Læknablaðið - 01.02.1974, Síða 68

38
LÆKNABLAÐIÐ
TAFLA I
Flokkun lipoproteina.
Greiningaraðferð
Hraðskilvinda
Rafdráttur Eðlisþ. Heiti
Chylomicron <0.95 Chylomicron
Prebetalipoprotein 0.95-1.006 Very low density (VLDL)
Betalipoprotein 1.006-1.063 Low density (LDL)
Alfalipoprotein 1.063-1.023 High density (HDL)
sinnum hættara við þessum sjúkdómi inn-
an 5 ára en þeim, sem hafa kólesteról <
220mg.18 Hins vegar er ekkert kólesteról-
gildi, þar sem engin hætta er á kransæða-
sjúkdómi.
5) Retrospektivar rannsóknir á sjúkl-
ingum, sem fengið hafa kransæðasjúkdóm,
hafa sýnt, að 25-30% þessara sjúklinga
hafa að jafnaði hækkaða blóðfitu, annað-
hvort kólesteról eða þríglyseríða, þegar
95% mörk eru notuð sem efri rnörk.1®28
18 21 Þessi fylgni verður þó mun meira
áberandi, þegar einungis eru teknir sjúkl-
ingahópar undir fimmtugu.
6) Ekki er fyllilega úr því skorið, hvort
hækkaðir þríglyseríðar séu sjálfstæður
áhættuþáttur eða ekki, en ýmislegt bendir
þó'til, að svo sé. Þannig gaf 10 ára pro-
spektiv rannsókn, sem gerð var á stórum
hópi í Svíþjóð, til kynna, að svo væri og
engu síður en hækkað kólesteról.8 Aðrir
vilja halda því fram, að hækkun á þrí-
glyseríðumlsé oftast samfara hækkun á
kólesteróli, og sé því nokkurs konar mark
fyrir hækkað kólesteról, sem sé skaðvald-
urinn. Benda þeir á, að æðaveggirnir hafi
efnakljúfa, til að brjóta niður þríglyseríða,
sem finnist því í miklu minna mæli en
kólesteról í æðaskemmdunum. Frekari
rannsókna er því þörf til að skera hér úr,
en meðan ýmislegt bendir til, að þríglyser-
íðar séu sérstakur áhættuþáttur, er vel
réttlætanlegt að meðhöndla hann.
7) Veigamesta gagnrýnin gegn „blóð-
fitukenningunni“ hefur verið sú, að ekki
hafi ótvírætt tekizt að sýna fram, á, að
unnt sé að minnka tíðni æðasjúkdóma
með því að lækka blóðfituna. Margar sam-
anburðarrannsóknir hafa verið gerðar á
gildi blóðfitulækkandi meðferðar, bæði í
heilbrigðum („primary prevention“) og á
sjúklingahópum með kransæðasjúkdóma
(„secondary prevention“). Sumar þeirra
hafa borið jákvæðan árangur, en aðrar
ekki. Reynzt hefur mjög erfitt að fram-
kvæma slíkan samanburð, og hefur mátt
gagnrýna flestar þessara rannsókna á einn
eða annan hátt.
Nýleg og vel unnin rannsókn, sem gerð
var á fávitahæli í Finnlandi, sýndi, að
lækkun kólesterólsgildis um 12-18% leiddi
til verulegrar lækkunar á tíðni kransæða-
sjúkdóma, og var sá munur marktækur
fyrir karlmennina, en náði ekki alveg að
vera svo fyrir konurnar. Þessi lækkun á
kólesteróli fékkst með því, að í stað smjörs
neyttu þátttakendur jurtasmjörlíkis, auð-
ugs af ómettaðri fitu, og í stað mjólkur
var þeim gefið mjólkurduft.28
Allar þessar rannsóknir hafa verið gerð-
ar á fólki með bæði há og lág blóðfitu-
gildi, en eðlilega mætti búast við mestu
gildi slíkrar meðferðar í fólki með blóð-
fitugildi í hærra lagi. Því er vissulega þörf
rannsóknar á gildi slíkrar meðferðar í
þessum hópi fólks.
Það er skoðun flestra, að enda þótt gildi
blóðfitulækkandi meðferðar hafi enn ekki
verið ótvírætt sannað, séu líkurnar fyrir
orsakasambandi milli hárrar blóðfitu og
æðakölkunar svo sterkar, að eðlilegt sé að
meðhöndla þá, sem mesta áhættuna hafa.
LIPOPROTEIN
Fitan í blóðinu samanstendur af kóle-
steróli, þríglyseríðum, fosfólípíðum og
frjálsum fitusýrum. Kólesteról gegnir
veigamiklu hlutverki í frumuhimnum og