Nýjar kvöldvökur - 01.03.1919, Qupperneq 4

34
NÝJAR KVÖLDVÖKUR.
skoðun, datt honum þó aldrei í^hug að bregð-
ast þeim mönnum, sem hann var í fjármála-
sambandi við, meðan það stóð. Hann hefndi
sín grimmilega á þeim mönnum, sem hann
var í fjármálásambandi við, ef þeir reyndu að
svikja hanrú Peim veittu ekki af að biðja Guð
að vernda sig fyrir Lofteldi.
Fjármálamenn við endilanga Kyrrahafsströnd-
ina, munu seint gleyma kenningu þeirri, sem
þeir fengu við aðfarir Karles Klinkners og
vörufélagsins í California og Altamont. Klink-
ner var þar forseti félagsins og hann og Elam
Harnish féflettu í félagi San. José brautar-
félagið. Rá veitti hið volduga vatnskrafts- og
lýsingarfélag brautarfélaginu aðstoð og hjálp,
og harðnaði þá stríðið til muna. Rá þótti
Klinkner snjallræði að yfirgefa Harnish og slást
í. lið með mótstöðumönnunum. Komst þá
Harnish í verstu klemmu og tapaði þrem milj-
ónum, áður en hann gat haft sig út úr spil-
inu, en þá hafði hann gengið svo frá vöru-
félagi Klinkners, að það var sama sem gjald-
þrota. Svikum Klinkners við það félag varð kom-
ið upp og hann hneptur í fangelsi, og þár fyrir-
fór hann sér. Harnish misti nú ekki einasta tökin
á brautarfélaginu, heldur hrundi nú margt
fleira fyrir honum og miljónir hans hurfu út
í veður og vind. Rað var mál manna, sem
talið var að vit hefðu á þeim hlutum, að hann
myndi hafa getað komist að þolanlegum kjös-
um við brautar- og vatnskraftsfélagið, svo tap
hans hefði eigi orðið eins gífurlegt og raun
varð á, en það var eigi að hans skapi. Hann
lagði niður vopnin gegn þeim félögum, og
töldu mi margir hann úr' sögunni og með öllu
yfirunninn, en þá lét hann höggið ríða, sem
engan hafði grunað, og voru þá öllum hreyf-
inguin hans gefnar hins nákvæmustu gætur.
Áður en nokkurn varði, hafði hann með Na-
poleonsku snarræði náð undir sig flestum
hlutabréfum og eignum Californiu og Altamonts
vörufélagsins, sem nú voru álitin lítilsvirði.
Hann náði því allri stjórn þess félags undir
sig og fengu nú fjölskyldur Klinknanna, sem
mjög voru riðnar við það íélag, að kenna á
hnúum hans. Harnish vissi, að engan hafði
grunað, að hann mundi beita þessu bragði,
Hann vissi og vel, að vörufélagsfyrirtækið hvíldi
á heilbrigðum grundvelli og var arðvænleg
stofnun. Rað var einungis í bráðabyrgðar-
fjárkreppu, af því að Klinkner hafði sóað pen-
ingum þess, en mundi eftir fáa mánuði, undir
góðri stjórn, standa faslari fótum en nokkru
sinni áður. Hann hikaði því eigi við að verja
sínum síðustu peningum til að ná yfirráðunum
yfir samvinnufélaginu, meðan enginn sá hin
góðu skilyrði, sem það haíði til að rétta við,
og allir áttu von á, að Harnish myndi reyna að
brjóta fjárkreppugarðinn annarsstaðar. Retta
verður til þess, hugsaði hann, að menn hugsi
sig tvisvar um framvegis, áður enn þeir leggja
út í það, að reyna að féfletta Lofteld.
Orsökin til þess, að Harnish þótti flesíum
mönnum ósvffnari á fjármálasviðinu var rneðal
annars sú, að hann fyrirleit þá menn, er hann
spilaði við. Hann hafði þá föstu sannfæringu,
að ekki einn af hundraði af þeim möttnum
væri innst inni ráðvandur, *og hinir fáu ráð-
vöndu, sem þar findust, töpuðu venjulega og
hyrfu út úr spilinu. Reynsla hans í Nýju Jór-
vík hafði opnað augu hans, og hann sá nú
glöggast hina svörtustu hlið viðskiftalífsins.
Með tilliti til mannfélagsskipulags og stjórnar-
fars hafði hann myndað sér skoðanir, sem
voru sem næst á þessa leið:
Mannfélagið var með þess ríkjandi skipu-
lagi ein vel útbúin svikamilia. Fjöldi manna
hafði erft dugleysi frá foreldrtim sínum. Menn
og konur, sem ékki væru svo voluð, að
þau væru lokuð inni í geðveikrahælum, en sem
þó hefðu ekki hæfileika til þess að verða ann-
að en vatnsberar og brennihöggvarar. Retta
fólk, og fleiri heimskingjar, bæru virðingu fyrir
hinu rotna skipulagi og þætti það ágælt. Reir
yrðu þeim svo að bráð, sem sjá og skilja,
hvers virði fjárglæfrar eru.
Vinnan, hin reglubundna vinna, var undir-
staðan undir öllu ríkidæmi. Rað skiftir engu
hvort það var einn poki af kartöflum, vandað
hljóðfæri eða vel útbúinn vélavagn, þá urðu