Orðlaus - 01.03.2003, Blaðsíða 36

f
4

Þórdís Claessen er grafískur hönnuður með brennandi áhuga á graffití og veggjaskrifum. Hún hefur Ijósmyndað og hannað um listina í París
og við fréttum að íslensk bók væri á leiðinni. Við hittum hana og forvitnuðumst aðeins um þetta mál.
Hvernig kviknaði áhuginn á veggjaskrifum og graffití?
Ég hef alltaf haft áhuga á veggjaskrifum og það hefur alltaf
verið til graffití í einhverju formi. Sú þörf mannsins að tjá sig
á veggi hefur fylgt okkur frá upphafi svo þetta er ekkert nýtt.
Fræðiheitið graffití er notað yfir hverskyns ristur og skrif á
almannafæri. Mérfinnst áhugavert að lesa „ónafngreind" skrif
sem endurspegla viðhorf einhvers í þjóðfélaginu. Það geta til
dæmis verið skoðanir, mótmæli, húmor eða bein skilaboð. Mér
finnst veggjaskrif oft virka sem sannur þjóðfélagsspegill, einhver
vill deila tjáningu sinni með umheiminum og þetta er góð
mælistika á hræringar í þjóðarsálinni jafnt í Reykjavík sem
annars staðar. Þegar ég var um átta, níu ára fann ég undir eins
að í hipp hopp bylgjunni var ný sköpun sem átti mig alla.
Krakkarfóru að dansa breikdans, mála graffitíverk og hlusta á
rapp. Ég flutti til Svíþjóðar. Þar var jú hipp hoppið í gerjun
eins og heima nema að vinir mínir þar voru frá blandaðri
menningarheimum sem stokkaði upp fílinginn. Þá kynntist ég
hjólabrettafélögum mínum sem voru einnig duglegir að graffa.
Ég lifði á hjólum í þrjú ár í Stokkhólmi og hrærðist í tónlistar-
og myndlistargeira hipp hoppsins. Það má segja að snemma
hafi ég runnið saman við þennan púls. Ég hef myndað nokkuð
í Stokkhólmi og var reyndar handtekin þar í sumar á lestarstöð
fyrir að mynda graffití.
Flest fólk lítur á graffiti sem skemmdaverk og eru þau
refsiverð brot í samfélaginu þar sem graffarar fá sektir
fyrir að nást við að teikna á veggi. Er einhver breyting
að verða á þessu hugarfari?
Graffití og veggjaskrif, eða veggjakrot eins og sumir kalla það,
er nokkuð klofið fyrirbæri í huga fólks. Þeir sem iðka graffití af
einhverju tagi hafa mjög ólíkar forsendur fyrir því. (stuttu máli
vilja sumir merkja sér svæði og koma nafni sínu sem víðast að,
í ákveðinni samkeppni við aðra í geiranum. Langflestir graffarar
byrja þannig og það kallast að „tagga". Þessi angi graffsins fer
víða í taugarnar á fólki sem skemmdarverk og sóðaskapur. Aðrir
leggja meira kapp í að skapa marglituð myndverk með
úðamálningu. Sumir meina að taggið komi óorði á
graffitíhugtakið. Hvort tveggja er jú graffití en af sitt hvorri
tegundinni, gert í sama „leyfisleysinu" í opinberu rými. Sú
þróun er þó í vexti hér að fólk sjái graffitíverk sem sjálfsagða
list eins og hverja aðra list. Graffarar fá að skreyta veggi
fyrirtækja og stofnanna, eða graffití notað í auglýsingar. Fólk
er smámsaman að finna kraftinn og átta sig á aðdráttaraflinu
sem graffití getur haft. Gosdrykkjaumboð hér á landi fékk
graffara til að auglýsa ákveðna drykkjartegund með
úðamálverkum. Altoids hálstöflur keyra nú risavaxið
graffitíverkefni í Bandaríkjunum og koma á framfæri efnilegu
graff-myndlistarfólki. Toyota, Perry Ellis, Nike og ótal fleiri
markaðsjöfrar hafa notað graffití í auglýsingum.
Lokaverkefni þitt „Franskar veggjasögur" er unnið að
hluta í París. Segðu okkur frá því.
Þegar ég vann útskriftarverkið í LHÍ vorið 2001, fór ég
til Parísar og Ijósmyndaði graffití í miðborginni og úthverfum.
Ég rölti snemma á morgnana í Metróið og fór þangað sem
franskir graffarar höfðu leiðbeint mér í netskrifum og hitti svo
nokkra sem sögðu mér hitt og þetta. Ég skreið undir grindverk,
reif buxurnar oft á gaddavír, hoppaði af brú, gekk á
lestarteinum og var skömmuð af lestarstarfsfólki. Mér fannst
þetta svakalega gaman. Að ná mynd og hafa virkilega fyrir því.
Það minnisstæðasta var þegar við Nonni frændi (förunautur)
vorum elt af froðufellandi villihundum með allt kamerudraslið.
Það var alls ekki sniðugt. Svo hitti ég einn af frumkvöðlum
franska skapalón-graffsins af tilviljun. Það er kona um fimmtugt
og er kölluð Miss-tic. í rúm 20 ár hefur hún sett fallegar
skapalónsmyndir á veggi Parísar. Nú er hún svo sterkur hluti
^ af götum Parísar, að hreinsunardeild borgarinnar lætur myndir
hennar standa því þær eru orðnar verðmiklar. Hún er goðsögn
í skapalónsgraffinu um heim allan. Þess vegna var ég heppin
að labba í flasið á henni á gallerísýningu og spjalla við hana.
En bókina "Franskar veggjasögur" gerði ég í 10 eintökum sem
löngu eru gefin og er eitt í bókasafni LHÍ.
En íslenskt graffití, fylgist þú með því ?
Mjög svo. í einhver ár hef ég fylgst með graffití hér heima.
Mér finnst þróunin og staðallinn hafa tekið stökkbreytingum
síðustu tvö ár. Hér sé ég verk og stensílmyndir sem eru hreint
frábærar og hef gaman af að fylgjast með þróun hand-
bragðsins hjá þeim sem láta mest til sín taka í graffinu hér.
Einnig er límmiðamenningin svokallaða vaxandi hér
sem alveg ný grein í íslensku graffi/götulist. Sennilega
ferskasta kvíslin út frá graffinu í dag. Það er ákveðin upp-
skerutími í (slensku graffití um þessar mundir og sprettur upp
samsíða íslensku hipp hopp/rapp byltingunni sem vex ört. Við
eigum marga mjög færa graffitímálara hér. Ég hef sýnt
sænskum vinum mínum (Akay og Bacteria) verk héðan sem
þeir hrifust af. Þeir hafa graffað í um 15 ár og eru nokkuð
þekktir I Evrópska graftitígeiranum. Ég mun hitta þá í
Stokkhólmi um páskana og sýna þeim fleira nýtt héðan og
þeir senda mér iðulega sfn verk. fslenskt graffiti á vel skllið að
komastá alþjóðakortið.
Er pólitík f íslensku graffi?
Það er mikið um pólitískar skoðanir og ádeilur í reykvísku
skapalónsgraffi og auðvitað sem almennar setningar á
víðavangi. Það er hreint meiriháttar að sjá að fólk hefur
skoðanir sem það vill deila með samfélaginu á þessum
svakalegu umbrotstímum. Sá /sú sem skrifaði: „Davíð lýgur"
„Ríkið svfkur" eða "Höggvum Runna (Bush)" kaus að skrifa
það á vegginn fyrir aðra að sjá, því eðli graffití er svo
umbúðalaust. Fólk rekst á það við næsta götuhorn og fær það
beint í flasið einhvern veginn sem óritskoðaða, hreina og
hispurslausa tjáningu. Þess vegna er sumum í nöp við
veggjaskrif og upplifa það sem uppáþrengjandi fyrirbæri. Ég
hefði gaman af að hitta þann sem kvittar undir há-pólitiskar
skapalónsmyndir sínar með „Eye Information". Það eru myndir
af góðum klassa sem ætti að sýna fleirum en íslendingum.
Hefur þú hugsað að gefa út bók um íslenskt graffíti?
Já. Ég Ijósmynda reglulega það sem kemur fram á veggjum
borgarinnar. Fer á stjá og hef í raun vélina meðferðis sem
oftast. Graffitímeðvitað fólk skannar umhverfið öðruvísi með
augunum en aðrir, því við tökum eftir hverri smá-breytingu
í umhverfinu. Ég er að vinna að nýrri bók. „(slenskar
vegjasögur" heitir hún og er um íslenskt graffití. Ég ætla að
hanna þessa bók út frá graffitíljósmyndum og veggjaskrifum
í okkar daglega umhverfi í samhengi við mannlífsmyndir.
Vinnan er komin í gang og Ijósmyndasafnið er stórt. (bókinni
veröa viötöl við nokkra graffara af ólíku tagi. Mjög óliku tagi
satt að segja! Ef allt gengur samkvæmt óskum mun bókin
verða fáanleg fyrir jólin. Allir fjárstyrkir til verksins eru vel
þegnir!
En telur þú vera markað fyrir svona bók hér heima?
Hiklaust! Bækur um graffití sem seldar eru hér klárast strax.
Það er greinilegt að fólk hefur áhuga á bókum um götulist
sem er jú ákveðin hönnun. Nú er mikil hönnunarvakning á
íslandi hvort sem er (þrívíðu eða í tvívídd. Mér finnst komin
tfmi til að nú verði gerð bók með þessum tón sem sýnir okkar
stíl og getu á (slandi. Allir þessirferðamenn sem koma hingað
hljóta sumir að hafa áhuga á bók um framandi borgarlandslag,
sjá aðra grafíska hönnun og Ijósmyndun. Það mætti þá bjóða
þeim eitthvað annað en vfðlinsu-landslagsbækur og
lundapóstkort. Bók fyrir (slendinga og útlendinga. Fylgist með!
4-
viötal; Hrefna, útlit; Þórdís, myndirs Þördis og Árni