Læknablaðið - 01.02.1977, Síða 27

LÆKNABLAÐIÐ
11
sjúklingum hélzt antigenið yfirleitt mán-
uðum og árum saman, en hvarf antigens-
ins virtist auka batahorfur ef lifrarskaðinn
var ekki of langt genginn (irreversible).
Þessar niðurstöður virðast enn renna
stoðum undir fyrrnefndar kenningar,-- 62 24
sem segja má að sameini hugmyndir um
HBV og autoimmune orsakir þessara sjúk-
dóma, þannig að upphafið sé oft eða oftast
hepatitis-B, en framhaldið sé að mestu
komið undir immunologisku ástandi og
svörun sjúklingsins. Gert er ráð fyrir að
veiran geti stundum komið af stað „auto-
immune aggression“, sem viðhaldist undir
vissum kringumstæðum bæði hjá þeim,
sem haldast HBAg-jákvæðir, og hinum,
sem losna við antigenið og sé samspil T-
og B-lymfocyta þarna mikilvægt.
Hepatoma
Þótt sumar hinna fyrstu athugana leiddu
ekki í ljós samband milli HBAg og hepa-
toma hefur sú þó orðið niðurstaða flestra
síðari rannsókna, sem jafnframt hafa sýnt
mikinn mun á tíðni HBAg jákvæðra til-
fella í mismunandi löndum. Þannig hefur
HBAg fundizt í allt frá 0-80% sjúklinga
með hepatoma. Auk raunverulegs mismun-
ar landa kemur hér vafalítið einnig fram
mismunandi næmi þeirra aðferða, sem beitt
hefur verið. Hepatoma er ein algengasta
tegund krabbameins í hitabeltislöndum
Afríku og Suðaustur-Asíu og á vissum
svæðum Afríku sú algengasta hjá full-
orðnum karlmönnum. Cirrhosis finnst hjá
75% þessara sjúklinga.
Sem dæmi um tíðni HBAg hjá sjúkling-
um með hepatoma má nefna 42% í Sene-
gal,04 4 0% í Úganda78 og 49% meðal Kín-
verja i Hong Kong.40
En þótt niðurstöður þessara athugana
bendi eindregið til sambands milli HBAg,
cirrhosis og hepatoma hafa orsakatengsl
ekki verið sönnuð. Síðari rannsóknir7’ á
sjúklingum í Úganda varpa frekara ljósi
á þetta samband og virðast styðja þær
hugmyndir að HBAg geti hugsanlega átt
þátt í myndun hepatoma. Bein oncogenisk
áhrif HBAg eru möguleiki, en einnig óbein
gegnum keðjuverkandi breytingar stig af
stigi frá hepatitis-B til „chronic aggressive
hepatitis“, „macronodular cirrhosis" og
síðan illkynja breytinga.
Neonatal hepatitis-B
HBAg getur borizt frá móður til barns
(„perinatal transmission“) og orsakað
neonatal hepatitis29 70 83
Algengara virðist þó að börnin verði
langtíma HBAg-berar án einkenna um
bráðan hepatitis. Enn er ekki ljóst hver
algengasta smitleiðin er. Transplacental
smitun virðist möguleg.14 59 Meðal annarra
hugsanlegra leiða má nefna smitun frá
blóði móður við fæðingu og brjóstamjólk.
Af áðurnefndum og öðrum athugunum
virðist mega draga þær ályktanir að mæð-
ur með bráðan hepatitis-B seint á með-
göngutímanum eða skömmu eftir fæðingu
smiti oft börn sín, en smitun sé óalgeng-
ari ef móðirin veikist snemma á með-
göngutímanum. Líklegt er að mörg þess-
ara barna verði langtíma HBAg-berar með
eða án einkenna um lifrarsjúkdóm.
Hins vegar hefur smitun barna frá
mæðrum, sem eru langtíma HBAg-berar,
ekki virzt algeng. Þó er rétt í því sam-
bandi að vekja athygli á nýbirtum niður-
stöðum athugana í Frakklandi.23 Þar kom
í ljós, að af 14 ungbörnum 2ja til 5 mánaða
gömlum, sem innlögð voru með alvarlegan
bráðan virus hepatitis, reyndust a. m. k.
11 hafa hepatitis-B. Átta barnanna höfðu
fengið blóð eða ,,blood-derivatives“
skömmu eftir fæðingu. Mæður fimm ann-
arra reyndust langtíma HBAg-berar. Þrátt
fyrir ,,intensive“ meðferð dóu átta börn.
Þessar niðurstöður virðast gefa nokkuð
aðra hugmynd en ýmsar fyrri athuganir,
einkum varðandi gang sjúkdómsins og lík-
lega smitleið. En þær minna vissulega vel
á nokkur atriði, sem vert er að undir-
strika þ. e. hættuna frá blóðgjöfum, senni-
lega smithættu frá HBAg-berum og það,
hversu alvarlegur sjúkdómur hepatitis-B
getur verið, einnig hjá ungbörnum.
HEPATITIS-B ANTIGEN
Á ÍSLANDI
Rannsóknir á HBAg og HBAb hófust á
Rannsóknadeild Landakotsspítala síðla árs
1971.
Þessar rannsóknir hafa verið annars veg-
ar samkvæmt beiðnum lækna og þá oft
á sjúklingum í athugun með tilliti til virus
hepatitis. Hefur þá yfirleitt verið rann-
sakað bæði HBAg og HBAb. Fjöldi sjúkl-