Bændablaðið - 01.08.2013, Blaðsíða 24

24
Utan úr heimi
Það á að leita til annarra rafvirkja
um eftirlit með raflögnum
í útihúsum en þeirra sem
upphaflega settu kerfið upp. Það
sagði Tor Henrik Jule, formaður
Norsvin, félags svínabænda í
Þrændalögum í Noregi, á fundi um
öryggi rafkerfa í peningshúsum.
Tor lét yfirfara rafkerfið í svínahúsi
sínu í október síðastliðnum og taldi
það vera í góðu lagi á eftir. Hann
varð því undrandi þegar opinberir
eftirlitsmenn gerðu 40 athugasemdir
við kerfið í desember síðastliðnum,
þar á meðal á hitaleiðslu sem laga
þurfti í skyndingu. Aðrir bændur
í nágrenninu sem tóku þátt í
verkefninu, höfðu sömu sögu að
segja. Sé á annað borð lagt út í
verkefni sem þetta er sjálfsagt að
komast til botns í því og spara þar
hvorki tíma né fyrirhöfn. Opinberir
rafmagnseftirlitsmenn sem unnu
verkið í desember voru sérhæfðir
í starfi sem þessu. Þá var könnuð
hitamyndun í kerfinu með myndavél
sem tók innrauðar myndir.
Bændum í Noregi sem stunda
búfjárrækt hefur verið uppálagt
að láta yfirfara rafkerfi í útihúsum
sínum á þriggja ára fresti. Áratugur er
síðan gefin voru út opinber fyrirmæli
um það. Brunar á útihúsum eru sem
fyrr algengir í Noregi og mun tíðari
en í nágrannalöndunum. Kröfur um
hæfni rafmagnseftirlitsmanna hafa
hins vegar verið óljósar.
Tor Henrik Jule rekur svínabú
með yfir 100 gyltum. Hann elur
grísina upp í sláturstærð og ræktar
korn til svínafóðurs. Hann lætur
yfirfara rafkerfið í svínahúsinu
þriðja hvert ár. Síðast gerðist það
í nóvember síðastliðnum og um
eftirlitið sá fyrirtækið sem hafði sett
upp kerfið.
„Mikilvægt er að skýrslan sem
verktakinn gerir um verkið sé svo
glögg að hún komi að notum við
eftirlitið. Hjá mér nýttist mér ekki
skýrslan frá verktakanum,“ sagði
Tor Henrik.
/Þýtt úr Bondebladet, ME
Fylgjast þarf vel með raflögnum í útihúsum
Norræna ráðherranefndin vill
tryggja landbúnað til framtíðar
Norrænu matvælaráðherrarnir
hafa gert samning um opinbert
hlutafélag sem er ætlað að tryggja
aðlögun norrænna plöntutegunda
að nýju loftslagi. Að mati þeirra
eiga Norðurlandaríki á hættu að
láta í minni pokann í hnattrænu
kapphlaupi um þróun nýrra
matvæla. Þess vegna hleypa
ráðherrarnir af stokkunum
sameiginlegu átaki. Þeir vilja nú
efla samstarfið um þróun plantna
á Norðurlöndum með opinberu
hlutfélagi um þróun plantna.
Norrænu ráðherrarnir sem fara
fyrir fiskveiðum, landbúnaði,
matvælum og skógrækt hittust á
árlegum sumarfundi dagana 27.-
28. júní í Svíþjóð. Forsendur og
áherslur norrænu ríkjanna fimm
eru afar mismunandi hvað varðar
landbúnað og matvælaframleiðslu.
Norrænu ríkin standa öll andspænis
sömu loftslagsbreytingum og á
flestum sviðum eru þau litlir aðilar á
alþjóðamarkaði. Til þess að tryggja
þróun á uppskeru á Norðurlöndum
er hlutafélagið stofnað en það mun
m.a. stuðla að rannsóknum og þróun
fjölda plöntutegunda.
„Í hnattvæddum heimi með
breytilegu loftslagi er afar
mikilvægt að við tryggjum
matvælaframleiðslu, staðbundið
og svæðisbundið,“ sagði Dagfinn
Høybråten, framkvæmdastjóri
Norrænu ráðherranefndarinnar,
í framhaldi af fundinum. „Við
getum ekki látið viðskiptaöflum
alveg eftir þróun plöntutegunda,
en hið opinbera getur heldur ekki
unnið verkefnið eitt. Þess vegna
er opinbert hlutafélag leiðin til að
efla rannsóknir og þróun þeirra
plöntutegunda sem eru sérlega
mikilvægar fyrir Norðurlönd,“
sagði hann enn fremur.
Staðbundin þróun í brennidepli
Verkefnið á að standa yfir
tímabilið 2014-2017, með
möguleika á framlengingu til 2020.
Tilraunaverkefni með áherslu á m.a.
bygg og epli er nýlokið eftir þriggja
ára tilraunastarf. Það á að mynda
grundvöll fyrir áframhaldandi vinnu
sem stjórnað verður af stofnun
Norrænu ráðherranefndarinnar
um líffræðilegan fjölbreytileika,
norræna genabankanum Nordgen.
Samhliða því að menn vilja
tryggja það að þróun plantna
aðlagist að norrænu veðurfari, hafa
ráðherrarnir einnig sett félagslega-
og hagræna þróun í dreifbýli í
brennidepil.
„Í nútíma bæ á landsbyggðinni
er möguleiki á nýjum aðgerðum og
nýsköpun á fjölda sviða,“ að mati
Eskil Erlandsson matvælaráðherra
Svíþjóðar, sem hefur ýtt úr
vör verkefninu „Den moderna
landsbygden“ í Svíþjóð. „Hið nýja
lífhagkerfi á mikla möguleika á
að tryggja störf og framleiðslu á
landsbyggðinni og við þurfum
að vinna saman til að þróa þessa
möguleika. Norræna verkefnið um
plöntuþróun er gott dæmi um nýja
hugsun sem byggir á okkar gömlu
landbúnaðarhefð,“ sagði hann enn
fremur.
Kröfur um aðlögun eru ekki samningaviðræður
ESB-málin
Erna Bjarnadóttir
hagfræðingur
Bændasamtaka
Íslands
eb@bondi.is
Norðurlöndin eiga á hættu að
láta í minni pokann í hnattrænu
kapphlaupi um þróun nýrra matvæla.
Þann 17. júlí 2013 voru liðin 4
ár síðan sendiherra Íslands í
Stokkhólmi, Guðmundur Árni
Stefánsson, afhenti umsókn Íslands
um aðild að ESB en Svíar fóru
þá með formennsku innan ESB.
Umsóknin var afhent á grundvelli
þingsályktunartillögu Alþingis sem
hljóðaði á þessa leið:
„Alþingi ályktar að fela
ríkisstjórninni að leggja inn umsókn
um aðild Íslands að ESB og að
loknum viðræðum við sambandið
verði haldin þjóðaratkvæðagreiðsla
um væntanlegan aðildarsamning.
Við undirbúning viðræðna og
skipulag þeirra skal ríkisstjórnin
fylgja þeim sjónarmiðum um
verklag og meginhagsmuni sem
fram koma í áliti meiri hluta
utanríkismálanefndar.“
Á þessum 48 mánuðum hefur mikið
vatn runnið til sjávar og síðustu vikur
úr himninum líka. Samningaviðræður
hófust síðan formlega í júní 2010 eða
fyrir 37 mánuðum. Eins og sjá má af
meðfylgjandi töflu tóku viðræður við
Möltu, Lettland, Litháen og Slóvakíu
styttri tíma og stóðu þó öll þessi lönd
utan EES þegar viðræður um aðild
hófust.
En hvað veldur því að þetta mál
hefur þróast með þeim hætti sem hér
er lýst og í allt öðrum takti en t.d.
þegar önnur Norðurlönd sömdu um
aðild á árunum 1992 til 1993 þar sem
viðræður tóku rösklega eitt ár.
Ekkert mark tekið á skilyrðum
þingsályktunar
Líklega vegur þyngst að umsóknin
var í skilningi margra þingmanna og
eflaust langt út fyrir raðir þingsins,
afhent með skilyrðum sem útlistuð
eru í greinargerð með fyrrnefndri
þingsályktun. ESB tekur hins vegar
ekki við umsóknum um aðild sem
settar eru fram með skilyrðum
og bréfið sem var afhent Fredrik
Reinfeldt og Carl Bildt þann 17.
júlí 2009 innihélt enga tilvísun
í greinargerðina við fyrrnefnda
þingsályktun alþingis. Inn í þennan
lygavef hefur því síðan verið fléttað
að hægt sé að semja sig frá regluverki
ESB. Til dæmis er sett fram í
samningsafstöðu Íslands í kafla um
utanríkistengsl krafa Íslands um
að felldir verði niður tollar til ESB
af hráefnum til áliðnaðar. Þar eru
u.þ.b. 3 milljarðar í húfi fyrir þessa
atvinnugrein og þar með þjóðarbúið,
þ.e. verði af aðild Íslands að ESB.
Hefur einhver sýnt fram á í fyrsta
lagi dæmi um að umsóknarland
hafi farið fram með viðlíka
samningsafstöðu varðandi ytri tolla
ESB?
Eru einhver dæmi þess að ESB
hafi breytt sameiginlegum tollum
bandalagsins vegna viðlíka kröfu frá
umsóknarlandi?
Svör óskast en um þetta hefur lítil
umræða verið.
Það vill heldur enginn ræða um
að aðildarsamningur Svía felur í
sér skuldibindingu um að taka upp
Evru og Evrópudómstóllinn getur
neytt Svíþjóð til þess hvenær sem er.
Heppilegra þykir hins vegar að beina
kastljósinu að einhverju sem hægt er
að skeyta orðinu sérhagsmunum við
eins og landbúnaði og sjávarútvegi.
Hagsmunir þessara atvinnugreina, rétt
eins og áliðnar eru þó auðvitað hluti af
þjóðarhagsmunum. Á þessum grunni
byggir hópur fólks samt kröfu sína um
að fá samning á borðið, samning sem
leiðir í ljós hvort ESB fallist á kröfur
um undanþágur Íslands frá regluverki
ESB í liðum x, y og z. Samningur
getur þó ekki klárast nema báðir aðilar
samþykki endanlegan samningstexta.
„Spægipylsuaðferðin“
Til þess að svo geti orðið verður að beita
hinni víðfrægu „spægipylsuaðferð“.
Hún felst í að sneiða viðræðuferlið
niður í örþunnar sneiðar sem síðan
verður að kyngja í áföngum. Á þeirri
vegferð getur ESB hvenær sem er gert
kröfur um að Ísland aðlagi stjórnsýslu
sína eða sýni fram á hvernig staðið
verður að innleiðingu regluverks
ESB og gert það að skilyrðum fyrir
áframhaldi viðræðna. Þetta er ekki
það sem íslensk málvenja notar
kallar samningaviðræður, enda hefur
ESB aldrei haldið því fram að um
samningaviðræður sé að ræða heldur
aðeins aðlögun að regluverki þess.
Þetta grundvallaratriði hafa þeir sem
hingað til hafa veitt viðræðunum
forystu svikist um að útskýra
undanbragðalaust fyrir íslenskum
almenningi.
Land Sækir um Viðræður hefjast Viðræðum lýkur Aðild hefst Viðræður
fjöldi mán.
Bretland júlí 1969* júní 1970 janúar 1972** janúar 1973 18
Danmörk júlí 1969* júní 1970 janúar 1972** janúar 1973 18
Írland júlí 1969* júní 1970 janúar 1972** janúar 1973 18
Noregur júlí 1969* júní 1970 janúar 1972** aðild hafnað 1972 18
Grikkland júní 1975 júní 1976 apríl 1979 janúar 1981 33
Portúgal mars 1977 október 1978 mars 1985 janúar 1986 77
Spánn júlí 1977 febrúar 1979 mars 1985 janúar 1986 73
Austurríki júlí 1989 febrúar 1993 mars 1984 janúar 1995 13
Kýpur júlí 1990 mars 1998 desember 2002 maí 2004 57
Malta júlí 1990 febrúar 2000 desember 2002 maí 2004 34
Svíþjóð júlí 1991 febrúar 1996 desember 2002 janúar 2007 13
Finnland mars 1992 apríl 1993 desember 2002 maí 2004 13
Noregur nóvember 1992 mars 1998 desember 2002 maí 2004 11
Pólland apríl 1994 mars 1998 desember 2002 maí 2004 57
Ungverjaland apríl 1994 febrúar 2000 desember 2002 maí 2004 57
Búlgaría desember 1995 febrúar 2000 desember 2004 janúar 2007 58
Eistland nóvember 1995 mars 1998 desember 2002 maí 2004 57
Lettland september 1995 febrúar 2000 desember 2002 maí 2004 34
Litháen desember 1995 febrúar 2000 desember 2002 maí 2004 34
Rúmenía júní 1995 febrúar 2000 desember 2004 janúar 2007 58
Slóvakía júní 1995 febrúar 2000 desember 2002 maí 2004 34
Slóvenía júní 1996 mars 1998 desember 2002 maí 2004 57
Tékkland janúar 1996 mars 1998 desember 2002 maí 2004 57
Króatía febrúar 2003 október 2005 júlí 2011 1. júlí 2013 68
Ísland 17. júlí 2009 júní 2010 stöðvaðar í júlí 2013 37 + ?
* Umsóknir frá 1967 endurnýjaðar
**Aðildarsamningur undirritaður