Fréttablaðið - 27.01.2012, Qupperneq 16

16 27. janúar 2012 FÖSTUDAGUR
FRÁ DEGI TIL DAGS
greinar@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRI: Ólafur Þ. Stephensen olafur@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að
fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í
gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
Sögulega hefur lítill sparnaður verið á Íslandi. Því hafði það alvarlegar
afleiðingar þegar lög um sparnað vegna
húsnæðis voru afnumin í lok síðustu
aldar. Það unga fólk sem keypti sína
fyrstu eign á árunum 2000 til 2008 átti
lítið sem ekkert eigið fé. Til að koma til
móts við takmarkað eigið fé stóðu því til
boða lán með allt að 100% veðsetningu.
Fáir valkostir buðust umfram séreign og
eina leiðin sem margir sáu til að tryggja
sér öruggt húsnæði var að taka lán og fá
lánað veð hjá ættingjum og vinum.
Í dag stendur þessi hópur eftir með
þunga skuldabyrði vegna mikilla hækk-
ana á verðtryggðum lánum og lækkandi
fasteignaverðs. Búsetuformum hefur
ekki fjölgað, verðtryggingin tröllríður
enn bókhaldi íslenskra heimila og enginn
hvati er til sparnaðar vegna húsnæðis-
kaupa.
Því er ekki að furða að þeir sem hafa
ekki enn drekkt sér í skuldum horfa með
hryllingi til þátttöku á íslenskum hús-
næðismarkaði. Úr þessu verður að bæta.
Undir minni forystu lagði meirihluti
verðtryggingarnefndar efnahags- og við-
skiptaráðherra til fjölmargar leiðir til að
búa til betri húsnæðismarkað. Þar er lagt
til að innleitt verði óverðtryggt húsnæðis-
lánakerfi að danskri fyrirmynd, í stað
verðtryggðra jafngreiðslulána. Brýnt
væri að fjölga búsetuformum með því að
styrkja rekstrarumhverfi leigufélaga og
húsnæðissamvinnufélaga. Það væri hægt
að gera með því að styðja við fjármögn-
un þeirra með stofnstyrkjum, ívilnunum
og tímabundnum opinberum stuðningi
og breytingum á húsnæðisbótakerfinu.
Þegar er unnið að þessu.
Síðast en ekki síst þyrfti að hvetja
til sparnaðar. Það verður að gera til að
hraða eignamyndun, lækka fjármagns-
kostnað og minnka skuldsetningu heimil-
anna.
Því hyggst ég leggja fram frumvarp
um skattaívilnun til ungs fólks sem vill
leggja til hliðar peninga til að kaupa hús-
næði eða búseturétt. Þar er lagt til að
reglubundinn sparnaður til húsnæðisöfl-
unar sem stofnað er til fyrir 34 ára aldur
veiti 20% skattaafslátt af innleggi hvers
árs, að hámarki 200 þús. kr. Sparnaður-
inn yrði undanþeginn fjármagnstekju-
skatti.
Þannig tryggjum við að börnin okkar
steypi sér aldrei aftur í sömu skuldir og
við.
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Atli Fannar Bjarkason (dægurmál) atlifannar@frettabladid.is
HELGAREFNI: Sigríður Björg Tómasdóttir, ritstjórnarfulltrúi, sigridur@frettabladid.is MENNING: Bergsteinn Sigurðsson bergsteinn@frettabladid.is ALLT OG SÉRBLÖÐ: Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is og Sólveig Gísladóttir solveig@frettabladid.is
ÍÞRÓTTIR: Sigurður Elvar Þórólfsson seth@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
HALLDÓR
Hvetjum til húsnæðissparnaðar
Fjármál
Eygló
Harðardóttir
alþingismaður
S
amkeppniseftirlitið kynnti í gær mikla úttekt á verð þróun og
samkeppni á dagvörumarkaði. Þar eru helztu nýmælin þau
sem Fréttablaðið sagði frá í gær, að stofnunin beinir sjónum
að birgjum og staðfestir það sem lengi hefur verið staðhæft,
að þeir mismuna mjög verzlunum eftir stærð og umfangi.
Þannig borga smærri dagvöruverzlanir að jafnaði 15% hærra
verð en Hagar, sem bera enn ægishjálm yfir dagvörumarkaðinn,
þótt markaðshlutdeild fyrirtækisins hafi minnkað undanfarið, meðal
annars vegna skilyrða sem Sam-
keppniseftirlitið hefur sett. Litlu
búðirnar eiga enga möguleika á að
vera samkeppnishæfar í verði við
stóru lágvöruverðskeðjurnar.
Samkeppniseftirlitið dregur í
efa að viðskiptakjör birgja til smá-
söluverzlana styðjist í öllum til-
vikum við málefnaleg sjónarmið
og telur að erfitt muni reynast að sýna fram á það, þótt ekki sé nema
vegna þess að um 40% viðskiptasamninga á markaðnum séu ekki
skriflegir. Það beinir því þeim tilmælum til birgjanna að þeir endur-
meti verðstefnu sína og hugi að því hvort afsláttarkjörin markist af
„eðlilegu magnhagræði eða samkeppnishamlandi kaupendastyrk“,
þ.e. hvort stærstu keðjurnar geti knúið fram óeðlilegan afslátt, á
kostnað smærri verzlana.
Full ástæða er til að Samkeppniseftirlitið beiti sér gagnvart birgj-
unum. Stofnunin telur hins vegar ekki síður mikilvægt að stjórnvöld
grípi til aðgerða til að efla samkeppni og nefnir þar sérstaklega breyt-
ingar á búvörulögum og afnám innflutningstolla.
Eins og rakið er í skýrslu stofnunarinnar hafa stjórnvöld oftast
nær látið tillögur samkeppnisyfirvalda um að efla samkeppni og
frjáls viðskipti í búvörugeiranum sem vind um eyrun þjóta. Land-
búnaðarráðherrar hafa áratugum saman ástundað grímulausa hags-
munagæzlu fyrir framleiðendur og afurðastöðvar í landbúnaði, á
kostnað almennra neytenda.
Því miður virðist ekki ætla að verða mikil breyting á þessu, miðað
við viðbrögð Steingríms J. Sigfússonar í Fréttablaðinu í dag. Er hann
þó fyrsti ráðherrann sem fer bæði með samkeppnismál og land-
búnaðarmál í stjórnarráðinu. Samkvæmt gamalli hefð velur hann
sérhagsmunina fram yfir almannahagsmuni.
Ráðherrann réttlætir fyrirhugað aðgerðaleysi sitt með orðaleppn-
um fæðuöryggi, sem er oft dreginn upp þegar verja þarf einokun og
viðskiptahömlur í landbúnaði. Í því ljósi er áhugavert að skoða dæmið,
sem Samkeppniseftirlitið nefnir af nánast eina tilvikinu, þar sem
farið var að tillögum þess og tollar á innfluttu grænmeti felldir niður,
jafnframt því sem stuðningi við grænmetisbændur var breytt til að
efla samkeppni. Niðurstaðan varð sú að verð á grænmeti lækkaði,
hlutur innlendrar framleiðslu jókst, Íslendingar borða meira græn-
meti og vöruþróun og sérhæfing í greininni jókst, sem þýðir að neyt-
endur hafa meira úrval. Stríðir eitthvað af þessu gegn fæðuöryggi?
Það á ekki að stilla viðskiptafrelsi og samkeppni annars vegar og
hagsmunum bænda og fæðuöryggi hins vegar upp sem andstæðum.
Samkeppnisráðherrann hlýtur að geta komizt að skynsamlegu sam-
komulagi við landbúnaðarráðherrann í þessu máli.
Samkeppnisráðherrann þarf að
tala við landbúnaðarráðherrann:
Samkeppnin
er allra hagur
Ólafur Þ.
Stephensen
olafur@frettabladid.is
SKOÐUN
Hefur svarað sjálfum sér
Ásmundur Einar Daðason, þingmaður
Framsóknarflokksins, spurði Jóhönnu
Sigurðardóttur forsætisráðherra að
því hvort hún hefði hugleitt stöðu
sína á ráðherrastóli í ljósi ábyrgðar
hennar á hruninu. „Hefur hæstv.
forsætisráðherra hugleitt sína
persónulegu stöðu sem
forsætisráðherra þjóðarinnar
eftir hrun í ljósi þess að hún
átti sæti í þessari ríkisfjár-
málanefnd í aðdraganda
hrunsins? Þetta er
athyglisverð spurning,
en Ásmundur Einar
svaraði raunar hvað
sjálfan hann varðaði
þegar hann studdi Jóhönnu sem for-
sætisráðherra, þá þingmaður Vinstri
grænna.
Ég er að tala um þig
Nokkrir þingmenn spurðu forsætis-
ráðherra í gær um undirskriftasöfnun
gegn Ástu Ragnheiði Jóhannesdótt-
ur, forseta Alþingis, og framtíð
hennar í forsetastóli. Meðan á
því stóð sat Ásta Ragnheiður
Jóhannesdóttir, forseti Alþingis,
fyrir aftan þingmenn, sló í
bjöllu ef Jóhanna titlaði
ekki rétt og bað
um að orðum
yrði beint til
forseta.
Eins og að drekka vatn
Steingrímur J. Sigfússon verður gestur
á landsfundi Samfylkingarinnar og fetar
þar í fótspor ekki ómerkari manna en
Björgólfs Guðmundssonar og Styrmis
Gunnarssonar, sem báðir hafa gert slíkt
hið sama. Steingrímur á að ræða um
breytingar á fiskveiðistjórnarkerfinu.
Lofsvert er þegar flokkar leita út
fyrir eigin raðir eftir upplýsingum
og Steingrímur fær hrós fyrir að
mæta. Enda verður þessi fundur
honum líklega mun auðveldari
en landsfundir í hans
eigin flokki.
kolbeinn@frettabladid.is