Bændablaðið - 01.08.2013, Blaðsíða 8

8
Fréttir
Selatalningin mikla var haldin á
vegum Selasetur Íslands þann 21.
júlí síðastliðinn. Talningin hefur
farið fram árlega síðan árið 2007
og var þetta því sjötta skiptið.
Markmið talningarinnar er að
fylgjast með fjölda og staðsetningu
landsela í kringum Vatnsnes og
Heggstaðanes, ásamt því að gefa
almenningi tækifæri á að kynnast
og taka þátt í rannsóknarstarfsemi
Selaseturs Íslands.
Selir voru taldir á allri strand-
lengjunni á Vatnsnesi og Heggstaðanesi
í Húnaþingi vestra, en það er samtals
um 100 km. 30 manns tóku þátt í
talningunni og fóru gangandi, ríðandi
eða á báti. Talningin byggir algjörlega
á þátttöku sjálfboðaliða, en með þessu
móti gefst færi á að kanna stórt svæði
á mjög stuttum tíma.
Í ár sáust samtals 757 selir á
svæðinu (aðallega landselur). Það
eru aðeins fleiri selir en sást 2012,
en þá voru talin 614 dýr. Hinsvegar
hefur fjöldinn árin þar á undan verið
yfir 1.000 dýr. Mikilvægt er að hafa
í huga að þessar talningar eru aðeins
vísbending um lágmarksfjölda þeirra
sela sem dvelja á þessu svæði. Margir
þættir hafa áhrif á fjölda sela sem liggja
uppi í látrunum og veður er einn þeirra.
Athuga ber að tölurnar segja ekki
til um ástand landsselsstofns í heild.
Stofnstærðarmat á landsel fór síðast
fram 2011 og hefur farið fram reglulega
síðan árið 1980 og þá hefur verið talið
um land allt úr flugvél. Niðurstöður
þeirra talninga benda til þess að
landselstofninn hafi staðið í stað síðan
árið 2003 og sé tæplega 12 þúsund dýr.
/Selasetur Íslands
Æ fleiri bændur hafa tekjur af því
að leiðsegja gestum um bú sín og
fræða um landbúnað. Í fréttum á
dögunum var sagt frá bændunum á
Friðheimum í Bláskógabyggð sem
búast við um 40 þúsund gestum á bú
sitt í ár og þau merku tímamót urðu
í síðasta mánuði að gestur númer
100 þúsund heimsótti gestastofuna
á Þorvaldseyri þar sem eldgosið
í Eyjafjallajökli birtist gestum
ljóslifandi. Í Eyjafirði, Kjósinni
og í Hvalfirði eru bæir sem taka á
ári hverju á móti þúsundum grunn-
og leikskólabarna í fylgd foreldra
og kennara. Þá hafa nokkrir bæir
opnað veitingahús og bari inni á
sínum bújörðum. Landsfrægir eru
bændurnir í Garði og Holtseli í
Eyjafjarðarsveit sem Akureyringar
hafa verið duglegir að heimsækja
síðustu missseri. Fleiri bændur eru
að sinna fróðleiksfúsum gestum en
innan vébanda Opins landbúnaðar,
tengslanets bænda sem taka á móti
gestum í sveitinni, eru nú 35 bæir
sem veita allir mismunandi þjónustu
í þessum dúr. Upplýsingar um þá
má finna í bæklingi Ferðaþjónustu
bænda og á bondi.is.
Tugþúsundir gesta heimsækja bændur
Innlendir og erlendir ferðamenn leita
í sveitina eftir fræðslu og afþreyingu
Nokkru fleiri selir í Húnaþingi vestra en í fyrra
Niðurstöður úr
Selatalningunni miklu 2013
Vélaverkstæði Þórs
Meira gert við gamlar búvélar en áður
„Það er ágætt að gera hjá okkur í
búvélaviðgerðum. Bændur eru
duglegri en áður að láta gera við
tæki í stað þess að kaupa nýtt,“ segir
Stefan Trocki, verkstæðisformaður
hjá Þór hf. í Reykjavík. Hann segir
að dráttarvélar komi víða að til
viðgerða en fyrirtækið bjóði líka
upp á að heimsækja bændur og gera
við á bæjunum. „Við förum yfirleitt
tveir og erum þá á ferðinni í 3-4 daga
í einu og keyrum um í þjónustubíl
með öllum helstu verkfærum. Við
erum fljótir að bregðast við þegar
bændur hafa samband en verðið
á þjónustunni fer eftir því hversu
langt þarf að fara og auðvitað hvað
þarf að gera.“ Stefan segir bændur
kvarta sáran yfir háu varahlutaverði
en við því sé lítið að gera – vélarnar
verði að virka.
Auk búvélaviðgerða sinnir
verkstæðið viðhaldi og viðgerðum
á ýmsum smáverkfærum, s.s.
borvélum, heimilissláttuvélum og
fleiru sem Þór er með til sölu í
sínum verslunum.
Þúsundþjalasmiðirnir á verkstæði Þórs hf. Stefan Trocki verkstæðisformaður er lengst til hægri en sonur hans
er í þegar minna er að gera að sögn Stefans. Mynd / TB
Myndir / Selasetur Íslands
Þorgrímur Guðbjartsson á Erpsstöðum leiðir gesti um fjósið og útskýrir bú-
skapinn. Hann er með litla afmarkaða sveitaverslun í fjósinu og framleiðir ís og osta.
Mynd / TB
„Þetta lítur alveg svakalega vel út,
betur en mörg undanfarin ár og ég
er hæstánægð,“ segir Sigurbjörg
Snorradóttir á Krossum í
Dalvíkurbyggð, áhugakona um
berjatínslu. Hún telur þó að ber
geti verið eilítið seinna á ferðinni
nú en oft áður. Svipaða sögu er að
segja frá öðrum landshlutum, t.d.
af Vesturlandi, um allt Norðurland
og þá eru góðar líkur á fínni
berjatíð bæði fyrir austan og
vestan.
Engin birkifeti í ár
Birkifeti er fiðrildalirfa sem gert
hefur mikinn óskunda í berjalöndum
víða um land og þar á meðal í
Eyjafirði, en hann leggst m.a. á
berjalyng og nærist á því fyrri hluta
sumar. „Til allrar guðslukku hefur
hans ekki orðið vart í sumar, má vera
að snjóþunginn á liðnum vetri hafi
drepið hann,“ segir Sigurbjörg.
Hún hefur verið á ferðinni á sínum
heimaslóðum, m.a. í Þorvaldsdal
og Svarfaðardal, og segist sjaldan
hafa séð jafn mikið af grænjöxlum
á berjalyngi. „Þannig að ég á ekki
von á öðru en að fólk geti náð sér í
óheyrilegt magn af berjum hafi það
áhuga á því,“ segir hún. Einkum
og sér í lagi er útlitið gott varðandi
aðalbláber og segir Sigurbjörg það í
sínu minni ekki hafa verið betra, en
hún hefur farið til berja undanfarin
26 ár og tínt gríðarlegt magn fyrir
sjálfa sig, vini og vandamenn. „Ég
er orðin virkilega spennt, það er allt
tilbúið og nú get ég bráðum lagst út
í berjamó, ég hlakka mikið til þess,“
segir hún.
Ágætis útlit um allt land
„Nú er ég búin að fara norður og það
lítur vel út með berin. Aðalbláberin
eru komin lengra en bláberin en það
verður rosa berjaspretta ef veður
verður hagstætt og ekki of kalt. En
það er búið að vera skítakuldi fyrir
norðan í allt sumar og lítil sól. En
nú er farið að dimma á næturnar og
þá spretta berin eins og enginn sé
morgundagurinn. Ég er komin með
vatn í munninn og get ekki beðið með
að gleyma mér í góðum berjamó,“
segir Gerður Sjöfn Óskarsdóttir, sem
sendi fréttir af Ströndum.
Úr Dölunum bárust þær fréttir að
fremur kalt hefði verið bæði í vor og
sumar og stuttleg könnun Eyjólfs
Sturlaugssonar leiddi í ljós að
krækiber voru minnst hálfum mánuði
seinna á ferðinni en undanfarin ár.
Bláber eru einnig seinna á ferðinni,
en Eyjólfi sýndist að nóg myndir
verða af þeim. Ísfirðingar eru
bjartsýnir á gott berjaár, gróður er
með besta móti, en sama sagan og í
öðrum landshlutum hvað það varðar
að ber eru seinna á ferðinni nú.
Jóhanna Lárusdóttir, hótelstýra
að Sólbrekku í Mjóafirði, segir
á fésbókarsíðu Berjavina að
berjahorfur þar um slóðir séu
frábærar, það gildi um allar tegundir
berja og megi áhugamenn búast
við að nóg verði af berjum. Anna
Hallgrímsdóttir hefur svo skoðað sig
um í Borgarfirði og segir útlitið þar
gott. /MÞÞ
Berjaspretta góð um allt land en heldur seinna á ferðinni en í meðalári
Horfur á ágætri berjatíð fram undan
Krækiberjalyng.
Um þessar mundir eru stór-
sveppirnir að vaxa úr grasi, eða
öllu heldur úr mosa og lyngi í
skógunum. „Það er góð ástæða
til útiveru að tína sveppi. Einnig
getur uppskeran orðið gott búsílag
fyrir veturinn,“ segir Halldór
Sverrisson, lektor við auðlindadeild
Landbúnaðarháskóla Íslands.
Hann segir að best sé að tína sveppi
í ungskógi.
„Margir veigra sér við að tína
sveppi af því að þeir þekkja þá
ekki. Flestir hafa heyrt um eitraða
sveppi, en þeir eru fáir hérlendis.
Sumir óttast einnig að þeir séu að
tína óæta sveppi,“ segir hann og
bendir á að þessi ótti sé ástæðulaus.
Hér á landi geti fólk haft einfalda
reglu til viðmiðunar. Hattsveppir
séu ýmist með svampkennt pípulag
neðan á hattinum eða fanir, þ.e.
blöð sem liggja eins og geislar út
frá stokknum. „Fyrir byrjendur
er öruggt að tína alla sveppi með
pípulag undir hattinum. Það eru allt
góðir matsveppir og þeir vaxa með
mismunandi trjátegundum.“
Kúalubbi vex með birki og
fjalldrapa, „kannski ekki besti
sveppurinn,“ segir Halldór en góður
ungur og er oft snemma á ferðinni,
fer jafnvel að sjást um miðjan júlí.
Hjá furunni vex furusveppur sem
er afbragðs matsveppur. Umhverfis
lerki finnst svo lerkisveppur sem
mörgum þykir lostæti. „Það gildir
með alla þessa sveppi að best er að
tína þá unga áður en flugur verpa í
þá og sniglar fara að éta þá,“ segir
Halldór.
Tvær aðferðir eru algengastar ef
geyma á sveppi að sögn Halldórs.
Hægt er að steikja þá í smjöri og
frysta í mátulegum skömmtum.
Einnig er hægt að þurrka þá við
hægan hita í ofni. /MÞÞ
Mynd / Halldór Sverrisson