því að aðild að Evrópusambandinu myndi
verka mjög neikvætt t.d. á stöðu íslensks sjávarútvegs og
íslensks landbúnaðar og síðast en ekki síst er Ijóst að aðild
mun kosta okkur umtalsverða fjármuni.
4. Hvernig leggjast kosningarnar í vor í þig?
Telur þú að þær eigi eftir að snúast um það
hvora persónuna fólkið vill sjá í forsætisráð-
herrastóli, Davíð eða Ingibjörgu, eða menn
láti stefnu flokkanna ráða vali sínu?
Kosningarnar í vor leggjast ágætlega ( mig og ég tel frá-
leitt að þeim sem það hafa ætlað sér heppnist að láta
fólk greiða atkvæði á grundvelli einhverrar ímyndaðrar
kosningar um forsætisráðherraefni. I alþingiskosningum
er ekki kosið um forsætisráðherra, heldur eru kosnir flokk-
ar og ég hef þá trú á skynsemi íslenskra kjósenda að þeir
muni láta málefnin ráða ívorog kvíði þ.a.l.ekki útkomunni
fyrir hönd míns flokks.
5. Á að hækka eða lækka tekjuskattinn?
Við teljum að það eigi að reyna að leita leiða til að lækka
skattbyrði lágtekjufólks og fólks með uppundir meðaltekj-
ur en erum ekki að boða almennar skattalækkanir sem
ganga þar á hátekjufólk eða gróðafyrirtæki. I reynd erum
við því ekki að boða skattahækkun en boðum aðgerðir
til að létta skattbyrðir þeirra sem virkilega þurfa á því að
halda.
6. Telur þú fátækt vera félagslegt vandamál
hér á landi og ef svo er hversu alvarlegt tel-
ur þú þaðvera?
Já, ég tel fátækt vera verulegt og vaxandi vandamál hér
á landi, sama hvort mælt er á algildan eða hlutfallslegan
mælikvarða. Það er enginn vafi á því að vaxandi fjöldi
fólks á í miklum erfiðleikum með að ná endum saman. Það
þekkist hrein örbirgð á (slandi sem endurspeglast í því að
fólk verður að leita sér aðstoðar hjá hjálparstofnunum til
að komast af.Til viðbótar er mikill fjöldi sem auðvitað er fá-
tækur vegna þess að hann verður að neita sér og börnum
slnum um ýmis gæði sem þykja sjálfsögð í okkar samfé-
lagi. Auðvitað er einstæð móðir, sem ekki getur veitt börn-
um sínum sambærilega hluti og t.d.bekkjarsystkin njóta, í
þessum efnum fátæk.
7. Þrátt fyrir töluverðar umbætur er ennþá
mikill launamunur kynja. Hver er ástæða
þessa og hvað myndir þú vilja gera til að
breyta því?
Já, því miður er enn umtalsverður kynbundinn launa-
munur á (slandi sem er ófremdarástand og óþolandi. Ég
tel að öflugasta aðgerðin gegn því sé að gera félagslega
gagnsæja kjarasamninga þar sem allar greiðslur eru uppi
á borðinu. Þá er síður hægt að fela þær duldu greiðslur og
sporslur sem karlar fá í miklu ríkari mæli en konurnar og
er m.a.skýringin á hluta af þessum kynbundna launamun
sem svo erfiðlega gengur að útrýma.
8. Ber að lögleiða kannabisefni?
Nei, það væri að fara í alranga átt, uppgjöf, og að færa
víglínuna innar með því að lögleiða einhvern hluta af
fíkniefnunum.
9. Hvernig er hægt að þyngja dóma sem
dæmdir eru í nauðgunarmálum og hækka
hlutfall þeirra mála sem fara fyrir dóm?
Dómana er væntanlega fyrst og fremst hægt að þyngja
eða opna svigrúm fyrir það að dómar þyngist með þv(
að víkka refsirammann, en það er í höndum dómara að
ákveða refsingarnar. Hitt tel ég miklu brýnna verkefni að
fjarlægja þær hindranir sem bersýnilega eru til staðar og
valda því að allt of fá nauðgunarmál eru kærð og allt of
fá enda fyrir dómi. Að sjálfsögðu ber að keppa að því að
undantekningarlaust séu slík mál kærð og reynt að ná til
þeirra og refsa þeim sem slíka verknaði fremja.
10. Ef til stríðsyfirlýsingar kæmi gegn írak,
myndir þú styðja hana eða ekki?
Nei og afturnei. Árásarstríð gegn (rakeralgjörlegaórétt-
lætanlegt, óverjandi og samræmist ekki grundvallarsátt-
málum Sameinuðu þjóðanna. Ég tel fráleitt að íslensk
stjórnvöld styðji slíkt eða greiði fyrir því á nokkurn hátt.
Við í Vg höfum þvert á móti flutt tillögur um að (sland
lýsi yfir eindreginni andstöðu og ákveði að verði ráðist
á (rak þá verði engin aðstaða látin (té af (slands hálfu í
því sambandi.
11. Er einhver kvikmynd, tónlistarmaður
og rithöfundur í uppáhaldi hjá þér?
Já, ég á mér ýmsar uppáhaldskvikmyndir og gæti ne-
fnt kvikmyndina Derzu Usala eftir Kurosawa sem er
mikið snilldarverk. ég dái ýmsa tónlistarmenn eins og
til dæmis Björk, Bubba og SigurRós. Þegar kemur að
rithöfundunum þá eru þeir nú margir. Ætli þeir tveir
íslenskir rithöfundar sem ég met mest séu ekki Snorri
Sturluson og Halldór Laxness. Það er stórhættulegt að
fara að nefna einhverja úr hópi núverandi rithöfunda en
Einar Már Guðmundsson, Pétur Gunnarsson, Steinunn
Sigurðardóttir og Vigdís Grímsdóttir, eru virkir núlifandi
höfundar sem ég hef mjög gaman af. Ég er á laun mikill
aðdáandi Arnalds Indriðasonar en svo eru þeir auðvitað
ótal margirfleiri sem ég virði.
12. Hvað gerir þú helst í frístundunum?
( frístundum mínum fer ég gjarnan út að hlaupa eða
geng á fjöll, sem sagt reyni að drífa mig út í náttúruna til
að njóta útiveru og hreyfingar. Hitt er að vera sem mest
með fjölskyldunni þessarfáu stundir sem ég heffrá mínu
krefjandi starfi.
13. Hvers vegna valdir
þú að verða stjórnmálamaður?
Ja, ég veit ekki hvort að ég geti beinlínis sagt að ég
hafi valið mér það. Ég varð kornungur áhugasamur um
þjóðmál og stjórnmál og gerðist virkur í samtökum her-
stöðvaandstæðinga og var farinn að taka þátt í baráttu
bæði á sviði utanríkismála og umhverfismála áður en ég
hóf formlega stjórnmálaþátttöku. Ég var í fyrsta skipti í
framboði 22ja ára gamall í alþingiskosningunum 1978,
og hlutirnir æxluðust og ég held að í reynd hafi þetta
meira verið þannig að aðrir hafi valið mig fremur en að
ég hafi valið mér að verða stjórnmálamaður.