Læknablaðið - 01.12.1960, Blaðsíða 70

184
LÆKNABLAÐIÐ
aldrar 1887—89, 1896—97, 1906
—07 og 1915—16, Þó sé óvíst
um fyrstu faraldrana, hvort
ekki gæti hafa verið um skar-
latssótt að ræða.
Til marks um það, að íyrir 1900
hafi læknar ekki alls kostar greint
í sundur rauða hunda og skarlats-
sótt, segir G. Hannesson enn frem-
ur, að Jónassen landlæknir hafi
haldið því fram, að væg skarlats-
sótt, sem gekk árið 1900, hafi verið
rauðir hundar, og sama sóttin og
gengið hafði 1887—89. Skýrsla Jón-
assens þetta ár (1900), sem prent-
uð var, sýnir, að rétt er hermt um
síðara atriðið, en ekki verður þar
annað séð en hann hafi þá talið,
að um skarlatssótt hafi verið að
ræða í bæði skiptin; en áður hafði
hann ætlað sóttina 1887—89 vera
rauða hunda. í skýrslu, sem Jónas-
sen hefur áður sent heilbrigðisráð-
inu í Kaupmannahöfn segir þó m.
a.: ,,Den anden Epidemi var en
Rubeola eller Scarlatina Epidemi
som sidste gang var udbredt her
i Landet 1887 og 1889.“ Bendir þetta
til, að hann hafi — eins og G. H.
segir — í fyrstu talið sóttina vera
rauða hunda, eða a. m. k. verið i
vafa um, hvort heldur væri, rauðir
hundar eða skarlatssótt.
Samkvæmt skýrslum land-
lækna árin 1881—1900 (3, 4)
ættu rauðir hundar að hafa
gengið þrisvar á þessu tímahili,
1883—84, 1887—89 og 1895—
97. Skarlatssóttar er getið 1881
og 1882, á Austurlandi, en sið-
an ekki fyrr en 1900 (sbr. þó
síðar). Mislingar gengu 1882,
eins og kunnugt er.
Ljóst þvkir af ársskýrslum
frá 15. liéraði, að skarlatssóttar-
greiningin þar 1881 og 1882 hef-
ur verið rétt, og enginn vafi
er heldur á því, að skarlatssólt
gekk árið 1900, og verður vik-
ið að því síðar.
En þá er að líta á rauðliunda-
faraldrana. Um liinn fvrsta seg-
ir í skýrslu landlæknis (Schier-
becks) 1883—85: „Den mest
fremtrædende Epidemi paa Is-
land i 1883 var en udbredt men
meget mild Ruheola Epidemi,
en Sj'gdom som ikke skal liave
forekommet i mange Aar paa
Island.“ Landlæknir gizkar á,
að mörg þúsund manns hafi
tekið veikina, en segir, að lækn-
ar hafi séð fæsta þeirra (sjálf-
ur sá hann 14 sjúklinga). Sjúkl-
ingar hafi flestir verið börn og
unglingar, fáir yfir þrítugt;
„. . . . greip ekki einungis börn,
lieldur og unglinga og fullorðna
allt að 35 ára“, segir einn hér-
aðslæknanna, — þá hafi og
margir, sem fengu mislinga ár-
ið áður, tekið veikina nú.
Héraðslæknum ber saman um, að
veikin hafi verið væg, svo væg, segir
einn þeirra, að menn hafi ekki fund-
ið ástæðu til að leita læknishjálpar.
Jónassen, sem þá var héraðslæknir
í Reykjavík (1. læknishéraði) nefnir
sóttina erythema multiforme, og
segir hana ekki hafa gengið, síðan
hann varð læknir þar. Hann minn-
ist á hálsiltu í sambandi við veikina,
og annar læknir segir, að í mjög
fáum tilfellum hafi verið: ....
stærkere Feber og især Angina".
Sjúklingar Schierbecks virðast
ekki liafa haft hálsbólgu, en eft-
ir héraðslæknum, segir hann: