Bændablaðið - 24.03.2011, Blaðsíða 20

20 Bændablaðið | fimmtudagur 24. mars 2011
Reynir Barðdal, bústjóri Loðfelds
ehf. á Sauðárkróki, segir að loð-
dýrarækt eigi gríðarlega mikla
framtíð fyrir sér á Íslandi og geti
orðið stóriðja ef rétt sé haldið á
málunum. Uppbyggingin eigi að
fara fram sem næst þeim stöðum
þar sem hráefnið til fóðurgerðar-
innar fellur til, en ekki í afdölum
utan alfaraleiðar. Hann talar þar
af mikilli reynslu sem einn af
frumkvöðlum loðdýraræktar á
Íslandi. Í janúar voru 40 ár liðin
frá því hann kom til Sauðárkróks
með fyrstu minkana frá Noregi.
Reynir segir að innflutningur á
kynbótadýrum frá Danmörku sé
lykillinn að þeim góða árangri
sem náðst hafi í loðdýrarækt á
undaförnum árum. Það hafi leitt
til þess að íslenskir loðdýrabændur
séu nú að fá næsthæsta skinnaverð
á Norðurlöndum.
Skinnaframleiðsla sem stóriðja
„Við erum að fá yfir sjö þúsund krón-
ur fyrir bestu skinnin og erum þarna
með mikla auðlind. Við eigum alla
möguleika á að stórefla þessa grein
þannig að hún skili milljarða króna
tekjum fyrir þjóðarbúið á hverju ári.“
Bendir Reynir á að Danir séu að
framleiða um 13 til 14 milljónir
minkaskinna á ári. Ef hæsta verð
fengist fyrir öll þau skinn gæti það
skilað Dönum hátt í 100 milljörðum
íslenskra króna. Í Danmörku er pláss-
leysi hinsvegar farið að há frekari
þróun í minkaræktinni og þess vegna
hafa menn m.a. litið til Íslands sem
mögulegs framleiðslulands í stórum
stíl.
Á Íslandi er verið að framleiða
í heild um eða innan við 200 þús-
und skinn á ári. Reynir segir að
Íslendingar eigi vel að geta stóraukið
framleiðsluna. Ekki þurfi að flytja inn
danska bændur til þess. Þekkingin sé
til staðar og nægt hráefni til fóður-
gerðar, en samt sé nauðsynlegt að
gera margvíslegar endurbætur.
„Við gætum sett okkur það mark-
mið að framleiða eftir tíu ár kannski
um 10% af því sem Danir framleiða
í dag. Til að það sé hægt þarf þó að
leggja í ákveðna grunnvinnu; hugsa
okkar framleiðslu og fóðurgerð upp
á nýtt og horfa þar á landið sem eina
heild.“
Hráefnið vannýtt auðlind
„Hráefni sem fallið getur til fóður-
gerðar hérlendis er mikið og er
vannýtt auðlind. Þarna er prótein
sem allur heimurinn er að leita að í
vaxandi mæli. Í dag erum við að urða
stærstan hlutann af þessu með ærnum
kostnaði í stað þess að skapa úr því
verðmæti. Eitthvað er þó flutt út til
fóðurgerðar fyrir danska loðdýra-
rækt, sem við gætum auðveldlega
nýtt sjálf.
Við eigum að byrja á að kort-
leggja hversu mikið af próteini fellur
til í landinu í margvíslegu formi og
nýta það síðan eins og hægt er. Þeim
mun betur sem farið er með þetta
hráefni, þeim mun meira er greitt
fyrir það til framleiðslu á fóðri eða
öðrum verðmætum.“
Nefnir Reynir sem dæmi afskurð,
fitu, hausa og innmat úr kjúklingum,
svínahausa og annað sem að mestu
leyti er urðað í dag. Úr öllu þessu
megi gera verðmætt fóður.
Úr seglagerð í minkarækt
Hvað kom til að þú ákvaðst að leggja
loðdýraræktina fyrir þig?
„Ég fór í Iðnskólann og það lá
beinast við að læra seglasaum þar
sem pabbi átti Seglagerðina Ægi í
Reykjavík. Hann taldi ekkert óeðli-
legt að ég gæti saumað segl eins og
hann. Hafberg Þórisson vinur minn,
sem rekur nú Garðyrkjustöðina
Lambhaga í Reykjavík, var þá far-
inn út til Noregs í garðyrkjunám.
Á þessum tíma höfðu þingmenn-
irnir Ásberg Sigurðsson og Pétur
Sigurðsson flutt tillögu á Alþingi
um að leyfa loðdýrarækt hérlendis.
Í framhaldi af þeirri umræðu spurði
ég Hafberg hvernig þessu væri háttað
í Noregi. Hann fór og skoðaði þetta
og sagði það bara mjög sniðugt og
hvatti mig til að koma til Noregs og
skoða það sjálfur.
Ævintýraþráin var sterk hjá mér
og sjálfsagt hjálpaði það til að mér
leiddist seglagerðin. Ég fór því út
til Noregs 1969 og fór að vinna þar
á loðdýrabúi. Í framhaldinu fór ég í
landbúnaðarskóla þar ytra sem bauð
upp á nám í loðdýrarækt. Þar lærði
ég fóðurfræði, erfðafræði og allt sem
nauðsynlegt var talið til að geta rekið
loðdýrabú. Ég fékk þar undirstöðuna
og hafði því forgjöf umfram aðra
sem voru að hugsa um að setja á
fót loðdýrabú á Íslandi á þeim tíma.
Þessi undirstaða reyndist mér mjög
mikilvæg. Sérstaklega hvað fóðrið
varðar, því það hefur alltaf verið
Akkilesarhæll þessarar greinar frá
fyrstu tíð hérlendis. Þar þurfum við
að byggja upp gagna- og þekkingar-
banka.“
Kom með fulla flugvél af minkum
„Í framhaldi af þessu var haft sam-
band við mig frá Sauðárkróki af
áhugahópi um að byggja þar upp
loðdýrarækt. Var ég beðinn um að
kaupa dýr fyrir þá í Noregi. Ég fékk
ekki verri mann mér til aðstoðar en
Eyjólf Konráð Jónsson alþingis-
mann. Niðurstaðan var að við
komum heim með 1.224 dýr þann
15. janúar árið 1971.“
Reynir segir að Sólfaxi, fjögurra
Fjörutíu ár eru liðin frá því fyrstu minkarnir komu með flugi frá Noregi til Sauðarkróks:
„Loðdýrarækt gæti orðið stóriðja á Íslandi“
– segir Reynir Barðdal, sem telur þó nauðsynlegt að gjörbreyta uppbyggingu í greininni
Reynir Barðdal, bústjóri Loðfelds ehf. á Sauðárkróki, hætti við að gerast seglasaumari og varð loðdýrabóndi. Nú hefur hann staðið vaktina í 40 ár og engan bilbug er á honum að finna. Reynir
sér fyrir sér að Íslendingar geti gert loðdýrarækt að stóriðju ef rétt er á málum haldið. Mynd | HKr.
Dýrin hafa gjörbreyst með ræktun
Frá því búið á Sauðárkróki hóf
starfsemi fyrir fjórum áratugum
hafa átt sér stað miklar kynbætur
með ræktun á mink, sem gefur mun
stærri skinn en áður. Í upphafi var
algengt að læðurnar væru um 700
grömm að þyngd og högnarnir um
1.800 grömm. Í dag þykir ekki
gott nema læðurnar séu 1.800 til
2.000 grömm og högnarnir 3.000 til
4.000 grömm. Reynir Barðdal segir
að högnar undir þrem kílóum séu
hreinlega ekki settir á í dag. Eðlileg
viðkoma hjá minkum í dag þykir
vera á bilinu 5 til 5,5 hvolpar á ári.
Á Suðurlandi voru minkabændur
jafnvel að ná enn betri árangri en
þetta í fyrra. Þá hefur einnig verið
lagt upp úr því að rækta dýr sem
gefa stutt og þétt hár og þunnt skinn
þannig að léttleikinn verði sem
mestur. Áferðinni má því líkja við
flauel. Það eykur notagildi skinn-
anna til mikilla muna. Er því jafn-
vel farið að brúka þau í tískuhúsum
Parísar í kjóla og flíkur, sem nota
má jafn sumar sem vetur. Sólfaxi, fjögurra hreyfla vél frá Flugfélagi Íslands, lenti á Sauðárkróksflugvelli
þann 15. janúar 1971 með 1.224 minka innanborðs.