Læknablaðið - 01.12.1960, Qupperneq 69

LÆKNABLAÐIÐ
183
Si
LCjurjonííon:
Skarlalssótl og rauðir liundar á íslandi
á tímabilinu 1881 — 190
Þó að rauðum hundum hafi
verið lýst sem sérstökum sjúk-
dómi 1829 — og jafnvel fyrr,
má ætla, að enn hafi liðiö all-
langur tími, unz almennt var
viðurkennt, að svo væri (1).
Áður liafa þeir verið greindir
sem skarlatssótt eða mislingar,
og mun því hafa farið fram,
víða a. m. k., langt fram eftir
19. öld. En til skamms tíma
hefur þessari sótt ekki verið
mikill gaumur gefinn, og óvíða
hefur hún verið skráningar-
skyld.
Á skráningareyðublaði, sem
prentað er 1888 — sennilega liið
fyrsta sinnar tegundar liér á
landi, — eru rauðir liundar
(rubeolae) þó á meðal þeirra
farsótta, sem læknum er gert
að skrásetja, og hefur svo verið
síðan. En einnig fyrir þann tíma
mun læknum hafa verið talið
skylt að geta um hvers konar
farsóttir, að minnsta kosti ef
um faraldur var að ræða, þó
að tala sjúklinga væri ekki til-
greind.
í Heilbrigðisskýrslum 1911—
1920, er Guðmundur Hannesson
samdi (2), segir (bls. xx), að
skarlatssótt sé talin hafa orðið
innlendur kvilli rétt eftir alda-
mótin, að minnsta kosti hafi
hún gert árlega vart við sig síð-
an. Áður hafi hún nokkrum
sinnum gengið sem farsótt vfir
landið og horfið svo. En af rauð-
um hundum hafi gengið far-
er sennilega sú, að oftast eru
skip okkar ekki svo mjög lengi
með síldina í lestunum og venju-
lega er svo kalt í veðri, að síld-
in bráðnar og rotnar síðar. Ég
hef orðið var við nokkur tilfelli
af svipuðum keratoconjuncti-
vitis með miklum blepharos-
pasmus og smávfirborðssárum
á hornhimnu manna, sem vinna
við cellulosulökk og „pólitúr“;
í þeim eru efni eins og t. d.
methylalkohol, butanol, toluol
o. fl., sem sumir virðast hafa
ofnæmi fyrir. Þetta kemur þó
sérstaklega fyrir, þar sem loft-
ræstingu er ábótavant. Sömu-
leiðis kemur keratoconjunctivit-
is fyrir sem smitandi veirusjúk-
dómur, við geislabruna, kerato-
conjunctivitis electrica o. fl.,
og er því nauðsynlegt að hafa
það í huga, ef maður hittir sjúk-
ling með keratoconjunctivitis.
Rit: W. Friemann og W. Overhoff.
Kl. Monatsblátter fur Augenheil-
kunds. Bd. 128, 4. hefti 1956.