Bændablaðið - 11.04.2013, Blaðsíða 46

46 Bændablaðið | Fimmtudagur 11. apríl 2013
Í fyrsta tölublaði norska tíma-
ritsins Svin árið 2013 fjallar Eli
Gjerlaug Enger, sérfræðingur í
erfðarannsóknum hjá Norsvin, um
nýja rannsókn sem gerð var á repju
í svínafóðri. Rannsóknin gekk út á
að finna ákjósanlega samsetningu
fitusýra í svínakjötsafurðum. Þar
kemur meðal annars fram að grísir
hafi ákjósanlega hæfileika til að
framleiða hollt kjöt og fitu en próf-
anir á nýju repjuríku svínafóðri,
sem gerðar voru í Øyer í Noregi,
benda til að framleiða megi svína-
kjöt sem sé ríkara af æskilegum
fjölómettuðum fitusýrum.
Hlutfall Omega-6 og Omega-3
Löngum hefur verið talið æskilegt
að auka magn fjölómettaðra fitusýra
í svínakjötsafurðum. Niðurstöður
áðurnefndrar rannsóknar benda þó
til að það sé ekki einungis magn
fjölómettaðra fitusýra sem beri að
leggja áherslu heldur þurfi að taka
tillit til þess hverskonar fjölómett-
aðar fitusýrur eru í kjötafurðunum.
Almennt er viðurkennt að fólk
neyti of lítils af omega-3 fitusýrum
og of mikils af omega-6 fitusýrum
en mikilvægt er að hlutfall þessara
fitusýra sé innan æskilegra marka.
Í mataræði velmegunarsamfélags
líkt og í Noregi er hlutfallið á milli
omega-6 og omega-3 um það bil tíu
á móti einum en ráðlagt er með að
hlutfallið sé fjórir á móti einum eða
lægra.
Gæði kjötsins og
næringarinnihald ræðst af því
fóðri sem dýrin éta
Samkvæmt Eli gefa þau dýr sem
fóðruð eru með hefðbundnum
fóðurblöndum kjötafurðir með
hærra hlutfalli milli omega-6 og
omega-3 en ráðlagt er en hlutfallið
er oft á milli 7:1 og 12:1. Jórturdýr
og önnur dýr sem alin eru á grænu
grasi gefa almennt af sér kjötafurðir
er innihalda hollari fjölómettaða
fitu en þau sem hafa verið alin á
fóðurblöndum sem innihalda korn
og soja. Í greininni segir að fóður
allra húsdýra megi gera töluvert
hollara með því að skipta soja út
fyrir nepju, lín eða repju. Því er
gjarnan haldið fram að omega-3
fitusýrur sé aðallega að finna í fiski,
en samkvæmt Eli geta húsdýr gefið
af sér kjötafurðir sem innihalda
nægilegt magn omega-3 fitusýra,
bara ef þau eru alin á réttum fóður-
efnum.
Olíufræ ræktað á heimaslóðum
og er ríkt af Omega-3
Í kjölfarið á umræddi rannsókn á
ákjósanlegri samsetningu fitusýra
í svínakjötsafurðum var sett saman
ný fóðurblanda sem síðan var borin
saman við hefðbundið svínafóður.
Nýja fóðurblandan var sett saman
með það fyrir sjónum að nota meira
af innlendu hráefni, sem meðal
annars er ríkt af omega-3 fitusýrum,
en draga úr notkun á innfluttu soja.
Sojamjöl inniheldur afganga af
sojaolíu sem eykur magn omega-6
fitusýra í hefðbundnu svínafóðri.
Eli segir að soja sé oft framleitt við
ófullkomin framleiðsluskilyrði og
flutningsvegalengdirnar séu langar.
Norskframleitt hráefni
Það er pólitísk stefna að svínarækt
verði áfram stærsti notandi
viðtakandi á norskum hráefnum.
Repja í svínafóður er stöðugt
meira í umræðunni. Ekki bara að
repja gefi hollari fitu, heldur er
repjuprótein hliðarvara í vaxandi
repjuolíuframleiðslu í mörgum
löndum, og það gerir þetta hráefni
stöðugt hagstæðara. Hér í Noregi
má sjá fyrir sér að olíufræ geti orðið
algengara í skiptiræktun þar sem oft
hefur verið notað mathveiti.
Svínakjöt með Omega-3 og Selen
Fóðrið í tilrauninni var sett saman
þannig að fitan sem var í svína-
skrokkunum hefði hlutfallið omega-
6/omega-3 4:1. Fóðrið skyldi auk
þess vera hagkvæmt í framleiðslu og
hráefni vera aðgengilegt fyrir norskar
fóðurstöðvar. Notað var sambland af
ólíkum repjuhráefnum til að auka
umfang omega-3 fitusýra. Lífrænt
selen var sett í báðar blöndurnar til að
auka selen í svínakjötinu. Svínakjöt
með meira omega-3 og aukið
magn selen gefur líkur á jákvæðum
heilsufarsáhrifum, sem ella þyrfti að
ná með aukinni fiskneyslu.
Fóðurtilraun í Øyer
Framkvæmd var fóðurtilraun með ca.
600 grísum árið 2012. Um helmingur
af grísunum fékk tilraunarfóður
og hinn helmingurinn hefðbundið
kjarnfóður. Ekki kom fram neinn
munur á hópunum þegar skoðaður er
framleiðsluárangur og hagkvæmni í
framleiðslu. Grísirnir döfnuðu vel og
litu út fyrir að líka fóðrið vel. Hátt
hlutfall repjuafurða er því mögulegt
að nota í fóðri fyrir svín.
Hollari fita
Við finnum það ekki á bragðinu en
þegar samsetning er á fitusýrum
getur þar verið töluverður munur.
Grísir sem hafa fengið repju blandað
kjarnfóður höfðu hagstæðari
fitusýrusamsetningu en grísir sem
fengu staðlaða kjarnfóðurblöndu.
Hlutfall alfa-línolíusýru (C18:3
omega-3) var um það bil þrefalt
hærra í spiki (1,0 m.v. 3,1 g/100g fita)
og 2,5-falt það magn í kjöti (0,5 m.v.
1,2 g/100g fita) hjá repju grísunum.
Einnig var skráð langvirkandi
aukning omega-3 fitu sýra (fljótandi
fitusýrur) bæði í spiki og kjöti.
Þessar fitusýrur framleiða grísirnir
sjálfir með alfa-línolíusýru í fóðrinu.
Mikilvægt er að framleiða omega-
6/omega-3 hlutfall á 4:1. Við sem
unnum að rannsókninni erum ánægð
með að árangurinn gaf hlutfallið 4,8:1
í kjötinu og 3,8:1 í spikinu.
Betri vinnslueiginleikar
Fitan af repjugrísunum var mýkri
og léttara að skera í. Einnig var
merkjanlegur munur á vinnslu-
eiginleikum fyrir medisterpylsur
á kjöti af hefðbundnum grís og
repjugrís. Þessi árangur var eins og
vonast hafði verið eftir og fyrir okkur
liggja fleiri áhugaverð verkefni með
ýmsar tegundir afurða, segir Eli
Gjerlaug Enger.
Þýtt og staðfært:
Hörður Harðarson
Ræktun á repju hefur gengið vel hér á landi eins og sjá má á þessum fallega akri á bænum Stöðulfelli. Repja þykir henta sérlega vel í svínaeldi og erlendar rannsóknir sýna að fóðrun svína með
Mynd / HKr.
Ný norsk rannsókn um áhrif að notkun repju í svínafóður:
Repja í fóðri talin gefa hollara kjöt
Mynd / smh