Læknablaðið - 01.02.1977, Side 70

34
LÆKNABLAÐIÐ
hjá 24 þessara sjúklinga og ræktaðist
staphylococcus aureus hjá tveimur.
Sumir álíta, að rekja megi hryggþófa-
bólgu til sýkinga annars staðar í líkam-
anum, t. d. í öndunarfærum, húð, tönnum
eða þvagfærum og vitað er um allmörg
dæmi, þar sem hún hefur orsakazt af
hryggstungu, er gerð hefur verið í rann-
sóknar- eða meðferðarskyni.15
Menelaus9 nefnir þann möguleika, að
hryggþófabólga geti verið af veiruuppruna,
hliðstætt liðabólgu í ganglimum, sem hann
segir vera algenga í heimalandi sínu,
Viktoriu-ríki, Ástralíu, og álitið sé, að
veirur valdi, þótt ekki hafi það sannazt.
Talið er, að venjulega berist sýking
blóðleiðina til hryggþófans frá aðlægum
liðbolum eftir æðum, sem þar liggi á milli.
Þótt slík æðatengsl séu ekki til staðar
hjá fulíorðnum hefur verið sýnt fram á
tilveru þeirra hjá fóstrum og ungbörn-
um.4 8 13 14 Með aldrinum rýrna þessar æð-
ar og lokast og að siðustu tekur fyrir slíkt
blóðstreymi til þófans. Er þetta talin skýr-
ing þess, að sjúkdómurinn kemur einkum
fyrir hjá ungbörnum og einnig hins, að
endurvöxtur og lækning meinsins er venju-
lega betri og fullkomnari hjá yngri börn-
unum en eldri.
Sumir halda því fram, að sjúkdóminn
megi, að einhverju leyti, rekja til hnjasks
eða áverka, sem valdi æðasliti og blóð-
rásartruflun í hryggþófanum og sýklar nái
þá frekar fótfestu. Doyle3 gat um áverka
hjá sjö af sínum sextán sjúklingum og
Saenger14 hjá þremur sjúklingum af fjór-
um. I yfirlitsgrein Alexander1 er getið um
áverka hjá 20% sjúklinganna.
I færri tilfellum hefur þó verið hægt
að rekja slík bein orsakatengsl,-3 8 17
Alexander1 dregur mjög í efa, að sýking
sé orsök þessa sjúkdóms nema þá í fáum
tilvikum. Hann telur undirrótina vera los
eða tilhnikun, sem eigi sér stað í vaxtar-
kjarna endaplötunnar vegna hnjasks eða
álags, sem mjóhryggurinn, en þar er sjúk-
dómurinn venjulega staðsettur, sé við-
kvæmur fyrir á þessum aldri eða með
hans eigin orðum: ,, . . . due to partial dis-
location of the epiphysis during the vulner-
able phase prior to the development of
protective metanhyseal rippling.“ Hann
komst að þessari niðurstöðu eftir að hafa
borið saman ýmsa þætti þessarar sjúk-
dómsmyndar annars vegar við beinátu í
leggjarbeinum hjá álíka fjölda barna hins
vegar og hafði jafnframt til hliðsjónar
fullorðna sjúklinga með hryggþófabólgu.
Óneitanlega færir hann ýmis sterk rök
fyrir þeirri skoðun sinni, að hryggþófa-
bólga hjá börnum sé ekki af sýklaupp-
runa.
Ekki varð komizt að sjúkdómsorsök hjá
neinum þeirra sjúklinga er vistazt hafa á
barnadeild Landspítalans. Engin hrygg-
þófasýni voru tekin. Ekki var kunnugt um
hnjask eða áverka hjá neinum sjúkling-
anna umfram það sem gengur og gerist
og á engum hafði verið gerð hryggstunga.
Einn sjúklingurinn lá í mislingum og fékk
í sambandi við það eyrnabólgu stuttu fyrir
innlagningu, en hafði verið haltur í fá-
eina daga fyrir þau veikindi. Annar hafði
verið í meira lagi kvefsækinn, en að öðru
leyti var ekki saga um sýkingar, t. d. í
öndunar- eða þvagfærum hjá þessum sjúkl-
ingum og ekki fundust merki slíks á
spítalanum. Blóðræktanir hjá tveimur
sjúklingum voru neikvæðar. Hjá einum
sjúklingi ræktaðist Coxsackiaeveira B-3 úr
saur, en mótefnamæling í blóðvatni var
ekki gerð.
Athyglisvert er, að þrír sjúklingar komu
á 6 mánuðum inn á sjúkrahúsið frá einu
og sama bæjarfélagi, sem taldi þá um
4.250 manns. Tveir þeirra vistuðust sam-
tímis á dagheimili, en enginn samgangur
var að öðru leyti á milli fjölskyldna þeirra.
Ekki er vitað til, að neinar farsóttir hafi
gengið þar á staðnum um þær mundir.
Einkenni
Sjúkdómurinn byrjar oft með óljósum
kvörtunum eða óþægindum, sem erfitt get-
ur verið að átta sig á, ekki sízt þegar þau
eru bundin stöðum fjarlægum hrygg, t. d.
mjöðm, fæti eða kvið. Venjulega hefur
verið lýst fjórum aðalsjúkdómsmyndum
eftir þeim einkennum, sem mest ber á
hverju sinni, en Rocco & Eyring13 bættu
við fimmtu myndinni, þar sem aðallega
varð vart pirrings og óróleika hjá sjúkl-
ingnum. í yfirliti sínu um 155 sjúklinga
taldist þeim svo til, að 40% hefðu verið
með verki og vöðvaspennu í baki. 25%
höfðu mjaðmarliðseinkenni (the hip joint