Læknablaðið - 01.06.1976, Síða 70

122
LÆKNABLAÐIÐ
Norðurlöndum. Við öllum illkynja breyt-
ingum í eggjakerfum skal gerð bilateral
salpingo-oophorectomia og post. op. ytri
geislun með Cobalt G0, og þá gefið 4500-
5000 r. sem æxlisskammt miðsvæðis í
grindina. Sé ekki um að ræða skurðtæk
æxli, st. III eða IV, er aðeins tekin biopsia,
gjarnan á fleiri stöðum, til þess að stað-
setja nánar útbreiðslu æxlisins. Við slíka
aðgerð er sprautað inn cytotoxica. Við höf-
um aðallega notað thiotheba intraabdomi-
nalt, gefið síðan ytri geislun upp í 2000 r.
og sjúklingurinn skorinn upp aftur 10 dög-
um eftir geislun. Það er oft ótrúlegt að
sjá hve æxlið hefur minnkað mikið eða
jafnvel horfið með öllu við þessa geislun,
og þannig reynzt skurðtækt við síðari að-
gerð. Sjúklingurinn er loks geislaður áfram
upp í fullan æxlisskammt og höfð hlið-
sjón af útbreiðslu við seinni aðgerðina.
Umtalsverður árangur hefur náðst með
notkun cytotoxiskra lyfja við cancer ovarii.
Mikill fjöldi lyfja hefur verið reyndur. Eru
ekki tök að gera því efni skil hér. Skal
aðeins minnst á þau, sem mest hafa verið
notuð, en það eru cyclophosphamide (En-
doxan), melphalan, thiotheba og treosul-
fan. í Acta Obst. Gyn. Scandinavica 1973
(7) er skýrt frá tilraunum með treosulfan
frá þremur sjúkrahúsum í Danmörku, og
er nú verið að reyna langvarandi meðferð
með þessu lyfi við öllum greindum tilfell-
um af cancer ovarii. Á síðustu árum hefur
víða verið reynd langtíma meðferð með
blöndu af tveimur eða fleirum lyfjum.
Ekki verður betur séð en 5 sjúklingar af
90, sem fengið höfðu þessa meðferð, allir
með langt genginn cancer ovarii af st. III
og IV, hafi læknazt fullkomlega (Tafla 6).
Af 65 konum, sem cancer ovarii var greind-
ur hjá hér á landi á fyrstu 5 árum þessa
tímabils, þ. e. a. s. 1963-1967, reyndust 35
skurðtækar og fengu meðferð, en af þeim
reyndust 8 lifandi í árslok 1973, eða 22,9%.
En sé miðað við heildarfjölda greindra til-
fella, er lækningahlutfallið aðeins 12,3%
(8/65 : 12,3%), Árangur af meðferð can-
cer ovarii er alls staðar lélegur, en þó mun
þetta vera með því lakasta sem þekkist.
Vegna þess hve sjúklingarnir koma seint
til meðferðar, virðist næsta vonlítið um
bættan árangur. Aðeins 72 af 134, eða
53,7 %, reyndust með skurðtæk æxli í þessu
10 ára uppgjöri. Hópskoðanir hafa gefið
góðan árangur við greiningu legháls-
krabbameins, en virðast hafa takmarkað
gildi fyrir greiningu cancer ovarii. Á fyrstu
6 árum hópskoðana Krabbameinsfélags ís-
lands var cancer ovarii greindur hjá 99
konum á landinu. Af þeim hafði 21 verið
í skoðun innan árs og 16 sendar til með-
ferðar vegna æxlis, sem fannst við hóp-
skoðun.
RÁÐSTAFANIR TIL ÚRBÓTA
1. Flýta greiningu.
Aukin athygli heimilis- og héraðslækna,
sem oftast fá fyrst þessa sjúklinga til rann-
sókna. Skoða ber vandlega og senda í
rannsókn konur með óljós einkenni frá
kviðarholi, hafandi í huga möguleikann á
cancer ovarii, sem er mjög lævís sjúkdóm-
ur. Einföld þreifing á kvið og innri skoðun
gefur í þessu sambandi meiri upplýsingar
en röntgenmyndir og blóðrannsóknir. Það
er með ólíkindum hve sumar af þessum
konum hafa reynzt með langa sjúkrasögu
áður en þær koma til meðferðar.
Ástæða er til þess að gera kviðspeglun
á öllum konum með stækkun á eggjastokk-
um eða finnanleg æxli í grind. Þetta er
lítil aðgerð, sem gefur jafnframt mögu-
leika til sýnistöku.
2. Samrœmd meðferð.
Samkvæmt þessu uppgjöri hafa konur
með cancer ovarii gengizt undir aðgerðir
á 15 sjúkrahúsum víðs vegar á landinu og
lítils samræmis gætt í meðferð. Þannig
hefur hjá þriðjungi þeirra, sem reyndust
með skurðtæk æxli, aðeins annar eggja-
stokkurinn verið fjarlægður og hjá tveim
þeirra reyndar aðeins hluti af honum.
Tæpur helmingur þeirra, sem gengust
undir aðgerð, fékk jafnframt geislameð-
ferð. Af þeim 36 konum, þar sem aðeins
var tekið sýni, fengu ekki nema 5 konur
ytri geislun.
Samkvæmt ,,Manuel“ 1969 reyndist mi-
croinvasiur vöxtur í gagnstæða eggja-
stokknum í 17-18% af st. 1-a. Cancer ovarii
sjúklinga. Sbr. Santeson (8).
Við viljum að gerð sé salpingoophorecto-
mia bil. hjá öllum konum með illkynja
breytingar í eggjakerfum (eina undantekn-
ingin dysgerminoma) og gefa hávoltageisl-