Bændablaðið - 22.04.2009, Síða 6

6 Bændablaðið | miðvikudagur 22. apríl 2009
Málgagn bænda og landsbyggðar
LOKAORÐIN
Bændablaðið kemur út hálfsmánaðarlega. Því er dreift til allra bænda landsins og fjölmargra annarra er tengjast landbúnaði.
Bændablaðinu er dreift ókeypis til þeirra er stunda búskap en þéttbýlisbúar geta gerst áskrifendur að blaðinu.
Árgangurinn kostar kr. 5.400 en sjötugir og eldri greiða kr. 2.400.
Bændablaðið er í eigu Bændasamtaka Íslands.
Bændablaðið, Bændahöll við Hagatorg, 107 Reykjavík. Sími: 563 0300 – Fax: 562 3058 – Kt: 631294-2279 –
Ritstjóri: Þröstur Haraldsson, ábm. th@bondi.is – Sími: 563 0375 – Blaðamenn: Erla H. Gunnarsdóttir ehg@bondi.is – Margrét Þ. Þórsdóttir mth@bondi.is –
Freyr Rögnvaldsson fr@bondi.is – Sigurður M. Harðarson smh@bondi.is – Matthías Eggertsson me@bondi.is
Auglýsingastjóri: Eiríkur Helgason eh@bondi.is – Sími: 563 0303 – Myndvinnsla og frágangur: Prentsnið ehf.
Netfang blaðsins (fréttir og annað efni) er bbl@bondi.is Netfang auglýsinga er augl@bondi.is Vefsíða blaðsins er www.bbl.is
Prentun: Landsprent ehf. – Upplag: sjá forsíðu – Íslandspóstur annast dreifingu blaðsins að mestu leyti. ISSN 1025-5621
Dagur sumars og
dagur lýðræðis
Í lok þessarar viku renna upp
tveir dagar sem alla jafna eru
tilhlökkunarefni hér á landi. Á




 ardagurinn fyrsti, almennur
hátíðis- og frídagur. Þótt sumir
segi að hann sé allt of snemma
á ferðinni, það sér ekki komið
neitt það veður sem hægt sé að
tengja sumrinu, þá ber dagurinn
í sér fyrirheit um að framundan
sé betri tíð með blóm í haga. Það
kann einhverjum að þykja hjóm
eitt, nú á dögum járnbentrar stein-
steypu og hitaveitu, en þannig
hefur það ekki alltaf verið. Þess
vegna vekur dagurinn gleði í
brjóstum landsmanna.
Hinn dagurinn er laugardagur-
inn 25. apríl þegar þjóðin gengur
að kjörborðinu og velur sér nýtt
fólk til að stjórna landinu. Sá dag-
ur er alltaf gleðilegur, þótt úrslitin
leggist misjafnlega í menn. Þetta
er dagur þjóðarinnar, nú ræður
hún og kveður upp sinn dóm.
Í öllu því umróti sem orðið
hefur í íslensku þjóðfélagi á
umliðnum vetri hefur ýmislegt
gerst sem ætti að skerpa skilning
okkar á mikilvægi lýðræðisins.
Svo sem það að þátttaka almenn-
ings í lýðræðinu er ekki og má
ekki verða einskorðuð við það
að mæta á kjörstað á fjögurra ára
fresti. Lýðræðið krefst þess að
allir taki þátt í því allan tímann.
Það versta sem gerist er þegar
fólk, af einhverjum ástæðum,
felur kjörnum fulltrúum allt vald
í hendur og hættir að fylgjast með
því sem þeir eru að gera.
Að loknum kosningunum hefst
framtíðin og því bráðabirgða-
ástandi sem ríkt hefur í hálft ár
lýkur. Þá hlýtur að verða hægt
að segja okkur hver staðan er og
hvað þarf að gera. Það hefur orð-
ið dálítið útundan í kosningabar-
áttunni hingað til. –ÞH
SAMKOMULAG UM breytingar á gildandi samn-
ingum um starfskilyrði sauðfjárræktar og
mjólkurframleiðslu var undirritað sl. laugardag.
Frá efni samkomulagsins er sagt í blaðinu.
Samkomulagið er mikilvægt og gert í kjölfarið á
skerðingu sem gerð var í fjárlögum ársins 2009.
Sú skerðing var áætluð 800 milljónir króna en
nú bendir allt til að hún verði minni vegna verð-
lagsþróunar síðustu mánuði. Broti á samningum
við bændur, sem hlýst af þeirri skerðingu, hefur
verið mótmælt kröftuglega. En við þær aðstæður
sem nú eru eiga bændur tvo kosti; að leita samn-
inga á nýjan leik og freista þess að ná sátt, eða
hefja málaferli og stefna ríkinu fyrir dómstóla.
Málaferli eru tímafrek og ætíð ósvissa um nið-
urstöðu. Réttarstaða bænda er sterk og gjörning-
ur Alþingis frekar vafasamur. Það er í því ljósi
sem nú hefur verið gengið frá samkomulagi, líkt
og búnaðarþing ályktaði um.
Þegar ljóst varð að ekki yrði dregin til baka
ákvörðun um skerðingu fyrir árið í ár og útlit
í fjárlagagerð dökkt á næstu árum hlaut að
koma til endurskoðunar. Ella gæti orðið um
algjöran brest í forendum samninga. Í því ljósi
er samkomulagið gert til að hefja uppbygging-
arstarf. Augljóst er að taka verður hraustlega á
í fjármálum ríksins og bændur verða þar aldrei
stikkfrí.
Samkomulagið er gert til að treysta og
tryggja til lengri tíma forsendur í rekstri búa.
Landbúnaður hefur langan framleiðsluferil og
því er sýn til lengri tíma nauðsynleg. Eins þarf
með öllum ráðum að tryggja að framleiðsla
búanna stöðvist ekki vegna óvissu og hratt
versnandi rekstrarskilyrða. Samkomulagið er
ekki síst mikilvægt þeim þúsundum sem hafa
atvinnu af landbúnaði.
Bændur taka áhættu með þessu samkomu-
lagi. Verðlagsþróun næstu mánaða og ára
ræður miklu um hve mikinn samdrátt verður
að ræða. Gangi spár eftir verður hann þó ekki
verulegur. Hins vegar eru áfram opnar leiðir til
að endurskoða samningana ef verðlagsþróun
verður algjörlega óásættanleg. Meginmálið er
að samningarnir verða að hluta aftur komnir að
mestu í gildi 2011 og 2012. Framlenging um
tvö gildisár gefur bændum lengri tíma til að
takast á við þau áföll sem nú dynja yfir.
Samningurinn er gerður með fyrirvara um
atkvæðagreiðslu á meðal bænda. Stefnt er að
kynningarfundum um mánaðamótin. Það skal
viðukennt að sá tími er afleitur til fundarhalda
fyrir bændur, en samt nauðsynlegur í jafnmik-
ilvægu máli. Ekki er unnt í þessu blaði að aug-
lýsa fundarstaði og tíma.
GARÐYRKJUBÆNDUR HAFA vakið athygli á gríð-
arhækkun á rafmagni. Dreifingarkostnaður
rafmagns er hluti þeirrar ósanngjörnu byrði
sem dreifbýlið þarf að bera. Við setningu
búnaðarþings var hvatt til þess að rafmagn til
framleiðslu á grænmeti fengi sérstakan sess í
raforkusölumálum landsins. Kerfi raforkusölu
er viðamikið og flókið. Vissulega þarf einhver
að greiða meira ef annar á að fá orku á lægra
verði. En það er ekkert sem segir að það þurfi
endilega að vera bændabýli og dreifbýli. Það er
heldur ekkert sem segir að ekki sé hægt að fara
rækilega yfir forsendur og uppbyggingu á því
kerfi sem raforkudreifing byggir á.
Það þarf engum að segja að ekki sé hag-
kvæmara að afhenda rafmagn garðyrkjubónda
sem kaupir rafmagn á við heilt byggðarlag.
Hann hlýtur að hafa forskot umfram marga
smákaupendur. Er þetta þá ekki spurning um
að finna úrlausn? Við þessi sjónarmið er mikill
stuðningur hjá þjóðinni.
BÆNDASAMTÖKIN HAFA haldið velheppnaða
fundi í kosningabaráttunni um landbúnaðarmál.
Sjónarhorn á landbúnað og mikilvægi hans hefur
verið áberandi. Eftir kosningar blasir við að taka
þarf miklar og erfiðar ákvarðanir. Þá skiptir þjóð-
ina miklu máli að koma með raunhæfar lausnir,
líkt og bændur hafa fært fram og náð sátt um í
framangreindum breytingum á samningum
sínum.
Að öðru leyti er það ekki jafnjákvætt sem
má ráða af framgangi kosningarbaráttunar
að aðildarumsókn að ESB verði gerð strax í
sumar. Aðildarsinnar eru farnir að ókyrrast og
kalla málefnaleg rök þeirra, sem ekki styðja
aðild, hræðsluáróður. Ekki veit ég þá hvað það
kallast að telja enga aðra lausn fyrir þjóðina
mögulega en að ganga í ESB.
Bændum og öðrum lesendum Bændablaðs-
ins er óskað gleðilegs sumars. HB
Búvöru-
samningar,
raforkuverð
og kosningar
LEIÐARINN
Ný lög um Bjargráðasjóð voru
samþykkt á Alþingi 15. apríl síð-
astliðinn. Í lögunum er meðal
annars að finna bráðabirgða-
ákvæði sem heimilar stjórn að
veita fé úr almennri deild sjóðs-
ins á árinu 2009 til að draga úr
hættu á uppskerubresti sem gæti
leitt af sér samdrátt í búvöru-
framleiðslu. Er þar fyrst og
fremst horft til þess að bændur
verði styrktir til áburðarkaupa.
Stjórn sjóðsins mun setja nánari
reglur um slíka úthlutun.
Nokkur breyting verður á eðli
Bjargráðasjóðs með nýju lögunum.
Stærsta breytingin er sú að sveitar-
félögin á landinu verða ekki lengur
eignaraðilar að sjóðnum og verður
eignarhlutur þeirra greiddur út úr
honum. Sömuleiðis flyst umsýsla
sjóðsins á hendur sjávarútvegs- og
landbúnaðarráðuneytis frá sam-
gönguráðuneyti.
Sjóðurinn skiptist í tvær deild-
ir, almenna deild og búnaðardeild.
Almenn deild skal veita einstakling-
um og félögum fjárhagsaðstoð til
að bæta meiriháttar tjón af völdum
náttúruhamfara. Er þar tiltekið tjón
á fasteignum, túnum, girðingum og
raflínum auk tjóns á heyi og tjóns
vegna uppskerubrests. Búnaðardeild
sjóðsins bætir tjón á búfé og búfjár-
afurðum auk uppskerutjóns sem verða
vegna sjúkdóma, óvenjulegs veð-
urfars eða slysa. Ekki er bætt tjón sem
nýtur almennrar tryggingaverndar eða
bæta má með örðum hætti samanber
ákvæði um Viðlagatryggingu Íslands.
Gott að óvissu um sjóðinn skuli eytt
Haraldur Benediktsson formaður
Bændasamtaka Íslands fagnar því
að óvissu um áframhaldandi starf-
semi sjóðsins hafi verið eytt með
nýju lögunum. „Nú liggur fyrir að
tilnefna í stjórn sjóðsins og sú stjórn
mun svo setja úthlutunarreglur
vegna þessa bráðabirgðaákvæðis og
auglýsa þær. Það er auðvitað alltaf
umdeilanlegt að nota fjármuni með
þessum hætti en það er von til þess
að þetta geti orðið til að bændur
dragi ekki úr áburðarnotkun sinni
eins og kannski var útlit fyrir.“
Haraldur segist telja að sjóð-
urinn muni lifa áfram en um tíma
var rætt um að leggja sjóðinn niður
að fullu. „Hann mun kannski ekki
hafa sömu burði og áður var í þess-
um almennu verkefnum sínum.
Sjóðurinn mun hins vegar áfram
sinna verkefnum búnaðardeild-
arinnar og það er búgreinafélag-
anna að marka nú stefnu um hvert
það hlutverk á að vera og hversu
mikið þau vilja greiða þangað inn.
Sömuleiðis er sjóðurinn tæki til
að bregðast við því ef hér verður
veruleg óáran, hvort sem hann mun
þá taka lán eða fá framlög úr rík-
issjóði ef ekki verður unnt að kljúfa
þá aðstoð með fjármunum sjóðs-
ins. Eftir stendur kannski gagnrýni
á sveitarfélögin vegna þess að þau
skyldu ekki vilja taka þátt í þessu
verkefni með okkur bændum. Það
verða sveitarstjórnarmenn hins
vegar að svara fyrir.“
Styrkurinn gæti numið 5000
krónum á tonn af áburði
Eiríkur Blöndal framkvæmdastjóri
Bændasamtakanna segir að sam-
tökin muni gera tillögu að hvernig
úthlutað verði úr sjóðnum sam-
kvæmt bráðabirgðaákvæðinu.
„Núverandi stjórn mun halda um-
boði sínu þar til uppgjöri við sveit-
arfélögin er lokið og samkvæmt
lögunum á því að vera lokið fyrir
næstu áramót. Stjórnin mun sjá um
að setja reglur um úthlutunarregl-
urnar og ég á von á því að horft
verði til tillagna Bændasamtakanna
þar um.“ Eiríkur segir að hug-
myndir Bændasamtakanna gangi
út á að leitað verði til leiðbeining-
armiðstöðvanna um að gera úttekt
á framlögðum reikningum vegna
áburðarkaupa. Greitt verði til
bænda á lögbýlum sem jafnframt
séu greiðendur búnaðargjalds í
Bjargráðasjóð. „Við erum að von-
ast til að hægt verði að greiða þetta
út fyrir haust. Það er gert ráð fyrir
að þetta geti orðið um 250 milljónir
í heildina, miðað við þær forsend-
ur sem við höfum núna. Styrkurinn
gæti þá numið allt að fimm þúsund
krónum á tonn af áburði sem inni-
heldur lágmarks efnainnihald sem
eftir er að ákveða. Ég ítreka þó að
þetta eru einungis drög að tillögum
frá Bændasamtökunum og ekki úti-
lokað að þær breytist auk þess sem
stjórn sjóðsins á auðvitað eftir að
samþykkja úthlutunarreglurnar.“
Eiríkur segir að í tillögu Bænda-
samtakanna sé gert ráð fyrir að
umsóknir um styrkina verð með
sama sniði og umsóknir um aðra
jarðabótastyrki.
Steingrímur J. Sigfússon sjávar-
útvegs- og landbúnaðarráðherra segir
það fagnaðarefni að lögin skuli hafa
verið samþykkt. „Það er að mínu viti
afar mikilvægt að samkomulag skuli
hafa náðst um breytingar á lögum um
sjóðinn og nú þarf bara vinda bráðan
bug að því að klára að setja reglur um
það með hvað hætti sjóðnum verður
beitt. Ég vona að þetta bráðabirgða-
ákvæði verði til þess að bændur muni
eiga auðveldara með að kaupa áburð
og það muni minnka hættuna á að við
stöndum frammi fyrir uppskerubresti
sem er það versta sem gæti gerst.“
fr
Ný lög um Bjargráðasjóð samþykkt
Bráðabirgðaákvæði heimilar styrkveitingu til áburðarkaupa
Vonast er til að upphæðin geti numið 250 milljónum króna