Bændablaðið - 01.08.2013, Blaðsíða 16

16
Eldri blöð og tímarit aðgengileg almenningi á netinu
Allir árgangar Bændablaðsins komnir á timarit.is
– hægt að finna gamlar greinar á örskotsstundu
Landsbókasafn Íslands –
Háskólabókasafn lauk nýverið
við að setja gamla árganga af
Bændablaðinu inn á vefinn
timarit.is. Þar er nú hægt að
nálgast blaðið í stafrænu formi
og leita með fullkominni leitarvél
að texta sem birst hefur á
síðum Bændablaðsins í gegnum
tíðina. Skráning í gagnagrunn
Landsbókasafnsins, sem er öllum
opinn að kostnaðarlausu, mun
gjörbreyta aðgangi að blaðinu
fyrir almenning, innan lands sem
utan. Frá árinu 2003 hafa tölublöð
Bændablaðsins verið aðgengileg
á PDF-skjölum á vefnum en eldri
blöð hafa verið ófáanleg. Nú breytist
það, þar sem Bændalaðið er komið
í hóp hundraða íslenskra blaða og
tímarita sem er að finna á timarit.is.
Örn Hrafnkelsson er sviðsstjóri
á Landsbókasafni og er yfir
varðveislu og stafrænni endurgerð.
Hann hefur verið viðriðinn timarit.
is frá upphafi, en vefurinn byrjaði
sem samstarfsverkefni milli lands-
bókasafnanna á Íslandi, í Færeyjum
og á Grænlandi. „Þetta er sá vefur
Landsbókasafnsins sem er mest
notaður. Þarna er að finna bæði
dagblöð og tímarit sem gefin hafa
verið út á Íslandi. Það var byrjað á
því að mynda tímarit og dagblöð frá
19. öld og svo fyrri hluta 20. aldar.
Það sem er einstakt við vefinn er að
þarna eru líka blöð og tímarit sem
eru nær okkur í tíma. Þá á ég við
stóru dagblöðin en síðan eru alltaf að
bætast við fleiri og fleiri blöð sem
við höfum skilgreint sem landsmála-
og héraðsfréttablöð. Bændablaðið er
góð viðbót og þéttir heimildanetið
sem almenningur hefur aðgang að á
netinu.“
2.000-2.500 gestir á degi hverjum
Að sögn Arnar er notkunin á vefnum
mikil en netumferðin minnkar aðeins á
sumrin. Flettingar eru í kringum 25-30
þúsund daglega.
Ítarleg skráning
Starfið í kringum timarit.is er
unnið innan tveggja deilda hjá
Landsbókasafninu. Hjá Íslandssafni,
þar sem allt prentefni kemur inn í
skylduskilum, er efnið undirbúið til
myndatöku. Þar er athugað hvort öll
tölublöð séu til staðar og undirbúið
fyrir skráningu. Þaðan fara blöðin og
tímaritin niður í Myndastofu og þar
er efnið skráð til myndatöku og loks
myndað. Vinnan felst m.a. í því að
skrá árganga, tölublöð og dagsetningar
svo að fólk geti flett í gegnum safnið
með því að leita eftir tölublöðum og
árgöngum. Flestir leita hins vegar eftir
dagsetningum.
Unnið á vöktum við að mynda
gömul blöð
Á Myndastofu vinna að jafnaði
þrír starfsmenn á vöktum frá átta á
morgnana til klukkan níu á kvöldin.
„Myndastofan er líka að mynda
annars konar efni, ekki bara fyrir
timarit.is. Ástæðan er sú að við
viljum halda vélunum gangandi
enda er af nógu að taka. Núna eru
4,5 milljónir blaðsíðna inni á timarit.
is og 830 titlar,“ segir Örn.
Textaleit sparar vinnu og
fyrirhöfn
Einn meginkostur timarit.is er að þar
er fullkomin textaleitarvél sem gerir
notendum kleift að leita eftir orðum í
blöðum og tímaritum. Á augabragði
er hægt að kalla upp greinar eða
umfjallanir í ólíkum prentmiðlum og
safna saman miklum upplýsingum.
„Það breytti mjög miklu fyrir timarit.
is og notkun vefsins að fá textaleitina
í gagnið. Það má segja að við höfum
gengið í gegnum það sama og öll
önnur bókasöfn sem eru að búa til
stafræn söfn. Hugsunin var sú að skrá
niður titla, árgang, tölublöð og fleira
sem bókasafnsfræðingum er tamt að
gera.“ Um leið og áherslan var tekin
af því að leita eftir þessum atriðum
eingöngu og textaleitin efld breyttist
notagildi vefsins mikið að sögn
Arnar. „Það er líka hægt að afmarka
textaleitina við tímabil eða tiltekið
blað og beygingarlýsing íslensks
máls er tekin með í reikninginn. Það
er t.d. hægt að slá inn orðið „bóndi“
og þá leitar tölvan eftir orðinu í öllum
fallbeygingum, fleirtölu og með og
án greinis. Þetta hefur keyrt upp
notkun á vefnum,“ segir Örn.
Timarit.is hefur auðveldað vinnu
sagnfræðinga og annarra sem eru að
grúska í gömlum heimildum. „Ég
man eftir manni sem sat hér við
vinnu á safninu í þrjú ár við að fletta
blöðum um ákveðið málefni. Hann
fór yfir útgefin blöð á löngu tímabili
á svokölluðum míkrófilmum, sem
var afar tímafrekt. Núna er hægt
að afmarka leit við tiltekið blað
eða árgang, setja inn leitarskilyrði
og finna gögnin á örskotsstundu.
Það er líka búið að opna inn á stóru
leitarvélarnar eins og Google. Við
erum að fá mikið af tilvísunum þaðan
inn á timarit.is, jafnvel víða að úr
heiminum,“ segir Örn.
Bændasamtök Íslands kostuðu
myndun Bændablaðsins og innsetn-
ingu á timarit.is en verðið var ámóta
hátt og bóndi fær fyrir þrjú ungneyti
í sláturhúsi. /TB
Myndir / TB
grunni timarit.is á degi hverjum.
1995
1. tölublað
6.000 eintök
Efst á baugi:
- Sameinuð
Bændasamtök
- Ullin góð tekjulind
- Græna
hugmyndafræðin
- Forsvarsmenn
afurðastöðva fastir í
hugarfari sjóðakerfisins
- Skinnasýning í
Hveragerði
- Lífrænn landbúnaður
í sókn
- Úrbóta er þörf
- Samvinna er lykilorðið
Bændablaðið gefið út í 30 þúsund eintökum
400 tölublöð hafa komið út
– Bændablaðið hefur þróast í áranna rás
Það var 14. mars árið 1995 sem fyrsta Bændablaðið
kom út undir merkjum nýstofnaðra Bændasamtaka
Íslands. Markmiðið var að gefa út blað sem skyldi
sent út til allra bænda og vera upplýsandi um málefni
stéttarinnar. Því var líka ætlað að kynna fyrir öðrum
stefnu Bændasamtakanna og veita gagnlegar upplýsingar
um stöðu landbúnaðarins. Jón Helgason, formaður
Búnaðarfélags Íslands, sagði í fyrsta leiðara að með slíku
kynningarstarfi sköpuðust auknir möguleikar á að hafa
áhrif á umræðu um landbúnað og gera hana jákvæðari,
eins og hann orðaði það. Svo sagði Jón: „Sérstaklega er
það þó eins og staðan er um þessar mundir, þegar afkoma
margra bænda er erfiðari en verið hefur um áratuga skeið.
Framundan er því lífróður fyrir bændastéttina til að
komast í gegnum þessa erfiðleika og fá aðstöðu til að nýta
á árangursríkan hátt þá mörgu kosti, sem landið býður.
Bændablaðinu er ætlað að vera öflugt tæki stéttarinnar
í þeirri baráttu.“
Frá því að Bændablaðið kom fyrst út hefur mikið vatn
runnið til sjávar. Blaðsíðufjöldi hefur aukist og á síðustu
árum hefur tölublöðum fjölgað yfir árið, nú síðast í fyrra
þegar sumarhlé var aflagt. Jafnframt hefur upplag blaðsins
aukist jafnt og þétt. Nú er blaðinu dreift með markvissum
hætti án endurgjalds í matvöruverslanir um allt land, á
sundstaði, í sjoppum og bensínstöðvum og víðar þar sem
fólk er á ferðinni. Þrátt fyrir að blaðinu sé dreift ókeypis
víða um land fær töluverður hópur blaðið sent til sín í
áskrift. Eins og í upphafi útgáfunnar fá allir bændur sem
búa á lögbýlum blaðið sent heim á hlað endurgjaldslaust.
Auglýsendur hafa sýnt blaðinu mikla tryggð og traust
í gegnum árin, en tekjugrundvöllur blaðsins byggist á
auglýsingasölu að mestu leyti. Starfsfólk hefur ætíð lagt
hart að sér við útgáfuna og margir pennar lagt ritstjórninni
lið. Bændur og aðrir lesendur hafa ekki síst verið góðir
bandamenn og verið í miklum samskiptum við ritstjórn.
Árið 2007 var vef Bændablaðsins, bbl.is, hleypt af
stokkunum. Þar er hægt að nálgast PDF-útgáfu af blaðinu
frá árinu 2003 en núna við þau tímamót að 400. tölublaðið
kemur út er blaðið frá upphafi útgáfunnar aðgengilegt á
timarit.is eins og fram kemur hér að ofan.
/TB