Fréttatíminn - 13.01.2012, Blaðsíða 18

S
kipulags- og umhverfismál mið-
borgar Reykjavíkur komast
inn á milli í hámæli. Fjölmiðlar
landsins loga þá stafna á milli í
tilfinningaríkum umræðum um
verndunarmál miðborgarinnar. Verndun-
arsinnar takast á við uppbyggingarsinna.
Einstök hús eru til umfjöllunar, hvort þau
eigi að standa eða víkja fyrir nýrri uppbygg-
ingu. Undanfarið hefur verið nokkuð hlé á
þessari umræðu enda framkvæmdagleði
þessa dagana í lágmarki. Nú er því lag til
að skoða skipulagsmál miðborginnar út frá
fleiri sjónarhornum. Verndunarmál og upp-
bygging einstakra lóða er aðeins hluti af
mun stærra máli. Ýmsum gundvallarspurn-
ingum um miðbæinn þarf að svara áður en
lengra er haldið. Hver á staða miðborgar-
innar að vera gagnvart höfuðborgarsvæðinu
og landinu öllu? Hvernig miðborg viljum
við eiga? Viljum við safn eða lifandi miðbæ?
Viljum við leiktjöld eða raunveruleg hús?
Eiga Reykvíkingar að lifa lífinu í úthverfum
og heimsækja aðeins miðbæinn til spari,
knæpurnar á föstudags- og laugardagskvöld-
um og á sunnudögum fara með fjölskyld-
unni til að sjá hvernig fólk lifði áður fyrr?
Miðbærinn verði þannig fyrst og fremst safn
um fyrri tíð sem aðlagaður er að þörfum
erlendra ferðamanna. Eða viljum við eiga
lifandi miðborg þar sem fólk býr og starfar
með fjölbreyttri starfsemi sem höfðar til
alla aldurshópa, borgarbúa, landsmanna og
ferðamanna?
Borgarbyggð
Saga borga er löng. Þegar sérhæfing starfa
kom til sögunnar kom þéttbýlið í kjölfarið.
Elstu borgir eiga sér árþúsunda langa sögu.
Í þéttbýlinu þróaðist siðmenningin. Hug-
myndir gengu hraðar á milli manna. Máttur
samvinnunnar uppgötvaðist og það lærðist
að taka þurfti tillit til næsta manns.
Borg má líkja við lifandi vef sem tekur
hægfara breytingum í tímans rás. Byggð
borgarinnar aðlagast nýjum þörfum, starf-
semi og hugmyndum hvers tíma. Hver kyn-
slóð setur sín spor í borgarmyndina sem eru
misstór og sýnileg eftir efnum og ríkjandi
hugmyndum hvers tíma. Borg sem tekur
engum breytingum er ekki borg – hún er
safn.
Þegar við berum Reykjavík saman við
aðrar borgir gleymist oft hvað Reykjavík
er ung borg. Hún breyttist úr þyrpingu
nokkurra húsa í litla borg á rúmum 100
árum. Samanburður við aðrar eldri borgir
er því oft erfiður. Eldri borgir státa yfirleitt
af stórum gömlum mibæjarsvæðum með
þéttri borgarbyggð sem stundum er nefndur
borgarmassi. Reykjavík hefur takmarkaðan
borgarmassa og hlutfall hans miðað við út-
hverfabyggð er lágt í Reykjavík.
Einkenni borgarmassans, eða þeirra
borgarhluta sem byggðust upp fyrir miðja
síðustu öld, er mikill þéttleiki og skýr bæjar-
rými. Húsin afmarka útirýmin; götur, torg
Að byggja sér fortíð
Mögulegt brotthvarf Nasa og nýtt hótel við Ingólfstorg er aðeins nýjasti kaflinn í langri átakasögu um skipulagsmál miðborgar Reykjavíkur.
Helgi B. Thóroddsen arkitekt skoðar hér ýmsa fleti á þeirri sögu.
Nú er búið að breyta húsum við Laugaveg 4-6 aftur til upprunalegs horfs og stóri „Bieringsglugginn“ horfinn. Viljum við að fleiri timburhúsum við Laugaveginn verði breytt eins? Ljósmynd/Teitur
Framhald á næstu opnu
18 skipulag Helgin 13.-15. janúar 2012