Læknablaðið - 01.02.1977, Blaðsíða 71

LÆKNABLAÐIÐ
35
eða hip-leg syndrome), sem lýstu sér með
verkjum í mjöðm eða fæti ásamt hreyf-
ingarhindrun og kreppu í mjaðmarliðn-
um. Pirringur og óróleiki voru mest áber-
andi hjá 19%. Hjá 11% gætti aðallega
ertingseinkenna frá heilahimnum, með
stífleika í hálsi og jákvæðu Kernig-prófi.
Hjá 7% voru kviðverkir mest áberandi
og þeim fylgdi stundum lystarleysi, ógleði
eða uppköst.
Oft er byrjunareinkennum lýst á þá
leið, að sjúklingurinn hafi farið að haltra,
veigra sér við að ganga, standa eða sitja
og að lokum viljað liggja sem mest fyrir,
án þess þeir, sem um hann önnuðust, hafi
getað gert sér grein fyrir hvað raun-
verulega amaði að. Þótt þessi lýsing eigi
einkum við um yngri börnin er gangur-
inn oft svipaður hjá þeim eldri, en meiri
líkur á, að þau kvarti jafnframt um stað-
bundin óþægindi, sem þó eru ekki ávallt
bundin hryggnum, eins og framangreind
upptalning sjúkdómsmynda sýnir.
Hiti er oft sagður fylgja þessum sjúk-
dómi, þó sjaldan yfir 38° og stundum er
getið um ýmis almenn einkenni sem und-
anfara hans, svo sem slappleika og þreytu,
lystarleysi, ógleði eða höfuðverk.
Við skoðun kemur venjulega í Ijós meiri
eða minni stífleiki í baki, hryggfetta er
oft aukin eða úr henni dregið og stund-
um sjást útstæðir hryggtindar (kyphosis).
Yfirleitt eru þessir sjúklingar ekki veik-
indalegir útlits og stundum una þeir sér
vel fái þeir að liggja óáreittir, en séu þeir
teknir upp grípur þá hræðsla og grátur
og þeir þrífa dauðahaldi í rúmgrindur eða
annað, sem næst þeim er.
Langoftast er hrvggþófabólga staðsett
í mjóhrygg, tíðast í bilinu á milli 4. og
5. lendarliðs1 13 og sést sjaldan ofan við
9. brjóstlið.1 8 Staðsetningin ræður nokkru
um sjúkdómsmyndina — verkja í mjöðm
eða fæti gætir einkum, ef meinsemdin sit-
ur í mjóhryggnum, en kviðeinkenna verð-
ur fremur vart ef bólgan er í brjósthrygg.
Greining. Aðgreining
Sjúkrasaga og einkenni við skoðun geta
leitt á rétta sporið um greiningu sjúk-
dómsins, sem byggist bó endanlega fyrst
og fremst á niðurstöðum röntgenrann-
sókna. Röntgenbreytingar koma hins veg-
ar ekki fram fyrr en sjúkdómurinn hefur
staðið í 2-4 vikur14 og veldur sá dráttur,
ásamt oft óljósri sjúkdómsmynd því, að
alllangur tími, vikur eða mánuðir, geta
liðið áður en komizt verður að réttri sjúk-
dómsgreiningu. Hjá sjúklingum Smith og
Taylor10 liðu að meðaltali 6 vikur frá því
einkenni byrjuðu og þar til þeir voru
lagðir inn á sjúkrahús og 4% vika hjá
sjúklingum Spiegel et al.17
Það er komið undir sjúkdómsmyndinni
hverju sinni hvaða aðrir kvillar koma
helzt til álita og verður þá að gera þær
rannsóknir, sem tiltækar eru til aðgrein-
ingar, svo sem á þvagi, mænuvökva og'
fleira. Stundum hafa aðgerðir, t. d. botn-
langataka, verið gerðar á þessum sjúkling-
um vegna gruns um sjúkdóm í kviðarholi.
Þegar sjúkdómurinn lýsir sér aðallega
með verkjum í mjöðm og/eða fæti getur
verið erfitt að greina slíkt frá mjaðmar-
liðsbólgu. Guri,B sem lýsti mjaðmarliðs-
einkennum (the hip joint syndrome) í
sambandi við beinátu í hrygg, telur að-
greiningu geta byggzt á eftirfarandi atrið-
um: 1) þegar einkenni stafa frá bólgu í
hrvgg finnur sjúklingurinn ekki til eymsla
við þreifingu á mjaðmarliðnum að aftan-
verðu. 2) ásláttur á stóru lærhnútuna
(trcchanter major) veldur sársauka í
mjaðmarliðsbólgu, en ekki í hryggjarliðs-
bólgu. 3) í hryggjarliðsbólgu er hreyfing-
arhindrun í mjaðmarliðnum fyrst og fremst
bundin réttingu (extension).
Röntarenrannsóknir: Röntgengreining á
spondylitis non-specifica er oft erfið í byrj-
un sjúkdómsins. því að hafa verður í
huga, að allar bóleur í hryggþófum valda
brengingu á liðbilum. Hins vegar hefur
snondvlitis non-specifica röntgenologiskt.
nokkuð fastmótaðan gang. frábrugðinn því
sem sést við aðrar bólgur í iiðbolum og
bófum. í bví sambandi má vitna í
Saenger14: ..Það verður lækkun á hrvgg-
bófum á fyrstu 2-4 vikunum eftir að siúk-
dómseinkenni koma í Ijós. Þeirri lækkun
fvlgir úrkölkun eða evðin.g á aðlægum
endanlötum. Þrengine heldur áfram næstu
4-12 vikurnar. en bá kemur iafnframt í
liós þét.ting i endanlötunum. Á næstu 2-8
mánuðum víkkar liðbilið hægt og hægt.
og hét.ting ásamt, nvmvndun beins á sér
stað, þar sem evðing hafði verið fyrir.