Læknablaðið - 01.02.1977, Blaðsíða 17

LÆKNABLAÐIÐ
5
antiserum gegn HBAg, sem bendir til að
þær hafi allar sameiginlegt yfirborðs-
antigen (HBsAg).
í kjörnum sýktra lifrarfruma frá sjúkl-
ingum með hepatitis-B hefur sézt fjórða
agnarstærðin (27 nm), sem álitin er kjarni
Dane-agnarinnar. Ef svo væri mætti búast
við að hepatitis-B sjúklingur myndaði mót-
efni ekki aðeins gegn yfirborðsefninu
(HBsAg) heldur einnig kjarnaefninu
(HBcAg). Almeida og samverkamenn3hafa
sýnt fram á tilvist þessara mótefna (anti-
HBc) og sett fram þá skoðun að þau séu
e. t. v. algengari og varanlegri en mót-
efnin, sem fyrr voru þekkt (HBAb, anti-
HBs) og geti því orðið hjálpleg til að finna
þá, sem áður hafa fengið hepatitis-B. Rann-
sóknir að undanförnu virðast ætla að stað-
festa þá skoðun.41
Efnafræðileg samsetning HBAg er ekki
þekkt til hlítar, en svo virðist sem antigen-
eiginleikinn sé bundinn protein hluta.43
Hann helzt óbreyttur eftir upphitun
(60°C>1 klst.). Suða í 1 mínútu dregur
úr sýkingarhættu, en breytir ekki antigen-
áhrifum, sem einnig þola sýru (pH 2,4>6
klst.) og áhrif margra annarra efna. Sömu-
leiðis að frjósa og þiðna á víxl, geymslu
við herbergishita í 6 mánuði eða fryst
(-^-20°C) í meira en 20 ár. Útfjólublá
geislun á plasma og öðrum einingum unn-
um úr blóði útilokar hvorki antigen-áhrif
né smitun. Einnig má leysa upp lipid-
hlutann án breytinga á antigen-áhrifum.
Frekari stuðningur þeirrar kenningar að
HBAg væri sjálf hepatitis-B veiran eða
hluti hennar fékkst, er kjarnasýra (RNA)
fannst42 í litlu magni (u. þ. b. 5%) og
sýnt var fram á DNA-polymerasaáhrif
tengd HBAg.40 Nýfengnar niðurstöður
(Krugman, 1974)44 benda til að DNA-
polymerasa mælingar muni geta haft hag-
nýtt gildi.
HBAg-undirflokkar (Subtypes)
Levene og Blumberg47 vöktu fyrst at-
hygli á þvi að HBAg virtist heterogent
hvað antigen-áhrif snerti og hafa síðari
rannsóknir staðfest þetta.45 Öll HBAg virð-
ast hafa sameiginlegan mótefnavaka (anti-
genic determinant), sem nefndur er a, en
auk þess hafa fundizt 2 pör antigena, d/y
og w/r. Þannig eru mögulegir 4 undir-
flokkar HBAg (HBsAg), eða skv. áður-
nefndum nafngiftum: HBsAg/adW, HBs Ag
/adr, HBsAg/ayw og HBsAg/ayr.
Greining undirflokkanna hefur fyrst og
fremst epidemiologiska þýðingu, þar sem
tengd tilfelli af hepatitis-B eru í sama
undirflokki. Það sem er ákvarðandi virðist
því vera mismunandi genotypur veirunnar
(HBV).43
Tíðni undirflokkanna er afar misjöfn
eftir löndum og landshlutum.25 53 í Norður-
Evrópu, Bandaríkjunum og Kanada ber
mest á adw, en í Afríku er það ayw.
Undirflokkur adr hefur fundizt fyrst og
fremst hjá fólki af kínverskum uppruna.
Nýlegar athuganir í mörgum löndum hafa
sýnt að ayr undirflokkurinn er mjög sjald-
gæfur. Við austanvert Miðjarðarhaf, í Mið-
Austurlöndum og Pakistan virðist ay al-
gengast. Bæði ad (D) og ay (Y), sem
eru mest rannsökuðu flokkarnir, finnast
hjá sjúklingum með bráðan hepatitis B,
en ay er mun algengari hjá eiturlyfja-
neytendum. Einnig hefur ay oftar verið
tengdur faröldrum, sem upp hafa komið
á nýrnadeildum.
Þessar athuganir eiga vafalaust eftir að
varpa frekara ljósi á útbreiðslu hepatitis-B
veirunnar.
GREININGARAÐFERÐIR
Tvíþætt þörf hefur skapazt varðandi að-
ferðir til greiningar HBAg og HBAb, ann-
ars vegar fyrir einfaldar, fljótvirkar og
ódýrar aðferðir nothæfar t. d. til fjölda-
rannsókna á blóðgjöfum og hins vegar að-
ferðir með sem mestu næmi (sensitivity)
til ýmissa vísindarannsókna. Engin aðferð
hefur enn sameinað þessi sjónarmið að
fullu og því eiga vafalaust eftir að koma
fram nýjar aðferðir og breytingar á þeim
eldri.
Hér verður ekki gerð ýtarleg grein fyrir
hinum ýmsu aðferðum, kostum þeirra og
göllum, en drepið á þær algengari og vísað
til heimilda þar sem finna má nánara yfir-
lit og frekari upplýsingar.81 82 30 55 71 Tafla
I54 sýnir nokkrar þær helztu og hlutfalls-
legt næmi þeirra gagnvart HBAg og HBAb.
Slíkur samanburður á næmi mismunandi
aferða segir þó ekki allt um notagildi. Til
dæmis er vandvirkni við framkvæmd rann-
sóknarinnar ekki síður mikilvæg. Einnig