Læknablaðið - 01.09.1961, Side 29

LÆKNABLAÐIÐ
105
hana allt of mikillar uppskeru.
Hún veröur að fá aftur það, sem
hennar er, annars bregzt upp-
skeran að meira eða minna
lej'ti. Með því einu er líka
hægt að tryggja heilsu og við-
gang liúsdýranna, sem lifa á
gróðri jarðar. Nú er þegar í
mörgum löndum farið að nota
'kopar og bór almennt sem
áburðarefni.
Þegar þess er gætt, að örefnin
eru lífsnauðsynleg í næringu
mannsins, vaknar spurningin:
Hvernig fer, ef líkamanum herst
of mikið af þessum efnum, og
hverjar hættur lcann það að fela
í sér fyrir heilsu mannsins?
Jafnframter ástæða til að íhuga,
iivaða hættur mannslíkamanum
stafi af algerlega framandi efn-
um, sem í hann kunna að ber-
ast, en hann liefur ekki minnstu
þörf fyrir. I næringu manna eru
oft efni— þó að í smáum stíl
sé — sem liafa að minnsta kosti
enga jákvæða þýðingu fyrir dýr
eða plöntur.
Hér eru vandamál á ferðinni,
sem næringarfræðin hefur enn
þá lítil eða engin svör við. Þó
vita menn, að ef of mikið selen
er í jarðveginum, er uppskeran
hættuleg bæði mönnum og
skepnum. I Suður-Dakota í
Bandaríkjunum eru liéruð, þar
sem jarðvegurinn inniheldur
svo mikið selen, að hæði korn-
og grænmetisuppskeran er óholl
og jafnvel liættuleg. Sem belur
fer, er slíkur jarðvegur frekar
sjaldgæfur í veröldinni.
Fátt er unnt að segja um það,
hve mikið þurfi að vera af ör-
efnum í fæðunni, þegar undan
er tekið joð og járn.Ogþóað lík-
legt þyki, að það, sem ofaukið
er, skiljist út með saur og þvagi,
skyldi þó ekki treysta því skil-
yrðislaust. Truflanir á innhyrð-
ishlutföllum þessara efna geta
valdið sjúkdómum. Þannig hef-
ur það sannazt með dýratilraun-
unum, að of mikið molybden
hindrar nýtingu koparsins.
Þá er það einnig fyrir aðgerð-
ir mannanna sjálfra, að alls kon-
ar aðskotaefni eru komin í mat-
vælin, og á þann hátt hafa ný
vandamál komið upp. Með þvi
er átt við alls konar kemísk efni
og efnasambönd, sem matvæla-
iðnaður nútímans notfærir sér
til þess að bæta lit, þéttleika,
ilm og geymsluliæfni framleiðsl-
unnar. Bandaríkjamenn liafa
gengið lengst í þessum efnum,
og einmitt af þeim ástæðum var
stefnt lil geysifjölmennrar ráð-
stefnu fyrir nokkrum árum, þar
sem eingöngu var rætt um
blöndun kemiskra efna í mat-
vælin. Þar risu upp svo heift-
ugar deilur, að frægt er orðið.
Nefnd, sem sett var á laggirnar
til að rannsaka, hver lirögð væru
að þessu, upplýsti að vfir 700
kemísk efni væru notuð til að
blanda í matvæli eða höfð við
framleiðslu þeirra og tiibúning.
Síðan liafa verið haldnar al-