Bændablaðið - 11.04.2013, Blaðsíða 20

20 Bændablaðið | Fimmtudagur 11. apríl 2013
Við lok aðalfundar Landssamtaka
sauðfjárbænda voru tveir
kostahrútar sæmdir nafnbótinni
„mesti alhliða kynbótahrútur
sæðingastöðvanna ár ið
2013“ og „besti lambafaðir
sæðingastöðvanna á starfsárinu
2011-2012“.
Sá hrútur sem hlýtur þann
heiður að vera valinn mesti alhliða
kynbótahrútur sæðingastöðvanna árið
2013 er Grábotni 06-833 frá Vogum
2 í Mývatnssveit og er ræktandi
hans Gunnar Rúnar Pétursson.
Faðir Grábotna er Grímur 01-928
frá Staðarbakka en móðir hans heitir
Grábotna og er hún í langfeðratali
komin út af Hestshrútunum
Áli 00-868 og Krák 87-920. Á
sæðingastöðvunum hefur Grábotni átt
glæstan feril og var næst vinsælasti
hrútur stöðvanna haustið 2009. Hann
stóðst væntingar sem lamba faðir og
jafnframt steig kynbótamatið fyrir
dæturnar. Var hann síðan mest notaði
hrútur stöðvanna haustin 2010 og
2011. Í heildina hafa ríflega 6.000
ær verið sæddar við Grábotna.
Í umsögn ráðunauta segir að
mikill þroski og góð bollengd
einkenni lömbin undan Grábotna
og er enginn sæðingastöðvahrútur
um þessar mundir sem sýnir
jafn mikið útslag í einkunn fyrir
fallþunga. Samkvæmt hrútaskýrslu
fjárræktarfélaganna er einkunn
hans 151 fyrir fallþunga byggð á
upplýsingum um tæplega 2.600
lömb. Gerð lambanna er úrvalsgóð
og bakvöðvinn þykkur. Læraholdin
bregðast sjaldan hjá afkvæmunum
og eru ásamt malaholdum oft allra
sterkasti eiginleiki þessara lamba.
Hann skartar geysi háu kynbótamati
fyrir kjötgæðaeiginleika eða 127 fyrir
gerð og 125 fyrir fitu.
Jafnvígasti kynbótahrútur
allra tíma?
Grábotni var felldur í janúar 2013,
talinn fullnotaður. Synir Grábotna
finnast víða um land og hafa
margir staðið sig með prýði sem
lambafeður og er líklegt að sterkir
alhliða kynbótahrútar í þeirra hópi
eigi eftir að koma fram á næstu árum.
Nú þegar er einn sonur Grábotna
kominn í hóp sæðingastöðvahrúta,
Grámann 10-884 frá Bergsstöðum á
Vatnsnesi. Í umsögn ráðunauta kom
fram að Grábotni sé einn jafnvígasti
kynbótahrútur landsins nú á seinni
árum, ef ekki allra tíma og ber með
sóma heiðursnafnbótina „mesti
kynbótahrúturinn 2013“.
Máni 09-849 er besti
lambafaðirinn
Viðurkenning sæðingastöðvanna fyrir
besta lambaföður stöðvanna á starfs-
árinu 2011-2012 kom í hlut Mána
09-849 en hann fæddist á tilraunabúi
Landbúnaðarháskóla Íslands að Hesti
í Borgarfirði vorið 2009. Haustið
2010 var hann í afkvæmarannsókn
á veturgömlu hrútunum á Hesti þar
sem kostir hans voru helstir mjög góð
gerð sláturlamba og í mælingum á lif-
andi lömbum, voru þau með þykkan
bakvöðva ásamt góðri lögun hans.
Lærahold afkvæma hans voru einnig
mikil. Hann þótti því verðskulda að
vera tekinn til notkunnar á sæðinga-
stöð veturinn 2010-2011.
Máni fékk strax í desember 2010
mikla notkun eða rúmlega 700 sæddar
ær skv. skráningum sæðinga og sömu
notkun fékk hann í desember 2011.
Þegar unnið var sameiginlegt uppgjör
hrútlamba undan stöðvahrútunum í
október 2011 átti hann nokkuð stóran
afkvæmahóp þar. Hann var meðal
efstu hrúta og var í rauninni aðeins
sjónarmun á eftir Gosa 09-850 sigur-
vegara síðasta árs. Við uppgjör hrút-
lamba undan sæðingastöðvahrútum
haustið 2012 átti hann aftur stóran
hóp hrútlamba og stóð næst efstur
í heildarstigun lamba, aðeins Borði
08-838 sem hlaut verðlaunin 2010,
átti betri hóp. Leiðrétt þykkt bak-
vöðva í þessum hrútahópi var 31,1
mm. Lögun bakvöðvans var einnig
frábær í afkvæmum Mána eða 4,3
að jafnaði sem er með því besta sem
gerist ásamt því að fituþykktin var
hófleg eða 3,1 mm.
Meðalþungi lambanna var 47,1
kg og í fallþungauppgjöri fjárræktar-
félaganna fyrir árið 2012 hefur Máni
nú einkunnina 116 þar sem liggja að
baki upplýsingar um tæplega 1.000
lömb. Afkvæmi hans eru skv. upp-
gjörinu 0,33 kg þyngri en meðal-
talið. Við stigun hrútlamba undan
Mána fengu þau að jafnaði 84,1 stig
og aðeins voru það lömbin undan
Borða sem voru hærri í heildarstigum
haustið 2012. Afkvæmi Mána hafa
góða frambyggingu, eru útlögugóð
með góð bakhold og öflug lærahold.
Bollengd er í góðu meðallagi. Það
er því ljóst að kjötgæðaeiginleikar
Mána eru óumdeildir. Í afkvæma-
rannsóknum haustið 2012 komu fram
á sjónarsviðið nokkrir synir Mána
um allt land sem fróðlegt verður að
fylgjast með á komandi árum, að
sögn ráðunauta. Máni var hins vegar
felldur haustið 2012.
/Texti: Eyþór Einarsson og
Eyjólfur Ingvi Bjarnason / TB
Grábotni og Máni eru öðrum hrútum fremri
Eyþór Einarsson ráðunautur hjá RML, Eyjólfur Kristinn Örnólfsson hjá LbhÍ, Þórarinn Ingi Pétursson (sem tók við
verðlaunum fyrir Gunnar Rúnar Pétursson, ræktanda Grábotna) og Eyjólfur Ingvi Bjarnason, ráðunautur hjá RML.
Grábotni er mesti alhliða kynbótahrútur sæðingastöðvanna árið 2013. Hann
er ættaður frá Vogum 2 í Mývatnssveit.
Máni 09-849, sem þykir besti lambafaðirinn, fæddist á tilraunabúi Land-
Aðalfundur Landssamtaka sauðfjárbænda 2013:
Þungar áhyggjur af viðhaldi varnarlína
Sauðfjárbændur vilja breytingar á gæðastýringu
Sauðfjárbændur hafa þungar
áhyggjur af viðhaldi varnar-
lína vegna sauðfjársjúkdóma.
Matvælastofnun (MAST) áætlar
enga fjármuni til þeirra verkefna
á þessu ári en það er í verka-
hring stofnunarinnar að við-
halda girðingunum. Þetta kom
fram á aðalfundi Landssamtaka
sauðfjárbænda sem haldinn var
í Bændahöllinni 4.-5. apríl síðast-
liðinn.
Þórarinn Ingi Pétursson, formaður
samtakanna, gerði málið að umtals-
efni í setningarræðu sinni. Hann
sagði ljóst að nauðsynlegt væri að
halda þessum girðingum við til að
sporna gegn útbreiðslu sjúkdóma.
Í almennum umræðum tóku fleiri
undir þessi sjónarmið enda yrðu þau
hólf sem kaupa mætti líflömb úr að
vera sjúkdómafrí. Steingrímur J.
Sigfússon atvinnuvega- og nýsköp-
unarráðherra ávarpaði fundinn einnig
og lýsti sömu áhyggjum. Gera þyrfti
við varnargirðingar í sumar væri þess
nokkur kostur. Steingrímur vonast
til að hægt verði að útvega fjármuni
til þess og er það mál til athugunar í
ráðuneytinu. Í ályktun sem fundurinn
samþykkti er þetta sérstaklega árétt-
að og þess krafist að MAST sinni
skyldum sínum. Þá þurfi einnig að
setja fjármuni í að fjarlægja aflagðar
varnargirðingar, þar sé bæði um að
ræða umhverfis- og dýraverndarmál.
Þakkir fyrir veitta aðstoð
Í setningarræðu sinni kom Þórarinn
víða við. Hann gerði duttlunga nátt-
úrunnar að umtalsefni í upphafi ræðu
sinnar og nefndi þar vitanlega ham-
faraveðrið sem gekk yfir norðanvert
landið síðastliðið haust. Hann sendi
þakkir til allra þeirra fjölmörgu
sem lögðu gjörva hönd á plóg við
að bjarga skepnum og aðstoða
bændur í þeim ósköpum. Þá sagði
hann að áföll sem þetta og eldgosin
í Eyjafjallajökli og í Grímsvötnum
drægu fram samstöðu í þjóðfélaginu.
Þórarinn sendi jafnframt kveðjur til
bænda á Bretlandseyjum sem misstu
fé sitt í fönn nú fyrir skemmstu.
Í ávarpi Steingríms J. þakkaði
hann samstarf við sauðfjárbændur á
árinu og gerði að umtalsefni starf og
hlutverk Bjargráðsjóðs, í framhaldi
af þeim áföllum sem bændur hefðu
orðið fyrir sl. haust. Fjármögnun
sjóðsin til að bregðast við því væri
frágengin og taldi hann vel hafa verið
unnið hjá sjóðnum við að bæta bænd-
um tjónið. Þá fagnaði hann því að lög
um búfjárhald hefðu verið samþykkt
á Alþingi en sagði jafnframt ljóst að
MAST þyrfti fjármagn til að standa
sómasamlega að því eftirliti sem yfir-
færslu verkefni fylgdi.
Snyrtileg umgengni verði gerð að
skilyrði
Eitt stærsta málið sem kom til kasta
fundarins voru tillögur gæðastýring-
arnefndar sem skipuð var á aðalfundi
2012. Tillögur nefndarinnar fólu í
sér tillögur að breytingu á reglugerð
um gæðastýrða sauðfjárframleiðslu.
Tillagan, sem samþykkt var á fund-
inum, felur í sér ýmsar breytingar
á reglugerðinni. Hvað veigamesta
breytingin er þó að inn í reglugerðina
eiga nú að koma viðmiðunarreglur
um mat á umhverfisþáttum sauðfjár-
búa, með öðrum orðum að mat verður
lagt á umgengni og snyrtimennsku
búanna þegar þau eru tekin út. Fram
til þessa hafa verið ákvæði um snyrti-
lega umgengni í reglugerðinni en ekki
hafa verið til staðar skilgreiningar á
því hvað þurfi að uppfylla í þeim
efnum. Eru þess dæmi að bændur
hafi verið sviptir gæðastýringarálagi
vegna slæmrar umgengni en þeim
úrskurðum verið snúið við þar eð ekki
hafi verið skilgreindar reglur um hvað
teljist slæm umgengni. Þessu vilja
sauðfjárbændur nú breyta. Það er á
valdi ráðherra að breyta reglugerð-
inni og mun honum nú verða send
tillaga fundarins.
Deilt um rafrænt kjötmat
Meðal annarra mála sem komu til
umræðu var tillaga um áframhaldandi
vinnu að stjórnar samtakanna um
að tekið verði upp rafrænt kjötmat.
Talsverðar umræður spunnust um
tillöguna og snerust þær meðal annars
um kostnað við upptöku kerfisins
en búnaður af því tagi sem til þarf
er dýr. Ekki var samstaða um málið
og fór svo að 26 fulltrúar samþykktu
tillöguna en 10 voru henni mótfallnir.
Full samstaða var hins vegar um aðra
tillögu sem laut að því að mörkuð
yrði skýr stefna í dilkakjötsmati og
unnið yrði að því að fullri alvöru að
samræmi sé í því mati um land allt.
Fundurinn studdi þá hugmynd um
stofnun samráðshóps með fulltrúum
Landssamtaka sauðfjárbænda, MAST
og Landssambands sláturleyfishafa
sem fjalla skuli um áherslur í kjötmati.
Þá samþykkti fundurinn ályktun
þar sem skorað er á MAST og aðra
eftirlitsaðila í matvælaiðnaði að
sinna betur eftirliti með úrvinnslu-
fyrirtækjum sem vinna úr íslenskum
landbúnaðarafurðum. Enn fremur að
sjá til þess að innihalds lýsingar séu í
samræmi við innihald vörunnar.
Mótmæla hækkunum á
raforkuverði
Raforkumál komu til umræðu á
fundinum, bæði hvað varðar kostnað
og eins afhendingaröryggi. Fundurinn
mótmælti óhóflegu hækkunum á
raforku og dreifingu hennar sem
hafi komið afar hart niður á íbúum
og atvinnurekendum í dreifbýli. Þá
krafðist fundurinn þess að stjórnvöld
féllu frá kröfum um arðgreiðslu frá
RARIK þar sem tjónið á dreifikerfi
vegna náttúruhamfara sl. haust hafi
verið gríðarlegt.
Þórarinn Ingi endurkjörinn
Á aðalfundi samtakanna á síðasta
ári voru gerðar breytingar á sam-
þykktum sem fólust í því að í stað
þess að stjórnarmenn séu kosnir til
þriggja ára í senn skuli þeir kosnir
til tveggja ára. Á fundinum nú var í
fyrsta skipti kosið eftir þessum reglum
sem fela einnig í sér að kjósa skuli
tvo stjórnarmenn annað hvert ár til
tveggja ára í senn. Þeir Einar Ófeigur
Björnsson og Jóhann Ragnarsson sem
setið höfðu í stjórninni gáfu ekki kost
á sér til áframhaldandi setu. Ný stjórn
var kosin og fór kosningin þannig að
Þórarinn Ingi Pétursson var endurkjör-
inn formaður. Aðrir í stjórn eru Oddný
Steina Valsdóttir, Helgi Haukur
Hauksson, Þórhildur Þorsteinsdóttir
og Atli Már Traustason. Vegna
breytinganna sem raktar voru hér að
framan þurfti að draga um hvaða
tveir stjórnarmenn skyldu sitja í
eitt ár til að koma kerfinu af stað.
Kom það í hlut þeirra Helga Hauks
og Oddnýjar Steinu. Varamenn í
stjórn eru þeir Ólafur Þorsteinn
Gunnarsson, Böðvar Baldursson og
Einar Guðmann Örnólfsson. /fr
Þórarinn Ingi Pétursson var endur-
kjörinn formaður LS.